LEi Laboral Curaçao
<strong>Leinan laboral Pais Curacao</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>1. </strong><strong>Kiko ta un </strong><strong>Kombenionan pa eherse trabou?</strong><br><span></span><br><span></span> Kódigo Sivil di Pais Curacao ta menshoná, pa loke ta trata kombenionan pa traha kontra pago, enfátikamente tres sorto di kombenio: <br><span></span><br><span></span> 1. kombenio pa traha trabou hustá.<br><span></span><br><span></span> 2. kombenio pa presta algun servisio.<br><span></span><br><span></span> 3. kombenio di trabou (pa hasi trabou).<br><span></span><br><span></span> <strong>Kiko ta Kombenio Trabou hustá?</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Trabou hustá</strong><br> Trabou hustá ta un kombenio kaminda un partido, e kontratista, ta mara su mes pa ku e otro partido, e kontratador, pa realisá un trabou di karakter material, pafó di un relashon di trabou, pa un preis stipulá pa e kontratador; i.c. partidonan tin un sierto resultado na bista.<br><span></span><br><span></span> <strong>Kiko ta Kombenio Presta algun servisio?</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Presta algun servisio</strong> <br> Kombenionan pa presta algun servisio ta presentá den práktika bou di tur sorto di nòmber. <br> Ta trata prinsipalmente di un relashon entre un profeshonal ku ta ehersé un profeshon liber (abogado, notario, accountant, guia, etc.) i su kliente. I mas aleu tur otro kombenio unda sa hasi trabou, pero kaminda nò tin kestion di un relashon di outoridat (falta e elemento di outoridat), p.e. limpiamentu di un kura, labamentu di outo, etc.<br><span></span><br><span></span> <strong>Kiko ta Kombenio di trabou (pa hasi trabou)?</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Kombenio di trabou (pa hasi trabou)<br> </strong>Un kombenio pa hasi trabou ta un kombenio pa kua un partido, e obrero (trahadó), ta komprometé su mes pa traha, den servisio di e otro partido, e patron (dunadó di trabou), pa un suèldo durante sierto tempu. <br><span></span><br><span></span> Ora un persona a ehersé trabou pa un otro kontra pago durante tres luna konsekutivo, por lo menos 8 ora pa siman òf 35 ora pa luna, ta wòrdu suponé ku ta eksistí un kombenio di trabou, a menos ku e dunadó di trabou por proba lo kontrario.<br><span></span><br><span></span> <strong>2. </strong><strong>Ki ora nos ta papia di un kombenio di trabou? <br> <br> </strong><br><span></span><br><span></span> Pa por papia di un kombenio di trabou mester tin:<br> A. Suèldo<br> B. Trabou<br> C. Un relashon di outoridat ("den servisio di")<br><span></span><br><span></span> A. Suèldo ta loke ta kombení komo kontra-prestashon pa e trabou kual e dunadó di trabou debe òf lo debe e trahadó.<br> Suèldo ta e kontra prestashon di e dunadó di trabou; plaka (un suma fiho, provishon, parti den ganashi) kuminda, paña, produktonan di e empresa i uso di un kas por ta elementonan di e suèldo.<br> E dunadó di trabou mester tene kuenta ku e stipulashonnan di Lei di Suèldo Mínimo. <br><span></span><br><span></span> B. E trahadó ta obligá di traha; e trabou mester ta di balor i mester hasié personalmente; kier men, e trahadó no ta liber pa laga otro persona hasi su trabou. <br><span></span><br><span></span> C. E trahadó ta den servisio di un dunadó di trabou; e dunadó di trabou ta outorisá pa praktiká outoridat; e dunadó di trabou ta outorisá pa duna direkshon na e trabou; e dunadó di trabou ta outorisá pa kontrolá e trabou i pa duna instrukshon ku mester sigui.<br> Ta trata kada bes di e situashon real (konkreto) i no kon partidonan ta yama nan relashon.<br><span></span><br><span></span> <strong>3. Kiko ta e forma/kontenido di un kombenio di trabou?</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>E forma/kontenido <br> </strong>E kombenio di trabou ta "vormvrij", kier men e por ta verbal òf por eskrito; sinembargo pa algun areglo e forma por eskrito ta preskribí. Un kombenio por eskrito tin preferensha riba un verbal, speshalmente en konekshon ku posibilidatnan di prueba; e gastunan ta na kuenta di dunadó di trabou. <br><span></span><br><span></span> En general partidonan lo kombení na ora di sera un kombenio di trabou entre otro e durashon, e tipo di trabou ku mester hasi, e funshon, e suèldo, vakashon, algun sobresuèldo, etc.<br><span></span><br><span></span> <strong>4. Periodo di prueba den un kombenio di trabou?</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Periodo di prueba <br> </strong>Partidonan por kombení ku maksimalmente e promé dos lunanan ta konta komo periodo di prueba.<br> Durante e periodo di prueba tur dos partido por tèrminá e kombenio inmediatamente sin duna un motibu.<br> Un periodo di prueba por ta solamente por eskrito.<br> Un periodo di prueba di mas ku dos luna no ta bálido.<br><span></span><br><span></span> <strong>5. Durashon di Kombenio di trabou (pa hasi trabou)</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon<br> </strong>Por kombení un kombenio di trabou pa un periodo definí (por ehèmpel un siman, seis luna, un aña, pa durashon di un trabou spesífiko, miéntras ku ta remplasá un trahadó ku ta malu) òf pa un periodo indefiní (e asina yama "vaste dienst"). <br><span></span><br><span></span> Desde ku Lei di Fleksibilisashon a drenta na vigor (1 ougùstùs 2000) no por prolongá kombenio di trabou pa tempu definí ilimitá mas. <br> Pa terminashon (nò interino) di un kombenio di trabou temporal prolongá, no ta rekerí pre-aviso, di moda ku e kombenio di trabou temporal prolongá (te ku e di tres kombenio) tambe ta termina outomátiko. <br><span></span><br><span></span> Kontrali na esei despues di un kadena di 4 kombenio di trabou temporal prolongá, kaminda entre kada kombenio kada biaha tin menos ku tres luna, e di kuater kombenio outomatikamente ta bira un relashon di trabou pa <strong>tempu indefiní</strong> (<strong>“servisio permanente”</strong>). E mesun kos ta konta ora ku menos ku 4 kombenio di trabou pa tempu definí a sigui otro ku interupshonnan di no mas ku tres luna i esakinan huntu a surpasa un periodo di 36 luna (inkluso e interupshonnan). <br><span></span><br><span></span> Un kombenio di trabou temporal solamente por wòrdu termina promé ku tempu si e derecho aki a wòrdu kumbiní por eskrito pa kada un di e partidonan. <br><span></span><br><span></span> E distinshon entre un kombenio pa un periodo definí i un indefiní ta di importansha pa e manera di tèrminá e kombenio di un banda i pa prolongáshon di e kombenio di un otro banda (mira e foyeto di dunadó di trabou i retiro i trahadó i retiro). <br><span></span><br><span></span> <strong>6. Derechi riba Suèldo</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Suèldo<br> </strong>E dunadó di trabou ta obligá di paga e trahadó por lo ménos e suèldo mínimo pa ora. Entrante 1 ougùstùs 2001 e sistema di suèldo mínimo a kambia di tal forma ku ta solamente suèldo mínimo pa ora ta aplikabel. Pa suèldo mínimo aktual wak folder 4 na Ulandes of Ingles.<br> Den e sistema nobo suèldonan mínimo pa siman ta wòrdu kalkulá dor di multipliká e kantidat di oranan laborá pa siman ku e suèldo mínimo pa ora. E suèldo mínimo pa luna ta wòrdu kalkulá dor di multipliká promé e suèldo mínimo pa ora ku e kantidat di oranan laborá pa siman i despues multipliká e resultado ku 7,33 (pa mas informashon mira foyeto "minimumlonen").<br><span></span><br><span></span> <strong>7. Obligashon di paga suèldo.</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Obligashon di paga suèldo.<em> <br> </em></strong>Mester paga suèldo stipulá (por ehèmpel suèldo pa ora, pa siman, pa kinsena òf pa luna) di e momentu ku e trahadó a drenta den servisio te na final di e relashon di trabou.<br> E dunadó di trabou en prinsipio no tin mesté di paga suèldo pa e tempu, ku e trahadó no a traha e trabou kombení (no work, no pay).<br> Sinembargo, e trahadó ta keda ku e derecho riba suèldo den e siguiente kasonan: <br><span></span><br><span></span> <strong>a<em>. </em>Malesa òf aksidente</strong><br> Si e trahadó a hañ'é stroba di hasi su trabou dor di malesa òf aksidente, e mester risibí durante un periodo relativamente kòrtiku (algun siman) su suèldo kompleto for di promé dia. Partidonan por kombení algo otro; <br><span></span><br><span></span> sinembargo esaki mester sosodé por eskrito (por ehèmpel den kaso di kontrato kolektivo);<br> <br> (Paga tinu: Esnan ku ta kai bou di S.V.B. (esei ta esnan ku tin entrante di 1-1-2002 un suèldo pa dia di maksimál fl. 144,55 den kaso di un siman di trabou di 6 dia òf un suèldo pa dia di maksimál fl. 173,46 den kaso di un siman di trabou di 5 dia òf un suèldo pa luna di fl. 3758,30) tin maksimalmente 2 aña largu derechi riba pago pa enfermedat. <br><span></span><br><span></span> <strong>b. Kumplimentu ku obligashon legal</strong><br> Si e trahadó hañ'é stroba di traha dor di kumplimentu ku obligashon imponé pa un dekreto general, ku no por sosodé den tempu liber (por ehèmpel vota, kumplimentunan obligatorio na Registro Sivil, etc.) durante periodo kòrtiku pero hustu (= algun ora) e mester risibí su suèldo korespondiente kompleto. <br><span></span><br><span></span> <strong>c<em>. </em>Sirkunstanshanan partikular</strong><br> Si e trahadó pa motibu di sirkunstanshanan partikular hañ'é stroba di traha (por ehèmpel dunamentu di lus di su señora, morto i entiero di un miembro di kas òf mayornan, wela i tanwelonan, yu, ñetu, ruman hòmber o ruman muhé) tambe mester haña su suèldo kompleto durante tempu kòrtiku pero hustu (= un òf mas dia).<br> Den kontrato kolektivo e asuntunan aki i otro asuntunan ekstraordinario ta keda regla detayadamente. <br><span></span><br><span></span> <strong>d. Negligensha di dunadó di trabou </strong><br> Si e trahadó ta dispuesto pa traha pero e dunadó di trabou nò ta hasi uzo di dje, e ora ei e trahadó mester haña su suèldo kompleto paga. <br><span></span><br><span></span> <strong>8. Ki ora ta paga Overtaim</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim </strong><br> Den e Lei di Regulashon di Trabou 2000 distinshon a wòrdu hasi entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Un trahadó di skema ta un trahadó ku su orarionan di trabou ta kaí kompletamente òf parsialmente fuera di oranan regular di kantor. <br><span></span><br><span></span> Ta importante pa sa si un trahadó ta un trahadó di skema sí of nò, pasombra pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, orarionan di sosiegu, overtaim, etc. (wak foyeto: Flexibilisering van de Arbeidswetgeving). <br><span></span><br><span></span> Overtaim por surgi a konsekwensia:<br> Trahamentu durante oranan di sosiegu di e trahadó; <br> Traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou permití sea pa dia òf pa siman. <br> Kompensashon pa overtaim <br> E kompensashon pa overtaim ta suma den kaso di: <br> Kompensashon (inkl.suèldo) <br><span></span><br><span></span> <ul> <li .5in?="" lfo5;tab-stops:list="" line-height:normal;mso-list:l5="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="">Surpasá durashon di trabou máksimo (pa dia òf despues di 4 siman) <br> 150% </li> <li .5in?="" lfo5;tab-stops:list="" line-height:normal;mso-list:l5="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="">Overtaim durante pousa <br> 150% </li> <li .5in?="" lfo5;tab-stops:list="" line-height:normal;mso-list:l5="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="">Overtaim riba parti di dia liber segun roster <br> 175% </li> <li .5in?="" lfo5;tab-stops:list="" line-height:normal;mso-list:l5="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="">Overtaim riba dia di sosiegu <br> 200% </li> <li .5in?="" lfo5;tab-stops:list="" line-height:normal;mso-list:l5="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="">Overtaim riba dia di fiesta <br> 250% </li> <li .5in?="" lfo5;tab-stops:list="" line-height:normal;mso-list:l5="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="">Overtaim den kombinashon ku trabou nokturno (solamente pa trahadónan di skema) <br> 175% <br> <br> Luego e dunadó di trabou i e trahadó por kumbiní por eskrito ku na luga di pago ku sèn, ta paga overtaim sea parsialmente òf kompletamente na dianan liber (“time back”) a rason di e persentahenan ariba menshona.<br> Pa hotel-, restaurant- i casinonan ta konta otro reglanan. Mira foyeto: “Resolushon Horeca”.<br> Tambe pa personal domestiko ta konta otro reglanan. Mira e foyeto: “Flexibilisering van de Arbeidswetgeving”.</li> </ul> <strong>9. Derechi riba Fakansi</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Fakansi</strong><br> Den dekreto di fakansi e dianan mínimo di fakansi pa aña ta stipulá: tres biaha e kantidat di dianan di trabou pa siman kombení. Kiermen si un hende ta traha 4 dia pa siman, e ora ei e tin derecho riba un mínimo di 4 x 3 = 12 dia di fakansi paga. Sinembargo un trahadó ku ta traha seis dia pa siman tin derecho riba no mas ku 15 dia di fakansi. Naturalmente semper por kumbiní mas. Durante dianan di vakashon mester sigui paga e suèldo. Mester duna mitar di e dianan di fakansi sin interupshon. Pago di fakansi ta solamente pèrmití na ora di terminashon di kombenio di trabou (mira foyeto fakansi i dianan di fiesta).<br><span></span><br><span></span> <strong>10. Terminashon di kombenio di trabou </strong><br> <br> <br><span></span><br><span></span> <strong>Terminashon di kombenio di trabou</strong><br><span></span><br><span></span> Por terminá un kombenio di trabou di e siguiente manera: <br><span></span><br><span></span> <strong>a. Ku aprobashon (konsentimentu) mutuo<br> </strong>Partidonan por kombení pa tèrminá un kombenio di trabou ku aprobashon mutuo bou di algun kondishon. <br><span></span><br><span></span> <strong>b. Ora e trahadó muri<br> </strong>Un kombenio di trabou entre dunadó di trabou i trahadó ta tèrminá outomátikamente ora e trahadó muri. Sinembargo, ora e dunadó di trabou muri, un kombenio di trabou no ta tèrminá outomátikamente. <br><span></span><br><span></span> <strong>c. Ora kontrato pa un periodo definí a vense<br> </strong>Un kombenio di trabou pa tempu definí ta tèrminá, si no a kombení nada otro, outomátikamente si e tempu kombení a pasa. Esei kier men, ku previo pre-aviso ("opzegging") no ta nesesario, si no a kombení esei. <br><span></span><br><span></span> Si un kombenio di trabou pa tempu definí kontinuá silensiosamente òf keda prolongá eksplisitamente no mester di previo pre-aviso pa tèrminá e kombenio aki. Un kombenio di trabou pa tempu definí ku a wòrdu prolongá (te ku e di tres kontrato) tambe ta termina outomatikamente. <br><span></span><br><span></span> <strong>d. Anulashon dor di hues.<br> </strong>E kombenio por terminá tambe dor ku hues ta anulá e kombenio riba petishon di un di e dos partidonan a base di motibunan importante. Esun ku a pidi e anulashon tin biaha mester paga indemnizashon na e otro partido. <br><span></span><br><span></span> <strong>e. Terminashon durante periodo di prueba<br> </strong>Durante periodo di prueba semper por terminá es kombenio sin ku mester duna pre-aviso i paga indemnisashon. <br><span></span><br><span></span> <strong>f. Retiro inmediato<br> </strong>Tantu un trahadó komo un dunadó di trabou por terminá un kombenio inmediatamente pa motibunan urgente.<br> E retiro mester tuma lugá inmediatamente i mester partisipá e motibu urgente mes ora na e otro partido. <br><span></span><br><span></span> <strong>g. Pre-aviso ("opzegging")<br> </strong>Por terminá un kombenio di trabou mediante aviso adelantá.<br> Mester tene kuenta ku e dia di aviso i e periodo di aviso. E dia di aviso (=dia di terminashon) ta e dia riba kua e kombenio di trabou ta termina a konsekuensia di pre-aviso (pues no e dia riba kua e pre-aviso a tuma luga). Awendia aviso por wòrdu duna riba kualkier dia, a menos si por eskrito tin algu otro kumbiní. E periodo di pre-aviso ta kuminsa kana for di e dia riba kua e pre-aviso a tuma luga. Pues den kaso di un periodo di pre-aviso di un luna, e relashon di trabou ta terminá entrante 21 di aprel si pre-aviso a tuma luga riba 20 di mart. <br><span></span><br><span></span> E periodo di pre-aviso ku un dunadó di trabou mester tene na kuenta ta dependé di e durashon di e relashon di trabou. Si e relashon di trabou riba e dia di aviso: <br><span></span><br><span></span> 1. a dura menos ku sinku aña: e periodo ta un luna;<br> 2. a dura sinku aña òf mas, pero menos ku dies aña: e periodo ta dos luna;<br> 3. a dura dies aña òf mas, pero menos ku diessinku aña: e periodo ta tres luna;<br> 4. a dura mas ku diessinku aña: e periodo ta kuater luna. <br><span></span><br><span></span> E periodo di pre-aviso pa e dunadó di trabou por wòrdu hasi mas kòrtiku solamente pa medio di kontrato kolektivo. Prolongáshon por tuma lugá solamente pa medio di un kombenio por eskrito.<br> E periodo di pre-aviso pa e trahadó (tantu pa esun ku ta kobra pa luna, siman òf quinsena) entrante 1 ougùstùs 2000 ta un luna. E termino aki por wòrdu hasi mas kòrtiku òf prolongá pa medio di un kombenio por eskrito. E periodo di aviso pa e trahadó no mag di wòrdu alargá mas ku seis luna.<br> Entrante 16 sèptèmber 2000 permit pa retironan individual na Kòrsou solamente te nesesario den e siguiente ramonan di empresa: <br><span></span><br><span></span> <ul> <li .5in?="" lfo6;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="" line-height:normal;mso-list:l1="">Servisio Komersial, ku eksepshon di aktividatnan di bien i kòmpùiter i aktividatnan parentá; </li> <li .5in?="" lfo6;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="" line-height:normal;mso-list:l1="">Enseñansa (ku eksepshon di institutonan internashonal pa enseñansa komersial); </li> <li .5in?="" lfo6;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="" line-height:normal;mso-list:l1="">Kuido mediko i trabou sosial; </li> <li .5in?="" lfo6;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="" line-height:normal;mso-list:l1="">Sobra servisionan sosial i personal; </li> <li .5in?="" lfo6;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:auto;="" line-height:normal;mso-list:l1="">Organisashonnan i entidatnan èkstra teritorial. </li> </ul> Pa e sobra teritorionan Insular ta konta ainda ku den tur ramonan di empresa e dunadó di trabou mester di permit pa por termina e relashon di trabou.<br><span></span><br><span></span> <strong>11. Cessantía</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Cessantía </strong><br> Ora retirá un trahadó fuera di su kulpa, e tin derecho riba pago di cessantía. Pago di cessantía ta un solo pago basa riba e kantidat di añanan di trabou. <br><span></span><br><span></span> E komposishon di cessantía ta lo siguiente: <br><span></span><br><span></span> pa e promé te ku di dies aña di servisio: un siman di pago pa kada aña; <br> di diesun te ku di binti aña di servisio: un siman i un kuart pa kada aña; <br> di binti-un aña p'ariba dos siman pa kada aña di servisio; <br> (pa mas detaye mira foyeto pago di cessantia). <br><span></span><br><span></span> Pa mas informashon tuma kontakto ku Direktorado di Asuntunan Laboral:<br><span></span><br><span></span> AREGLO DI FAKANSI 1949<br><span></span><br><span></span> 1. Ken ta kai bou di Areglo di Fakansi 1949? <br><span></span><br><span></span> Tur trahadó ku ta traha a base di un kombenio laboral ta kai bou di Areglo di Fakansi 1949 (P.B. 1949, no. 17). Un kombenio laboral por ta tanto verbalmente komo por eskrito. <br><span></span><br><span></span> No ta konsiderá komo trahadó e.o., nabegante, trahadó na kas i yiu di e doño di trabou ku ta biba serka dje i ta traha pe. <br><span></span><br><span></span> Atenshon!: trahadó doméstiko tambe ta kai bou di e areglo aki. <br><span></span><br><span></span> 2. Kuantu dia di fakansi bo tin derecho ariba? <br><span></span><br><span></span> Pa kada aña ku bo a traha sin interupshon serka e mes un doño di trabou, bo tin derecho riba fakansi di por lo ménos tres bes e kantidat di dia di trabou ku bo ta traha pa siman manteniendo bo suèldo. <br><span></span><br><span></span> Por ehèmpel:<br><span></span><br><span></span> · Un trahadó ku ta traha dos dia pa siman tin derecho riba tres x dos = 6 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo;<br><span></span><br><span></span> · Un trahadó ku ta traha tres dia pa siman tin derecho riba tres x tres = 9 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo;<br><span></span><br><span></span> · Un trahadó ku ta traha sinku dia pa siman tin derecho riba tres x sinku = 15 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo; <br><span></span><br><span></span> Sinembargo, si bo ta traha seis dia pa siman, bo tin solamente derecho riba un fakansi di por lo ménos 15 dia di trabou. <br><span></span><br><span></span> Atenshon!: semper por kombení mas dia di fakansi. <br><span></span><br><span></span> 3. Kon ta duna fakansi? <br><span></span><br><span></span> Preferiblemente ta duna fakansi sin interupshon. Riba bo petishon o si trabou ta eksigí, por splet fakansi. Por lo ménos mitar di e dianan di fakansi mester ta na unu. E desishon tokante ki dia por tuma fakansi ta tuma lugá despues di un deliberashon mutuo, pero finalmente e desishon ta keda den man di e doño di trabou. <br><span></span><br><span></span> 4. Ki ora doño di trabou por posponé o hala fakansi aden? <br><span></span><br><span></span> Riba petishon di bo o pa bienestar di trabou, doño di trabou por posponé o hala fakansi aden ku ya a kuminsá. Si pa motibu di bienestar di trabou doño di trabou stòp bo fakansi, e ta obligá di paga bo daño ku bo por a sufri ku gastunan di biahe o estadia.<br><span></span><br><span></span> Si na kuminsamentu di bo fakansi bo ta malu (a.o.) pa motibu di aksidente den sentido di Dekreto di Aksidente (P.B. 1966, no. 14) o na e momento ku bo fakansi mester kuminsá o durante bo fakansi bo tabata malu o bira malu (a.o.) den sentido di Dekreto di Seguro di Malesa (P.B. 1966, no. 15), bo fakansi o e parti di fakansi ku bo no a gosa di dje ainda ta wòrdu suspendé. <br><span></span><br><span></span> 5. Ki ora bo ta pèrdè bo derecho riba fakansi? <br><span></span><br><span></span> Bo derecho riba fakansi di e aña anterior ta kaduká, si durante e aña’ey bo a keda sin bini trabou pa motibu di:<br><span></span><br><span></span> a. malesa o aksidente, pa un total di por lo ménos seis luna;<br><span></span><br><span></span> b. kumplimentu ku un obligashon legal, pa un total di por lo ménos seis siman.<br><span></span><br><span></span> 6. Kiko ta pasa ku fakansi ku bo no a tuma? <br><span></span><br><span></span> E kantidat di dianan di fakansi ku bo tin derecho riba dje, pero ku bo no a tuma na e momentu ku bo derecho riba fakansi nobo a presentá, ta akumulá te ku un máksimo di seis biaha e kantidat di dianan di trabou pa siman. Dianan di fakansi, mas ku e máksimo aki ta kaduká. <br><span></span><br><span></span> Doño di trabou ta obligá di duna e máksimo di dianan di fakansi akumulá dentro di tres luna ku bo a hasi un petishon, miéntras bo ta obligá di tuma e dianan di fakansi aki, anke bo mes no a pidi nan.<br><span></span><br><span></span> Pa empresanan ku ta traha 24 ora, e periodo dentro kua mester duna e dianan di fakansi akumulá ta seis luna. <br><span></span><br><span></span> Mester duna na unu e máksimo na dianan di fakansi akumulá i no por posponé ni retené, solamente si na komienso di bo fakansi bo ta malu (a.o.) o durante bo fakansi bo a bira malu (a.o.). <br><span></span><br><span></span> 7. Kiko ta pasa ku dianan di fakansi ku bo no a tuma na momento di terminashon di akuerdo laboral? <br><span></span><br><span></span> Na momentu di terminashon di trabou e dianan di fakansi ku bo no a tuma ta wòrdu paga. Na momentu di kalkulashon di dianan di fakansi un parti di un dia ta wòrdu kalkulá na un dia. <br><span></span><br><span></span> Ta kalkulá suèldo pa dia di siguiente manera: <br><span></span><br><span></span> Pa un trahadó ku tin un siman di trabou di sinku dia:<br><span></span><br><span></span> e suèldo pa ora kombení entre doño di trabou i e trahadó x e promedio di kantidat di ora di trabou pa siman : 5; o <br> suèldo pa siman : 5; o <br> (suèldo pa luna x 3 ) : 65. <br> Pa un trahadó ku tin un siman di trabou di seis dia:<br><span></span><br><span></span> e suèldo pa ora kombení entre doño di trabou i e trahadó x e promedio di kantidat di ora di trabou pa siman : 6; o <br> suèldo pa siman : 6; o <br> (suèldo pa luna x 3 ) : 78. <br><span></span><br><span></span> POR EHEMPLO<br><span></span><br><span></span> Un trahadó ta traha sinku dia pa siman.<br><span></span><br><span></span> E ta gana Nafl. 1.000,- pa luna.<br><span></span><br><span></span> Suèldo pa dia pa un siman di trabou di sinku dia ta (suèldo pa luna x 3) dividí pa 65 = (Nafl. 1.000,- x 3) : 65 = Nafl. 46,15. Un trahadó tin derechi riba (5 x 3 =) 15 dia di fakansi pa aña.<br><span></span><br><span></span> Tuma ku na terminashon di su akuerdo laboral e tin ainda 7½ dia di fakansi. Na terminashon di su trabou e doño mester pagué:<br><span></span><br><span></span> 7 biaha Nafl. 46,15 NAfl. 323,05<br><span></span><br><span></span> ½ dia ta wòrdu kalkulá pa 1 dia 46,15 +<br><span></span><br><span></span> NAfl. 369,20<br><span></span><br><span></span> DIANAN DI FIESTA <br><span></span><br><span></span> · Aña nobo<br><span></span><br><span></span> · Djaluna di karnaval i na St. Maarten e dia promé ku karnaval<br><span></span><br><span></span> · Bièrnèsantu<br><span></span><br><span></span> · Promé i di dos dia di Pasku di Resurekshon<br><span></span><br><span></span> · Ascension<br><span></span><br><span></span> · Promé dia di Pentekostu<br><span></span><br><span></span> · Aña di la Reina<br><span></span><br><span></span> · 15 desèmber “Dia di Reino”<br><span></span><br><span></span> · Promé i di dos dia di Pasku di Nasimentu<br><span></span><br><span></span> · Dia di Bandera: 6/9 Boneiru; 2/7 Kòrsou; 11/11 St. Maarten; 16/11 St. Eustatius; promé djabièrnè den dec. Saba<br><span></span><br><span></span> · Dia di Obrero <br><span></span><br><span></span> (mira: dekreto p.b. 2000 no. 67) <br><span></span><br><span></span> Atenshon!: dianan di fiesta no ta fakansi, pero ta ekstra dianan liber pa e trahadó.<br><span></span><br><span></span> <strong>8. Prohibishon di trabou pa mucha, trabou nokturno/trabou peligroso pa hobennan i hende muhe</strong><br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>LEI DI REGULASHON DI TRABOU 2000<br> (P.B. 2000 no. 67)</strong><br><span></span><br><span></span> Lei di regulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no. 67) ta enserá reglanan tokante durashon di trabou, oranan di sosiegu, sobretiempu (overtaim), trabou nokturno, servisio stand-by (consignatiedienst), dianan di fiesta, prohibishon di trabou pa mucha, prohibishon di trabou nokturno i peligroso pa hóbennan tambe trabou ehersé dor di trahadó domestiko.<br><span></span><br><span></span> E lei no ta konta pa trahadónan ku ta gana mas ku e entrada stipulá pa Banko di Seguro Sosial òf trahadónan ku ta hasi sierto trabounan pa kompanianan di aviashon, di barku, amtenarnan etc……<br> E límite di suèldo ta igual na e prima di seguro di malesa kual ta wòrdu stipulá pa Banko di Seguro Sosial. E límite di suèldo ta kambia tur aña.<br><span></span><br><span></span> E foyeto aki ta duna un splikashon riba e prohibishon di trabou pa mucha, trabou nokturno i trabou peligroso pa hóbennan.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>1. Kiko mester wòrdu komprende bou di mucha i hóbennan?</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Mucha:</strong><br> Mucha muhé òf hòmber ku no a alkansa e edat di 15 aña.<br> <br> <strong>Hóbennan:</strong><br> Mucha muhé òf hòmber ku tin e edat di 15 aña pero no a alkansa e edat di 18 aña.<br> <br> <strong>2. Kon e reglanan di prohibishon di trabou pa mucha ta?</strong><br><span></span><br><span></span> En prinsipio ta prohibí pa laga mucha sea kontra un suèldo o un kompensashon ehersé trabou. Ku trabou nos ke men, tur tipo di trabou tantu paden o pafó di un empresa ku eksepshon di:<br> a. trabounan den o pa e famia kaminda e mucha ta wòrdu kriá;<br> b. trabounan na skol, kampamentu o institutonan edukativo, basta ku e trabounan ta kontené un karakter edukativo i no ta dirigí riba realisashon di probecho ekonómiko.<br><span></span><br><span></span> Luego no ta konsiderá komo trabou pa mucha, trabounan ehersé dor di muchanan ku tin e edat di 12 aña i ku a kaba 6e klas di skol básiko i kual trabounan pa medio di un dekreto gubernamental a keda determiná, basta si e trabounan aki:<br> a. ta nesesario pa nan por siña un ofishi o profeshon (“stage”);<br> b. no ta peligroso o psychosomatikamente no ta eksigí hopi di e muchanan (parti korant).<br> <strong><br> 3. Kon e reglanan di prohibishon di trabou nokturno pa muchanan i hóbennan ta?</strong><br><span></span><br><span></span> Ta prohibí pa muchanan i hóbennan sea kontra di un suèldo o un kompensashon ehersé trabou nokturno.<br> Bou di nokturno ta wòrdu konsiderá: e orario di 7or di anochi te ku 7or di mainta<br> <br> <strong>4. Kiko ta nifiká trabou peligroso?</strong><br><span></span><br><span></span> Ta prohibí di laga hóbennan ehersé trabou peligroso.<br><span></span><br><span></span> Ku trabou peligroso nos no kier men solamente peliger di morto o keda heridá, pero tambe otro peligernan pa salubridat, manera venenu i kontaminashon.<br><span></span><br><span></span> Hóbennan pa medio di e “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen” (P.B. 1989, no. 47) no tin mag di ehersé trabou ku ta okashoná daño pa su salú i/o peliger p’e.<br><span></span><br><span></span> Ta p’esei hóbennan p.e. no tin mag di ehersé trabou kaminda ku nan:<br> - mester usa aparato di klaba/bati i stamp ku preshon di airu;<br> - ku regularidat mester hisa o karga kos pisá;<br> - mester traha ku betonmolen ku baki mekániko, cirkelzaag i aparato pa dobla i kòrtá heru;<br> - mester kuida pashèntnan ku ta sufri di un malesa di infekshon.<br><span></span><br><span></span> Un resúmen mas amplio di tur forma di trabou peligroso ku hóbennan no tin mag di ehersé ta pará den e “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen”(P.B. 1989, no. 47).<br><span></span><br><span></span> E artikulonan 2 te ku 26 di e Arbeidsbesluit aki no ta bálido ora ku un hóben di 16 aña ta ehersé trabou bou di ouspisio di un eksperto den kuadro di un preparáshon profeshonal rekonosé.<br> <br> <br> <br><span></span><br><span></span> <strong>5. Ta eksistí posibilidat pa dispensashon riba e reglanan di prohibishon?</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Pa mucha</strong><br> No tin dispensashon riba prohibishon di trabou pa mucha.<br><span></span><br><span></span> <strong>Pa hóbenna</strong>n<br> A base di e dekreto “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen” ta eksistí e posibilidat pa den sierto kaso haña dispensashon di e prohibishonnan menshoná den dje.<br> Pa esaki e dunado di trabou mester hasi un petishon por ekstrito serka Direktor di Direktorado di Iabor.<br><span></span><br><span></span> <strong>9.</strong> <strong>KIKO HASI DEN KASO DI AKSIDENTE NA TRABOU</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>TA EKSISTI UN OBLIGASHON PA MÈLDU?</strong> <br><span></span><br><span></span> Konforme art.2 insiso 7 di e ordenansa pa seguridat, un donyo o gerensia di un empresa tin e obligashon pa mèldu tur aksidente na trabou na entre otro e Inspekshon di Seguridat i polis.<br><span></span><br><span></span> <strong>KUA TA E AKSIDENTENAN KU MESTER MÈLDU?</strong><br><span></span><br><span></span> Donyo o gerensia di e empresa sin mas mester notifiká e siguiente aksidentenan:<br> a. Aksidentenan ku morto komo konsekuensia;<br> b. Aksidentenan den kua e viktima(nan) mester wordu atendé den un instituto di kuido;<br> c. Aksidentenan ku ta okashona heridanan di kual e viktima(nan) por keda kompleta mente o parsialmente inbalido;<br> d. Aksidentenan ku pa motibu di sirkumstansianan pa kasualidat no a resulta den danyo personal;<br> e. Aksidentenan ku ta okashona heridanan ku lo tin komo konsekuensia “absenteismo”.<br><span></span><br><span></span> <strong>LUGA DI E AKSIDENTE</strong>. <br><span></span><br><span></span> E lugá kaminda e aksidente a tuma luga mester keda mas tantu ku ta posibel intakto pa di tal manera fasilitá un eventual investigashon di e instansia gubernamental (Inspekshon di Seguridat).<br><span></span><br><span></span> <strong>KI ORA I SERKA KEN MESTER MÈLDU?</strong><br><span></span><br><span></span> E donyo o gerensia di e empresa mester méldu mas pronto posibel despues di e aksidente -en todo kaso dentro di bintikuater ora- na <strong>Inspekshon di Seguridat</strong>.<br><span></span><br><span></span> Pa méldu aksidente pero tambe pa tur otro akontesimentu di seguridat por yama e siguiente numbernan: <br><span></span><br><span></span> <strong>-den oranan di ofisina den siman</strong><br><span></span><br><span></span> Dienst voor Arbeidszorg<br> (Servisio di Asuntu di Labor i Seguridat)<br> Sekshon di Inspekshon di Seguridat <br> Bellisimaweg 17<br> tel. 737-1200 <br><span></span><br><span></span> <strong>-riba dianan di fiesta o dianan liber i despues di oranan di ofisina</strong><br><span></span><br><span></span> Sentral di polis tel.: 911 <br><span></span><br><span></span> <strong>10 ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS</strong><br><span></span><br><span></span> Bou di entrada nos ta komprondé: entrada neto pa impuesto riba entrada. <br><span></span><br><span></span> b. Den kaso di un konflikto laboral ta konsiderá (entrante 1-12-2000) un persona sin- òf di ménos rekurso, si su entrada for di trabou ta igual òf ménos ku Naf. 12.000,- bruto pa aña.. <br><span></span><br><span></span> Ademas un persona ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 12.000,- pero no mas ku Naf. 22.500,-, por apliká pa asistensia hurídiko basta ku e paga un kontribushon na kaha di Landsontvanger di: <br><span></span><br><span></span> · Naf. 50,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 12.000,- pero no mas ku Naf. 15.000,-;<br><span></span><br><span></span> · Naf. 125,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 15.000,- pero no mas ku Naf. 17.500,-;<br><span></span><br><span></span> · Naf. 225,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 17.500,- pero no mas ku Naf. 20.000,-;<br><span></span><br><span></span> · Naf. 350,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 20.000,- pero no mas ku Naf. 22.500,-.<br><span></span><br><span></span> Ku otro palabra segun bo entrada subi bo kontribushon tambe ta subi. <br><span></span><br><span></span> ! Mira: e kontribushon aki ta konta<br><span></span><br><span></span> solamente den kaso di konflikto laboral ! <br><span></span><br><span></span> Bou di <strong>entrada</strong> ta wòrdu komprondé: <strong>salario bruto</strong> for di trabou, eventualmente komplementá ku entrada for di trabou sekundario si akaso e entrada aki ta forma por lo ménos 1/10 parti di bo entrada bruto total pa aña. <br><span></span><br><span></span> <strong>5. Kiko bo mester hasi pa bin na remarke pa asistensia hurídiko grátis?</strong> <br> Den kasonan sivil ku eksepshon di konflikto laboral òf kasonan penal, bo tin ku aserká e sekshon di asistensia hurídiko grátis di Direkshon Asuntunan Laboral na Kòrsou, ku un <strong>deklarashon di impuesto</strong>. E deklarashon aki bo por haña na Ofisina di Inspekshon di Impuesto na Regentesselaan z/n. <br><span></span><br><span></span> Den kaso di un konflikto laboral tambe bo tin ku aserká e Direkshon ariba menshoná ku bo salaris-slip òf salaris-slipnan resien i asina leu ku ta aplikabel riba bo situashon, ku e deklarashon di pago di bo kontribushon di Landsontvanger. <br><span></span><br><span></span> Si akaso bo no por entregá bo salaris-slip, bo tin ku bin ku un deklarashon di impuesto di Inspekshon di Impuesto basta ku riba e deklarashon no solamente bo entrada nèto ta aparese, pero tambe bo entrada bruto for di trabou. <br><span></span><br><span></span> Riba e otro islanan di Antia Hulandes, bo mester aserká e siguiente instanshanan: <br><span></span><br><span></span> na Boneiru, Direkshon Asuntunan Laboral, Kaya Korona 30, tel. (599-717) 8941 <br> na Islanan Ariba, Direkshon Asuntunan Laboral na St. Maarten, Ch.E.W. Vogesstraat 5, tel. (599-54) 22240 . <br><span></span><br><span></span> <br> <strong>6. Kiko bo por hasi den kaso ku nengabo asistensia hurídiko grátis?</strong> <br><span></span><br><span></span> Den un kaso asina ainda bo tin e posibilidat pa aserká e Minister di Hustisia. <br><span></span><br><span></span> E por disidí ku den kasonan eksepshonal por otorgá un karchi tòg, basta bo situashon ekonómiko ta di tal índole, ku ounke bo entrada (segun impuesto) ta surpasá e suma preskribí, no por konsiderabo den posishon pa paga gastunan di un abogado. <br><span></span><br><span></span> Naturalmente bo mester proba esaki. <br><span></span><br><span></span> <strong>7. Ki paso bo por tuma, si na bo huisio bo abogado no ta dedikando sufisiente atenshon na bo kaso?</strong><br><span></span><br><span></span> Den un kaso asina bo por pone e Minister di Hustisia ku argumentunan fundá na altura, kende na su turno por ordená un investigashon den esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong>11 Suministro di forsa laboral (“Uitzendwezen)</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>1.General</strong><br><span></span><br><span></span> Pa medio di un ordenansa fechá 4 di desèmber 1989 (P.B. 1989 no. 73) suministrashon di forsa laboral a ser reglá legalmente. E ordenansa aki ta reglá suministro di forsa laboral òf e asina yamá “uitzendwezen”. <br><span></span><br><span></span> Pa medio di e dekreto fechá 25 di òktober 1996 (P.B.1996 no. 139) a stipulá algun kondishon den kaso di suministro di forsa laboral. <br><span></span><br><span></span> E ordenansa a drenta na vigor dia 1 di novèmber 1996 pa <strong>teritorio insular di Kòrsou</strong> i dia 7 de febrüari 2009 pa <strong>teritorio insular di Bonèiru</strong>. E stipulashonnan den e ordenansa no ta konta pa e otro islanan. Sinembargo esaki no ta nifiká ku suministro di forsa laboral riba e otro islanan no ta posibel ya ku no tin reglanan legal ku ta prohibi esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong>2. Pèrmit di suministro</strong> <br><span></span><br><span></span> Tur agensia di suministro di forsa laboral pa empleo temporal (uitzendbureau’s) mester tin un pèrmit di suministro. Un permit di suministro mester wòrdu pidí na Gobiernu insular. Gobiernu insular por konsede un permit ku kondishonnan limitativo i por mara esaki na sierto reglanan. <br><span></span><br><span></span> Suministro di trahadó pa empleo temporal sin e pèrmit nesesario, ta kastigabel. Esaki ta konta tambe den kaso di violashon di reglanan legal i eventual kondishonnan mará na e pèrmit. <br><span></span><br><span></span> <strong>3. Ki ora nos ta papia di suministro di forsa laboral pa empleo temporal?</strong> <br><span></span><br><span></span> Ta papia di “suministro di forsa laboral pa empleo temporal” den kaso ku kontra pago<br><span></span><br><span></span> suministrá trahadó pa ehersé labor usual den un kompania sin establese un kombenio di trabou entre e trahadó (=”uitzendkracht”) i e kompania (=”inlener”). <br><span></span><br><span></span> Bou di esaki no ta kai: <br><span></span><br><span></span> a) fabor di amistat (den forma di fabor di amigo, sin ningun klase di ganashi, presta trahadó ku ta den bo servisio na un otro kompania);<br><span></span><br><span></span> b) servisio prestá dor di un agensia òf un kontratista (den forma di servisio, presta trahadó temporalmente pa ehersé trabou relashona ku e merkansia entregá òf eherse algun tarea na un trabou inisiá);<br> <br> c) un instansia konhuntamente instituí dor di komersiantenan òf organisashon di komersio sea ku òf sin partisipashon di organisashon sindikal, pa suministro di trahadó na otro sin intenshon di hasi ganashi. <br><span></span><br><span></span> <strong>4. Den ki kaso por apliká pa un “uitzendkracht”?</strong> <br><span></span><br><span></span> Ta kontra e importansha di un merkado laboral bon balansá, ora ku trabounan permanente wòrdu ehersé dor di un trahadó suministrá dor di un “uitzendbureau “<br><span></span><br><span></span> P’esey “uitzendkrachten” solamente por wòrdu poné den trabounan di durashon temporal, por ehemplo den kaso di : <br><span></span><br><span></span> 1) remplaso di un trahadó temporalmente ousente;<br><span></span><br><span></span> 2) remplaso di un trahadó kende su kontrato temporalmente a ser di posponé, alomenos si no ta trata di un konflikto laboral kolektivo;<br><span></span><br><span></span> 3) Okupashon temporal di un vakatura pa motibu di terminashon di kontrato di un trahadó fiho en espera di entrada den serviso di un trahadó fiho nobo.<br><span></span><br><span></span> 4) Oumento di trabou kasual;<br><span></span><br><span></span> 5) Inisio di trabou nobo;<br><span></span><br><span></span> 6) Trabou di urgensia kual mester ser hasi urgente pa prevení desgrasia, pa organisá medidanan di salbashon òf korigí/drecha fayonan material na instalashonnan òf edifisionan ku por trese peliger pa trahadónan.<br><span></span><br><span></span> <strong>5. Kon largu un “uitzendkracht” por trahá?</strong> <br><span></span><br><span></span> Un “uitzendkracht” por trahá maksimal 12 luna serka e mesun kompania.<br><span></span><br><span></span> Dos suministro, dentro di 3 luna, di e mesun “uitzendkracht” na e mesun kompania ta wòrdu konsidera komo un suministro i tin un durashon total di maksimal 12 luna. <br><span></span><br><span></span> Tambe ta konta komo un suministro ora ku un ‘uitzendbureau” den un lapso di tempu di menos ku 3 luna suministrá un otro “uitzendkracht” komo remplasante di unu ku ya tabata traha na e kompania. <br><span></span><br><span></span> <strong>6. Relashon entre “uitzendkracht”, “uitzendbureau” i empresa</strong> <br><span></span><br><span></span> Den kaso ku un hende inskribí su mes na un “uitzendbureau” nos por papia di un pre-kombenio pa yega na un kombenio laboral. Na e momentu ku e “uitzendkracht” pa promé biaha wòrdu suministrá nos por papia di un kombenio laboral konforme artikulo 1613a di Kodigo Sivil entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”.<br><span></span><br><span></span> Esaki ta enserá ku e “uitzendbureau” mester paga e salario i no e kompania na kual e “uitzendkracht” a ser suministrá. Esaki ta nifiká ku ofisina di suministro formalmente ta ehersé e outoridat riba e “uitzendkracht”. Sinembargo den praktika ta sosede ku e kompania ta duna instrukshon i enkargo. <br><span></span><br><span></span> Ademas ta asina ku tur areglonan legal ku ta aplikabel den kaso di un kombenio laboral manera formula den artikulo 1613a di Kodigo Sivil ta konta tambe pa un kombenio laboral entre un “uitzendbureau” i un “uitzendkracht”. Ta trata entre otro di Lei di Suèldo Mínimo, Lei di regulashon di trabou 2000, Lei di Vakashon 1949 i Lei di Cessantia.<br><span></span><br><span></span> Den práktika mayoria “uitzendbureau” ta enserá e klóusula di “no work, no pay” den nan kontrato. Esaki ta nifiká ku un “uitzendkracht” ku despues di un suministro no wòrdu suministrá di nobo no tin derecho riba pago ounke ku awor na lugá di un pre-kombenio e tin un kombenio laboral ku e “uitzendbureau”. <br><span></span><br><span></span> Al final t’asina ku e “uitzendbureau” komo dunado di trabou mester retené i paga impuesto i primanan sosial. <br><span></span><br><span></span> <strong>7. Periodo entre dos suministro</strong> <br><span></span><br><span></span> Dos suministro di e mesun “uitzendkracht” na e mesun empresa ta wòrdu konsiderá komo unu ora ku esaki tuma luga den un lapso di tempu di menos ku 3 luna. E mesun kos ta konta ora ku e “uitzendbureau” den un lapso di tempu di menos ku 3 luna suministrá un otro “uitzendkracht” komo remplasante di esun promé. <br><span></span><br><span></span> Si entre e suministronan tin un periodo di mas ku 3 luna, por bisa ku unikamente ta eksisti un pre-kombenio pa al final yega na un kombenio laboral entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”. <br><span></span><br><span></span> <strong>8. Algun obligashon pa e ofisina di suministro</strong> <br><span></span><br><span></span> E ofisina di suministro tin e obligashon pa será e kombenio laboral por eskrito.<br><span></span><br><span></span> Un ofisina di suministro no mag kooperá ku e asina yamá “draaideur-constructie”. Es desir e “uitzendbureau” no por suministra un “uitzendkracht” na un empresa ora ku e “uitzendkracht” aki te ku 3 luna anterior a traha na e empresa konserni ku un kontrato di korto durashon i promé ku esaki a traha komo “uitzendkracht” na e mesun empresa. <br><span></span><br><span></span> Por lo demas un “uitzendbureau” ta obligá na paga e “uitzendkracht” e mesun suèldo i kompensashonnan (por ehèmpel sèn di vakashon, <br><span></span><br><span></span> pago di overtaim, etc,) ku un trahadó ku den e empresa ey ta hasi e mesun trabou òf un trabou komparabel, a lo menos ku suèldo i otro kompensashon di e “uitzendkracht” ya kaba ta regla den C.A.O. di e “uitzendbureau” òf si den e C.A.O. di e empresa mes tin stipulashonnan tokante suèldo i kompensashonnan pa trahadó suministrá (“uitzendkracht”). <br><span></span><br><span></span> Un “uitzendbureau” no mag stroba un “uitzendkracht” -pa medio di obligashonnan òf otro estorbonan- di realisá un relashon laboral ku un otro empresa ku no ta e “uitzendbureau”.<br><span></span><br><span></span> Por ehèmpel ta prohibi pa den e kombenio laboral ku e “uitzendkracht” inkluí klousula di indemnisashon di daño i perhuisio.<br><span></span><br><span></span> Korte ta konsidera kondishon di indemnisashon di daño i perhuisio entre un “uitzendbureau” i un empresa, ku ta stroba e “uitzendkracht” di drenta den servisio di e empresa, komo no permitibel. <br><span></span><br><span></span> <strong>9. Aktuashon kontra di e ordenansa i e kondishonnan stipulá den e pèrmit</strong><br><span></span><br><span></span> Den kaso ku un “uitzendbureau” aktua en pugna ku stipulashonnan ankrá den e ordenansa su permit konforme artikulo 9 di e ordenansa por ser retirá.<br><span></span><br><span></span> Manehá un “uitzendbureau” sin e permit nesesario ta wòrdu konsiderá komo un krimen.<br><span></span><br><span></span> Un huisio penal por keda entamá kontra tantu e “uitzendbureau” komo e empresa ku ta hasi uso di “uitzendkrachten” ora ku nan aktua kontra stipulashonnan di e ordenansa.<br><span></span><br><span></span> E sankshonnan den kaso di aktuashon kontra di stipulashonnan di e ordenansa ta varia di enkarselashon te maksimal 2 aña i/òf un but di maksimal 25.000,- florin.<br><span></span><br><span></span> Un empresa ku ta desvia for di e lei, dor di kada 12 luna aplika pa un “uitzendkracht” na diferente “uitzendbureau” por wòrdu persiguí pa un huisio penal.<br><span></span><br><span></span> Aktua kontra stipulashonnan den lei ta trese kune ku nunka un empresa no ta sera un kombenio laboral ku e “uitzendkracht”. <br><span></span><br><span></span> Den kaso ku empresanan apliká e asina yamá “draaideur-constructie” den kual trahadónan alternativamente ta traha komo “uitzendkracht”, despues ku kontrato di korto durashon i despues atrobe komo “uitzendkracht”, ta konsiderá ku ta trata aki di kontinuashon di kombenio laboral entre e trahadó i e empresa, loke ta nifiká ku na inisio di e di kuater kontrato òf tambe den kaso e periodonan di kontinuashon di e kombenionan laboral huntu a surpasá 36 luna, outomatikamente e trahadónan ta den servisio permanente na e empresanan konserní. <br><span></span><br><span></span> 10. Kon e situashon ta na Boneiru, St.Maarten, Saba i St.Eustatius? <br><span></span><br><span></span> Tantu na Boneiru, St. Maarten, Saba i St. Eustatius e lei di suministro di forsa laboral no ta vigente.<br><span></span><br><span></span> Por en general ta wòrdu konsiderá ku ora un trahadó inskribi su mes na un uitzendbureau un pre-kombenio ta ser establesé entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”, ku na momentu di suministro ta wòrdu kompletá ku un kontrato di korto durashon. <br> <br> <strong>11. Mas informashon</strong> <br><span></span><br><span></span> Pa mas informashon tokante suministro di forsa laboral, petishon di permit pa suministrashon etc., por akudi na Dienst voor Arbeidszorg di Terirotio Insular di Korsou, Bellisimaweg 17, tel 7371200.<br><span></span><br><span></span> “Uitzendkrachten” ku tin keho riba pago, retiro òf otro problemanan ku nan doño di trabou por akudí na Direktorado di Asuntunan Laboral, Schouwburgweg 22. <br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>12.</strong> <strong>Fèrlòf di embaraso i parto</strong><br><span></span><br><span></span> Na momentu ku e fèrlòf di embaraso ta bai kuminsá (e empleada mes por skohe e momentu), mester determiná kuantu siman esaki ta kai promé ku e supuesto fecha di parto(e fecha aki mester wòrdu stipulá dor di e dòkter di kas, ginekólogo o spesialista).<br> Si esaki ta kai 6 siman promé ku e fecha di parto, e empleada tin e ora ey derecho riba 6 siman di fèrlòf di parto.<br> Den kaso di 5 siman fèrlòf di embaraso e empleada tin derecho riba 7 siman di fèrlof di parto.<br> Den kaso di 4 siman e tin derecho riba 8 siman di fèrlòf di parto. <br> E empleada no por tuma fèrlòf di embaraso pa un periodo menos ku 4 siman ya ku e fèrlòf di parto por dura maksimal 8 siman.<br><span></span><br><span></span> <strong>Parto promé ku tempu o parto despues di tempu</strong>:<br><span></span><br><span></span> Si e durashon real di fèrlòf di embaraso resultá mas kòrtiko o mas largu ku e durashon plania debi ku e parto a tuma lugá mas promé o mas lat ku e fecha stipulá, esaki lo tin influensha riba e durashon di fèrlòf di parto.<br> E momentu di parto de fakto por hasi finalmente durashon di fèrlòf di embaraso i fèrlòf di parto konhuntamente mas largu o mas kòrtiko ku 12 siman.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>EHÈMPEL 1</strong> (Parto promé ku tempu, menos ku 12 siman fèrlòf)<br><span></span><br><span></span> - Supuesto fecha di parto: 16 di febrüari <br> - Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 4 siman promé: 19 yanüari<br> - Fecha real di parto: 8 febrüari<br> - Derecho riba 8 siman fèrlòf di parto for di dia 8 febrüari fèrlòf te 5 aprel.<br><span></span><br><span></span> Splikashon: E empleada a disidí di tuma 4 siman fèrlòf di embaraso. E parto ta tuma luga un siman promé. E trahadó tin derecho riba 8 siman fèrlòf di parto. E siman of dianan di fèrlòf di embaraso no usa den a kaso aki no por pasa pa fèrlòf di parto pasobra fèrlòf di parto no mag dura mas largu ku 8 siman. Pa e motibu akí e periodo total ta 11 siman <br><span></span><br><span></span> <br> <strong>EHÈMPEL 2</strong> (Parto mas tempran, sin embargo 12 siman fèrlòf)<br><span></span><br><span></span> - Supuesto fecha di parto: 1 di yüli<br> - Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 5 siman promé : 27 mei<br> - Fecha real di parto: 24 yüni<br> - Derecho riba 8 siman fèrlòf di parto for di dia 24 yüni te 19 ougùstùs.<br><span></span><br><span></span> Splikashon: E empleada a disidí di tuma 5 siman fèrlòf di embaraso; e fèrlòf di parto ta e or’ ei 7 siman. Pero e parto ta tuma luga un siman promé. E trahadó tin den e kaso aki ainda derecho riba 8 siman fèrlòf di parto pasobra fèrlòf di embaraso i parto konhuntamente mag di dura maksimal 12 siman <br><span></span><br><span></span> <strong><br> EHÈMPEL 3</strong> (Parto mas lat ku tempu, mas ku 12 siman fèrlòf)<br><span></span><br><span></span> - Supuesto fecha di parto: 19 di òktober <br> - Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 6 siman promé: 7 sèptèmber<br> - Fecha real di parto: 27 òktober<br> - Derecho riba 6 siman fèrlòf di parto for di dia 27 òktober fèrlòf te 8 desèmber.<br><span></span><br><span></span> Splikashon: E empleada a disidí di tuma 6 siman fèrlòf di embaraso. E parto ta tuma luga un siman despues di supuesto fecha di parto. E empleada ta haña pa e motibu akí, a pesar di e durashon di fèrlòf di embaraso (den e kaso aki 7 siman) derecho riba por lo ménos 6 siman fèrlòf di parto. Den e kaso aki e periodo total ta 13 siman <br><span></span><br><span></span> <br> E durashon mínimo di fèrlòf di embaraso i parto ta un derecho di lei obligatorio kual ta nifiká ku no por desviá for di dje na inkumbinensia di e trahadó.<br> Wèl t’asina ku e doño di trabou huntu ku e trahadó por palabrá periodonan ku durashon mas largu.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>RETIRO DURANTE FÈRLÒF DI EMBARASO I DI PARTO </strong><br><span></span><br><span></span> Durante e fèrlòf di embaraso i parto un doño di trabou no por terminá e relashon di trabou ku e trahadó (Wak e foyeto “Doño di trabou i retiru i “Trahado i Retiru”).<br><span></span><br><span></span> <strong>13. But den un relashon di trabou</strong><br><span></span><br><span></span> <br> <strong>Kondishonnan den kaso di aplikashon di BUT den un relashon di trabou</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Introdukshon</strong><br> Ta resultá ku den praktiká dunadónan di trabou ta duna nan trahadónan but den kaso ku nan no kumpli ku reglanan vigente den e empresa (palabrashon pa apliká but). E butnan aki ta wòrdu retené for di nan salario. <br><span></span><br><span></span> Den e foyeto aki nos lo mira kiko ta un palabrashon pa apliká but i kiko ta e kondishonnan den kaso di aplikashon di but den un relashon di trabou. <br><span></span><br><span></span> <strong>Kiko ta un palabrashon pa apliká but?</strong><br> Palabrashon pa apliká but ta un kombenio entre partidonan, dunadó di trabou i trahadó, kaminda algun reglanan, ta wòrdu kombení, kua pa violashon di nan por duna but. E butnan ta wòrdu retené for di e salario.<br><span></span><br><span></span> <strong>Kiko ta e eksigensianan pa imponé un but?</strong><br> A base di artíkulo 1613s Kódigo Sivil di Antia solamente por duna but ora ku esaki ta kumpli ku e siguiente kondishonnan:<br><span></span><br><span></span> • Reglanan, ku den kaso di violashon por resultá den un but, mester ta ankrá den un kombenio di trabou òf un REGLAMENTU manera indiká den artíkulo 1613i di Kódigo Sivil di Antia òf den un C.A.O. Tal reglamentu tin balides, solamente si un ehemplar di esaki a keda deponé na “griffie” di Korte den Promé Instansia i ku e trahadó tambe a risibi kopia di esaki. <br> • E reglanan konserni mester ta hopi kla. E reglamentu òf kombenio di trabou ademas mester indiká bon kla e altura di e but. (sea den florin, o si akaso e salario ta wòrdu pagá den un otro valuta, den seña di e valuta p.e. US$)<br> • E autorisashon pa duna un trahadó un but, mester a ser akordá ku e trahadó pa medio di un kombenio por eskrito. Kombenionan verbal pa apliká but o aplikashon di but unilateral ( otro ku den reglamentu ta indiká) no ta válido<br> • E altura di un but por ta maksimalmente sueldo di un dia di trabou. E total di but risibí durante un siman no por ta mas tantu ku sueldo di un dia di trabou (den kaso di 5 dia di trabou den un siman e maksimo ta 20% di e sueldo pa siman)<br> • Butnan retené dor di un dunado di tabou no mag di bai pa su mes benefisio (ni direktamente ni indirektamente), pero mester wòrdu hinká por ehempel den un fondo di karidat.<br> • Ademas artíkulo 1613t di Kódigo Sivil di Antia ta stipulá ku un dunado di trabou no mag pone but i alabes eksigí dano i perhuisio, pa violashon di e mesun regla.<br> • Palabrashonnan kontra e kondishonnan ariba menshoná ta invalido.<br><span></span><br><span></span> Tur dunado di trabou ku a apliká but (o ta aplikando but) ku no ta kuadra ku e reglanan manera menshoná tin e obligashon di debolbé e sumanan retené na e trahadó. Konsiderando ku ta trata’ki di sueldo retené ilegalmente, e trahadó konforme artíkulo 1614q Kódigo Sivil di Antia, por eksihí un interes di retraso di maksimalmente 50%. <br> Trahadónan – ku den kaso ku nan dunadonan di trabou ta nenga di paga nan bek e sumanan retené – por akudí na Direktorado di Asuntunan Laboral (Sekshon di keho).<br><span></span><br><span></span> <strong>14. Fleksibilisashon di leinan laboral</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Fleksibilisashon di derecho di trabou </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>1.1 Abolishon di kondishon di kompetensia</strong> <br><span></span><br><span></span> Un kondishon di kompetensia ta un kondishon ku ta limitá e trahadó pa den sierto forma ehersé labor despues di terminashon di e relashon di trabou,i hopi bia bou di pena di but. E kondishon ta sirbi pa protehá e dunadó di trabou kontra kompetensia inhustu di e eks-trahadó. <br><span></span><br><span></span> Un kondishon di kompetensia ta nulo. E dunadó di trabou no por apelá riba esaki. Si un trahadó despues di terminashon di e relashon di trabou aktuá komo kompetidó di e dunadó di trabou, miéntras ku na un forma ilegítimo e hasi uso di su konosementu laboral atkerí serka su dunadó di trabou anterior, e ora ei si e dunadó di trabou por eksigí daño di perhuisio pa motibu di kompetensia inhustu. (akto deliktuoso.) Tambe e dunadó di trabou por pidi Hues pa prohibí e trahadó di kontinuá ku e kompetensia inhustu. <br><span></span><br><span></span> Un kondishon ku ta prohibí e trahadó pa durante di e relashon di trabou desaroyá aktividatnan kompetitivo si ta keda posibel. <br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Promové mobilidat di trahadónan. <br><span></span><br><span></span> Teksto di Lei Artíkulo 1613v Kódigo Sivil.<br><span></span><br><span></span> <strong>1.2 Simplifikashon di e periodo di pre­aviso </strong><br><span></span><br><span></span> Entrante 1-8-2000 e periodo di preaviso ku e dunadó di trabou tin ku tuma na kuenta ta dependé di e durashon di e relashon di trabou. Si e relashon di trabou riba e dia di aviso:<br><span></span><br><span></span> a. a. a dura ménos ku sinku aña: e periodo ta un luna;<br><span></span><br><span></span> b. b. a dura sinku aña òf mas, pero ménos ku dies aña: e periodo ta dos luna;<br><span></span><br><span></span> c. c. a dura dies aña òf mas, pero ménos ku diesinku aña: e periodo ta tres luna;<br><span></span><br><span></span> d. d. a dura mas ku diesinku aña: e periodo ta kuater luna.<br><span></span><br><span></span> <br> Den kaso di retiro individual despues di pèrmit di direktor i tambe di retiro kolektivo e tèrmino pa trata e petishon òf husga e plan di retiro dor di Direktor di direktorado di asuntunan laboral (mira 1.4) por wòrdu kita for di e periodo di preaviso, basta ku e sobra periodo pa preaviso ta por lo ménos un luna.<br><span></span><br><span></span> E periodo di preaviso pa e dunadó di trabou por wòrdu hasi mas kòrtiku solamente pa medio di kontrato kolektivo. Solamente pa medio di un kombenio por eskrito por kombení un periodo mas largu i esaki mester ta por lo ménos dos biaha mas largu ku esun di e trahadó.<br><span></span><br><span></span> Pa relashonnan di trabou ku wòrdu prolongá (denter di tres luna) e periodo di preaviso ta wòrdu determiná dor di kalkulá e durashon di e kombenio di trabou saliendo for di e fecha di komienso di e promé relashon di trabou.Esaki ta konta tambe den kaso ku un kombenio di trabou pa tempu indefiní wòrdu kontinuá k’un kombenio di trabou pa tempu definí. (mira parti 3 pa “relashon di trabou prolongá”).<br><span></span><br><span></span> <strong>Pa trahadó</strong> <br> E periodo di preaviso pa e trahadó ta un luna. E tèrmino aki por wòrdu hasi mas kòrtiku òf largu pa medio di un kombenio por eskrito. E periodo di aviso pa e trahadó no mag di wòrdu alargá mas ku seis luna. <br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Simplifiká e reglanan di retiro.<br><span></span><br><span></span> Artíkulonan<br><span></span><br><span></span> 1615i, 1615e i 1615fa Kódigo Sivil<br><span></span><br><span></span> <strong>1.3 Suavisashon di dia di aviso </strong><br><span></span><br><span></span> E dia di aviso ta e dia riba kual e kombenio di trabou ta terminá a konsekuensia di aviso (Pues no e dia riba kua e aviso ta tuma lugá). <br><span></span><br><span></span> Entrante 1-8-2000 aviso por wòrdu duná riba kualkier dia, a ménos si por eskrito tin algu otro kombení.<br> Pues, e situashon a wòrdu kambiá di tal forma ku: si nada no ta reglá, e ora ei aviso por wòrdu duná riba kualkier dia. Por ehèmpel: aviso ta tuma lugá riba 18 di yanüari; den kaso di un periodo di preaviso di un luna e kombenio di trabou ta terminá entrante 19 di febrüari.<br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Hasi e tèrmino di aviso real mas kòrtiku (te asina leu ku partidonan ta deseá <br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 1615h, insiso unu, Kódigo Sivil<br><span></span><br><span></span> <strong>1.4 Kambio di lei di retiro</strong> <br><span></span><br><span></span> Lei di retiro banda di e kasonan eksepshonal eksistente (trahadónan serka un instansha públiko, personal di enseñansa i edukashon, personanan ku ta ehersé un profeshon religioso i kria di kas) lo no bai ta aplikabel tampoko riba kombenio di trabou di un Direktor, un kombenio di trabou pa tempu definí ku eksepshon di e kombenio manera intenshoná den e artíkulo nobo 1615e insiso 7 o 8 Kódigo Sivil i den kaso di bankarota. Mas aleu e área di aplikashon di e husgamentu preventivo di retiro individual por wòrdu limitá riba petishon di e kolegio ehekutivo di un teritorio insular.<br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Simplifiká /suavisá Lei di Retiro. <br><span></span><br><span></span> <br> Teksto di Lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 2, parti e, artíkulo 2a<br><span></span><br><span></span> Artíkulo 4, parti d i e<br><span></span><br><span></span> Artíkulo 5, insiso 3 i 4 Lei di Retiro. <br><span></span><br><span></span> <strong>1.5 Prolongashon durashon máksimo di e tempu di disposishon</strong><br><span></span><br><span></span> Entrante 1-8-2000 “Uitzendkrachten” por wòrdu pone na disposishon di mesun prestatario pa maksimalmente 12 luna. Disposishonnan ku ta sigui otro denter di 3 luna ta konta komo un disposishon (mesun kos ta konta pa e asina yamá “draaideurconstructie”). Despues di a pone un “uitzendkracht”na disposishon di un prestatario ta te despues di 3 luna por bolbe ponele atrobe na disposishon di e mesun prestatario.. <br><span></span><br><span></span> <strong>Atenshon</strong>: <br><span></span><br><span></span> Violashon di e tèrminonan aki no tin konsekuensia pa e relashon di trabou entre e trahadó i e “ uitzendbureau”. E kombenio di trabou ku e trahadónan na disposishon (“Uitzendkrachten”) tini ku e “uitzendbureau” no ta wòrdu afektá. E “uitzendbureau” si ta kore peliger di wòrdu sanshoná dor di gobièrnu. <br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Promové uso di Trahadónan na disposishon (“Uitzendkrachten”)<br><span></span><br><span></span> Teksto di Lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 6 di “Landsverordening op het ter beschikking stellen van arbeidskrachten”. E lei aki te ainda ta konta solamente pa Kòrsou.<br><span></span><br><span></span> <strong>1.6 Intermediashon laboral privá</strong> <br><span></span><br><span></span> Intermediashon privá pa buska òf ofresé trabou ta prohibí, a ménos ku tin pèrmit di Bestuurscollege.<br><span></span><br><span></span> Intermediashon privá pa buska òf ofresé trabou ta pèrmití.<br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Promové mobilidat di trahadónan.<br><span></span><br><span></span> <strong>2 Siguridatnan den derecho di trabou</strong> <br><span></span><br><span></span> <strong>2.1 Anulashon periodo di prueba verbal </strong><br><span></span><br><span></span> Durante e periodo di prueba dunadó di trabou i trahadó por terminá e kombenio na kualkier momentu, sin tene kuenta ku un periodo di pre aviso òf sin duna e motibu di e terminashon. <br><span></span><br><span></span> Entrante 1-8-2000 un kombenio di prueba ta solamente bálido den kaso ku e keda kombení por eskrito. Eksistensia di dje pues por wòrdu proba solamente via un kombenio por eskrito entre dunadó di trabou i trahadó. E durashon máksimo di un periodo di prueba ta keda 2 luna.<br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Prevení inseguridat pa loke ta trata eksistensia di periodo di prueba.<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 1615n Kódigo Sivil. <br><span></span><br><span></span> <strong>2.2 Obligashon “Slep di Salario</strong>” <br><span></span><br><span></span> Entrante 1-8-2000 e dunadó di trabou ta obligá pa na kada pago di salario suministrá un spesifikashon di suèldo por eskrito (slep di salario)<br><span></span><br><span></span> E slep di salario mester menshoná lo siguiente: <br><span></span><br><span></span> - e montante di suèldo i e sumanan di kual e ta konsistí;<br><span></span><br><span></span> - tur e sumanan ku wòrdu retené riba e montante di suèldo;<br><span></span><br><span></span> - e suèldo mínimo ku ta konta pa e trahadó a base di e lei di suèldo mínimo;<br><span></span><br><span></span> - nòmber di e dunadó di trabou i e trahadó;<br><span></span><br><span></span> - fecha ku a drenta den servisio; <br><span></span><br><span></span> - e tèrmino riba kua e suèldo ta wòrdu kalkulá;<br><span></span><br><span></span> - e durashon di trabou kumbiní (kantidat di orarionan di trabou pa siman òf pa luna.)<br> Nota: Den kaso di kombenionan di konvokashon/kombenionan di sero-ora (oproepcontract/nulurencontracten) etc. esaki ta variabel.<br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Suministrá informashon na e trahadónan enkuanto suèldo i retenshonnan i fortifiká posishon hurídiko di trahadónan (espesífiko pa por prueba un ke otro).<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 1614 pa Kódigo Sivil<br><span></span><br><span></span> <strong>2.3 Suposishonnan-hurídiko refutabel den kaso i trabou partaim i kombenionan di konvokashon </strong><br><span></span><br><span></span> Un suposishon hurídiko refutabel ta enserá, ku si sierto sirkunstansianan surgi, hues tin ku sali for di e punto di bista ku pa aplikashon di e stipulashon di lei konserní e posishon hurídiko, manera deskribí, hurídikamenta ta esun korekto, pero ku e kontra partido ku pruebanan kontra por mustra ku e posishon hurídiko ta otro di loke ta wòrdu ‘suponé’.<br><span></span><br><span></span> <strong>Suposishon hurídiko enkuanto eksistensia di un kombenio di trabou</strong> <br><span></span><br><span></span> Entrante 1-8-2000 ta wòrdu suponé ku un kombenio di trabou ta eksistí, den kaso ku un persona presta labor pa un otro kontra pago durante tres luna sigui, durante minimal 8 ora pa siman òf durante di por lo ménos 35 ora pa luna. Si e trahadó por proba ku su situashon ta kumpli ku e kriterionan aki, por ehèmpel dor di presentá pruebanan di pago (di salario), mester sali for di e punto di bista ku tin un kombenio di trabou, a ménos ku e dunadó di trabou por proba lo kontrario.<br><span></span><br><span></span> <strong>Suposishon enkuanto e durashon di trabou palabrá</strong> <br><span></span><br><span></span> Si un akuerdo di trabou den kual no tin durashon fiho di trabou palabrá (p.e. kombenio di sero-ora/kombenio min-maks) a dura por lo ménos tres luna, entrante 1-8-2000 te keda suponé ku e kantidat di ora trahá den e di kuater luna ta promedio di e kantidat di oranan trahá den e promé tres lunanan. Por ehèmpel: si un trahadó a traha den lunanan yanüari te ku mart un promedio di 100 ora pa luna, e ora ei mester sali for di e punto di bista ku den aprel tambe e la traha 100 ora i e por reklamá pues un suèldo di 100 ora, a ménos ku e dunadó di trabou por proba — por ehèmpel pa medio di karchi di prek —ku den e luna konserní a trahá ménos ku den e tres lunanan anterior i ku ademas tin un palabrashon di “no work, no pay”<br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Fortifiká e posishon hurídiko di trahadónan ku un kombenio flèksibel.<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulonan 1613 ca 1613 cb Kódigo Sivil.<br><span></span><br><span></span> <strong>2.4 Pago minimal pa kada konvokashon den kaso di kombenionan di sero-ora i di konvokashon</strong> <br><span></span><br><span></span> Ora un trahadó ku un kombenio di sero-ora, un kombenio di konvokashon òf un kombenio partaim di ménos ku 15 ora pa siman, riba un sierto dia keda yamá pa traha, entrante 1-8-2000 lo konta ku su ora di trabou a dura por lo ménos tres ora. Pues lo mester pag’é minimal 3 ora di trabou te hasta den kaso ku a traha ménos.<br><span></span><br><span></span> Meta <br><span></span><br><span></span> Fortifiká posishon di e trahadó ku un kombenio fleksibel.<br><span></span><br><span></span> Teksto di Lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 1614da Kódigo Sivil<br><span></span><br><span></span> <strong>2.5 Introdukshon prohibishon di preaviso (malesa, embaraso i parto, matrimonio)</strong><br><span></span><br><span></span> Entrante 1-8-2000 dunamentu di preaviso durante e promé aña di malesa òf durante ferlòf di embaraso/parto òf pa motibu di matrimonio di e trahadó ta nulo.<br> Esaki ta nifiká ku e kombenio di trabou apesar di e preaviso ta keda intakto. E dunadó di trabou, riba petishon di e trahadó, mester sigui paga su salario te na e momento ku e kombenio legalmente keda terminá.<br><span></span><br><span></span> Kondishonnan den un kombenio di trabou ku ta intenshoná pa terminá e kombenio outomátikamente pa motibu di a kontraé matrimonio òf embaraso/parto tambe ta nulo (por keda nulifiká).<br> E kombenio di trabou ta keda eksistí pasobra e dunadó di trabou simplemente no tin mag di usa kondishonnan asina.<br><span></span><br><span></span> Si e trahadó sinembargo no hasi uso di su derecho pa nulifiká e terminashon, e ora ei si e kombenio di trabou lo terminá.<br> Den e kaso aki e trahadó por pidi daño di perhuisio argumentando ku preaviso tabata “iregular”.<br><span></span><br><span></span> Meta<br><span></span><br><span></span> Reforsá posishon di trahadó den kaso di retiro diskriminatorio òf retiro durante malesa/aksidente. <br> <br> Teksto di lei<br> Art 1615e, insiso sinku i seis <br> Art 1615h, insiso dos i sinku Kódigo Sivil<br><span></span><br><span></span> <strong>2.6 Introdukshon prohibishon di preaviso pa motibu di miembresia sindikal/aktividatnan sindikal</strong> <br><span></span><br><span></span> Entrante 1-8-2000 e dunadó di trabou no tin mag di duna preaviso (e trahadó por nulifká esaki) pa terminá e kombenio di trabou pa motibu di miembresia sindikal di e trahadó òf aktividatnan sindikal. Si e aktividatnan sindikal tuma lugá bou ora di trabou i e dunadó di trabou pa motibunan hustu no a duna pèrmit si preaviso ta posibel.<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> art 1615h, insiso 6 Kódigo Sivil <br><span></span><br><span></span> <strong>3 Seri (kadena) di kombenionan di durashon kòrtiku</strong> <br><span></span><br><span></span> Pa terminashon di un kombenio di trabou pa tempu definí (kombenio temporal) entrante 1-8-2000 no mester duna preaviso mas.<br> Esaki ta nifiká ku e kombenio temporal prolongá tambe lo terminá outomátikamente.<br> Pero kontrali na antes den kaso di un seri (kadena) di kuater kombenio temporal ku keda prolongá i di kual entre kada unu no tin interupshon di mas ku 3 luna, e di kuater kombenio outomátikamente ta bira un kombenio di tempu indefiní (=e trahadó ta den “vaste dienst”).<br> E mesun kos ta konta ora tin ménos ku kuater kombenio ku a keda prolongá dentro di no mas ku 3 luna i esakinan huntu (inkluso eventualmente e periodonan di interupshon) a traspasá un periodo di 36 luna.<br><span></span><br><span></span> E areglo aki tambe ta konta den kaso di kombenionan di trabou entre e trahadó i diferente dunadó di trabou ku por keda konsiderá di ta remplasante di otro (por ehempel den kaso di un “draaideur-constructie” òf ora tuma un negoshi over).<br> Pa un kombenio temporal di trabou di mas ku tres aña i ku solamente un biaha ta keda prolongá pa ménos ku 3 luna, e areglo aki di “vaste dienst” no ta konta. Pues den e kaso aki e trahadó no ta drenta den “vaste dienst”.<br> Si un dunadó di trabou, den kaso ku e kombenio temporal kambia di karakter i bira unu indefiní (vaste dienst), ke bai duna preaviso pa terminá e kombenio e tempu di aviso lo dependé di e durashon total di e relashonnan di trabou i pa esaki ta konta desde komienso di e promé kombenio inkluso e eventual interupshonnan (mira tambe parti 1.2)<br><span></span><br><span></span> Meta<br><span></span><br><span></span> Di un banda fasilitá uso di kombenionan di durashon kòrtiku i di otro banda protehá trahadónan. <br><span></span><br><span></span> Teksto di lei<br><span></span><br><span></span> art 1615fa Kódigo Sivil<br><span></span><br><span></span> <strong>4 Lei Regulashon di trabou</strong> <br><span></span><br><span></span> <strong>4.1. Kiko Lei regulashon di trabou 2000 ta regla?</strong> <br><span></span><br><span></span> Lei regulashon di trabou 2000 ta kontené reglanan enkuanto: <br><span></span><br><span></span> Oranan di trabou, oranan di sosiegu i roster di trabou<br><span></span><br><span></span> Durashon máksimo di trabou pa dia<br><span></span><br><span></span> Durashon máksimo di trabou pa siman (basá riba kuater siman)<br><span></span><br><span></span> Overtaim<br><span></span><br><span></span> Trabou nokturno<br><span></span><br><span></span> Servisio stand-by (consignatiedienst)<br><span></span><br><span></span> Trabou riba dianan di sosiegu, djadumingu i dianan di fiesta<br><span></span><br><span></span> Lei regulashon di trabou 2000 ta indiká enkuanto e tópikonan aki lokual por i lokuual no por, durante kuantu ora por ehersé trabou, bou di ki kondishon por traha overtaim etcetera.<br><span></span><br><span></span> <br> Tambe e Lei regulashon di trabou 2000 ta kontené reglanan enkuanto:<br> • Trabounan ehersé dor di muchanan<br> • Trabounan peligroso i trabou nokturno ehersé dor di hóbennan<br> • Trabounan ehersé dor di personal doméstiko<br><span></span><br><span></span> Meta<br><span></span><br><span></span> Reglanan nobo enkuanto orarionan di trabou, ku di un banda ta mas fleksibel i di otro banda ta brinda mas siguridat.<br><span></span><br><span></span> <strong>4.2 Algun diferensia ku e lei regulashon di trabou 1952</strong> <br><span></span><br><span></span> <strong>Gruponan di Trahadó</strong><br> E lei regulashon di trabou 1952 konosé diferente reglanan pa diferente gruponan di trahadó. E diferensianan ta surgi dor di e diverso dekretonan di trabou, manera e dekreto di trabou den Horeca, e dekreto di trabou den Kasino.<br><span></span><br><span></span> Den e regulashon di trabou 2000 ta eksistí solamente diferensia entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Esnan promé menshoná ta trahadónan ku mester por presta labor riba diferente momentu (fuera “orarionan normal di kantor”).<br><span></span><br><span></span> Pa motibu ku e sektornan di hotèl, restorant i kasino ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ku nan ta empleá hopi hende, gobièrnu bou di e sirkunstanshanan aktual a skohe pa bini ku reglanan apart pa e sektornan aki (mira folder: Dekreto di trabou den hotèl, restorant i kasino).<br><span></span><br><span></span> <strong>Orarionan di Trabou (roster) </strong><br><span></span><br><span></span> Bou di e lei regulashon di trabou 1952 e orarionan di trabou ( ku ta desviá) mester wòrdu aprobá dor di direktorado di asuntunan laboral. Ademas tur desviashon di un roster tabata overtaim, a ménos ku pa e kambio aprobashon a wòrdu pidi di antemano na direktorado di asuntunan laboral.<br><span></span><br><span></span> Bou di e lei regulashon di trabou 2000 e orarionan di trabou no mester keda aprobá adelantá pa direktorado di asuntunan laboral. Orarionan di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu pone na konosementu di direktorado di asuntunan laboral. E Direktor di direktorado di asuntunan laboral tin e outorisashon pa prohibí sierto rosternan.<br><span></span><br><span></span> Desviashonnan insidental for di e roster ta posibel, basta etrahadónan keda poné na altura 48 ora promé.<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou </strong><br><span></span><br><span></span> E lei regulashon di trabou 1952 konosé en general un durashon di trabou di 40 ora pa siman, pero pa hopi trahadó ta konta un durashon di trabou mas largu a base di un di e resolushonnan di trabou. Si e durashon di trabou semanal wòrdu surpasá, por papia direktamente di overtaim.<br><span></span><br><span></span> Den e lei regulashon di trabou 2000 e durashon di trabou semanal ta 40 ora (pa no trahadónan di skema) òf 45 ora (pa trahadónan di skema). E durashon di trabou pa trahadónan di skema ta mas largu pasobra esaki sea no ta stroba òf ta stroba e rosternan di trabou eksistente ménos. Rosternan kontinuo (24 ora) eksistente hopi biaha ta keda fihá a base di un siman di trabou ku un promedio di 42 ora pa siman basá riba kuater siman.<br><span></span><br><span></span> Kalkulashon di e oranan trahá ta tuma lugá kada kuater siman, di manera ku por skùif ku e oranan sin ku por papia di overtaim. E posibilidat pa skùif ta wòrdu limitá dor di e kantidat máksimo di oranan pèrmití, esta 10 ora pa no­ trahadónan di skema i tambe 10 ora pa trahadónan di skema.<br><span></span><br><span></span> <strong>Pèrmitnan</strong> <br><span></span><br><span></span> Pa aplikashon di orarionan di trabou no regular, pa laga traha overtaim i pa adaptá/desviá di orarionan di trabou tabatin mester di pèrmit adelantá di direktorado di asuntunan laboral bou di e lei regulashon di trabou 1952.<br><span></span><br><span></span> E lei regulashon di trabou 2000 no konosé evaluashon adelantá. Trahadónan por kehá si sierto aktonan, despues di kua posiblemente Departamentu por aktuá represivo. Partidonan por apelá un desishon di Departamentu.<br><span></span><br><span></span> <strong>Reglanan di Protekshon</strong><br><span></span><br><span></span> E lei regulashon di trabou 1952 no konosé reglanan di protekshon pa trahadónan “vulnerabel’, manera trahadónan nokturno. Protekshon mester a keda brindá via pèrmitnan individual, di manera ku no tabata eksistí un sistema di garantia transparente.<br><span></span><br><span></span> E lei regulashon di trabou 2000 konosé stipulashonnan di protekshon speshal pa trahadónan nokturno òf servisio stand-by.<br><span></span><br><span></span> <strong>Sanshon</strong> <br><span></span><br><span></span> Sanshonnan bou di lei regulashon di trabou 1952 ta masha poko (e but maksimal ta NAF. 600,- pa infrakshon).<br><span></span><br><span></span> E lei regulashon di trabou 2000 sinembargo konosé kastigunan mas moderno i ta hasi distinshon entre delitu i infrakshon. E kastigu máksimo pa delitu ta konsistí di un kastigu di prison di máksimo 4 aña i/òf un but di maksimal NAf. 100.000,-. Esun pa infrakshon ta konsistí di un aresto preventivo di maksimal un aña i/òf un but di maksimalmente NAf. 25.000,-.<br><span></span><br><span></span> <strong>Personal domestiko</strong> <br><span></span><br><span></span> Pa personal doméstiko tin sierto medidanan di protekshon tumá, kontrali na lei regulashon di trabou 1952 (mira parti 6). <br><span></span><br><span></span> <strong>Prohibishon trabou dor di mucha</strong><br><span></span><br><span></span> Prohibishon di trabou dor di mucha ta konta pa muchanan <strong>te ku 14 aña</strong> (Lei regulashon di trabou 1952 tabata stipulá te 14 aña). Esaki, den kuadro di tratado di ILO 182 enkuanto eliminashon di e pió formanan di trabou dor di mucha ku lo bai drenta na vigor.<br> Pero meskos ku e areglo di 1952 muchanan tin mag di traha trabou ku normalmente ta keda hasí dor di mucha òf ku físikamente òf spiritualmente no ta eksigí muchu òf ku no ta peligroso (parti korant/empaketá den supermerkadonan) basta ke esakinan no tuma lugá durante oranan di skol ni tampoko no tuma lugá promé ku 07.00’ or i despues di 19.00’ or. <br><span></span><br><span></span> <strong>4.3 Trahadónan di skema/no trahadónan di skema</strong> <br><span></span><br><span></span> <strong>Dos grupo</strong> <br><span></span><br><span></span> E Lei regulashon di trabou 2000 ta hasi distinshon entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Pa ámbos grupo tin reglanan distinto enkuanto orarionan di trabou, skema di trabou, etc.. Pa e trahadó ta importante pa sa si e ta trahadó di skema òf nò.<br><span></span><br><span></span> <strong>Definishon</strong> <br><span></span><br><span></span> Lei regulashon di trabou 2000 ta komprondé bou di un trahadó di skema: un trahadó di kual su orarionan regular di trabou (orarionan segun roster, pues no:overtaim) ta kai kompletamente òf parsialmente:<br><span></span><br><span></span> • diariamente promé ku 7.or di mainta òf despues di 8or di anochi<br><span></span><br><span></span> • riba djadumingunan<br><span></span><br><span></span> • riba dianan di fiesta<br><span></span><br><span></span> <strong>Eskoho via roster</strong><br><span></span><br><span></span> E dunadó di trabou en prinsipio por disidí si su trahadónan ta trahadónan di skema òf no dor di stipulá e roster di trabou. Mirando ku trabou di skema por lo general ta resultá ménos faborabel pa trahadónan, e trahadónan por pidi Direktor di direktorado di asuntunan laboral pa prohibí aplikashon di trabou di skema den nan kompania. Den un kaso asina e dunadó di trabou mester apliká e stipulashonnan ku ta konta pa e no-trahadónan di skema. <br><span></span><br><span></span> <strong>Servisio kontinuo kompletu</strong> <br><span></span><br><span></span> Pa trahadónan di skema ku ta traha a base di un roster di servisio kontinuo (Un roster ku ta garantisá un okupashon kontinuo durante 24 ora pa dia ku p.e. tres warda), ta konta tambe algun stipulashon di eksepshon (mira kapítulo 5.10). <br><span></span><br><span></span> <strong>Desviashon for di Skema</strong> <br><span></span><br><span></span> Desviashon for di skema di trabou ta pèrmití. E dunadó di trabou no mester di permiso previo di direktorado di asuntunan laboral. E trahadó mester wòrdu pone na altura si, di e desviashon di orario di trabou por lo ménos 48 ora promé. <br><span></span><br><span></span> Teksto di lei<br><span></span><br><span></span> Artíkulonan 2, insiso 2, sup c i 13 lei regulashon di trabou 2000.<br><span></span><br><span></span> <strong>4.4 Durashon di trabou(sin overtaim)</strong> <br><span></span><br><span></span> No-trahadónan di Skema<br><span></span><br><span></span> E durashon di trabou (sin overtaim) ta maksimal 10 ora pa dia i maksimal 40 ora pa siman. E 40 ora aki ta wòrdu kalkulá over un periodo di 4 siman. Por ehèmpel den un siman drùk por sigui traha maksimal 5 ora (un ora pa dia durante maksimal 5 dia) sin ku tin kuestion di overtaim, basta e dunadó di trabou notifiká esaki na e trahadó adelantá i e oranan wòrdu ‘duna bek’ denter di tres siman.<br><span></span><br><span></span> Si labor wòrdu ehersé mas ku 10 ora largu, por papia di overtaim. Tambe por papia di overtaim den kaso ku oranan èkstra no wòrdu duná bek òf no keda duna bek na tempu. Overtaim mester wòrdu paga èkstra (mira kapítulo 5.7). <br><span></span><br><span></span> <strong>Trahadónan di Skema</strong> <br> Pa trahadónan di skema ta konta mesun kos, den e sentido ku e durashon máksimo di trabou ta (45 ora ku ta) un promedio di kada kuater siman.<br><span></span><br><span></span> <strong>Trabou nokturno</strong> <br><span></span><br><span></span> Den kaso di trabou nokturno i servisio stand-by ta konta sierto reglanan di desviashon (mira kapítulo 5.8 i 5.9)<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou mas largu</strong> <br><span></span><br><span></span> Direktor di direktorado di asuntunan laboral riba petishon (di dunadó di trabou) por stipulá un durashon di trabou mas largu pa medio di un dekreto pa tempu definí, tantu pa trahadónan di skema, komo pa no trahadónan di skema. <br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 8, 14 i 24 lei regulashon di trabou 2000<br><span></span><br><span></span> <strong>4.5 Oranan di trabou i oranan di sosiegu </strong><br><span></span><br><span></span> No-trahadónan di Skema <br><span></span><br><span></span> Pa no-trahadónan di skema ta konta komo oranan di sosiegu:<br><span></span><br><span></span> • e oranan entre 8or di anochi i 7or di mainta<br><span></span><br><span></span> • dos parti di dia liber segun skema (sea na unu òf no, por ehempel un diasabra)<br><span></span><br><span></span> • djadomingunan<br><span></span><br><span></span> • dianan di fiesta<br><span></span><br><span></span> E oranan normal di trabou no tin mag di kai bou di oranan di sosiegu. Si pa un òf otro motibu mester traha tòg, anto e ora ei mester paga e oranan ei komo overtaim.<br><span></span><br><span></span> <strong>Trahadónan di den Pakus </strong><br><span></span><br><span></span> Pa trahadónan di den pakus e orario di 8or di anochi por ta mas lat den kaso ku e ora ofisial pa pakusnan sera, ta riba un otro orario. Pa nan e oranan di sosiegu ta kuminsá di mas tarda mei ora despues di e ora ofisial di sera.<br><span></span><br><span></span> <strong>Trahadónan di Skema</strong> <br><span></span><br><span></span> Pa trahadónan di skema ta konta otro areglonan. E oranan di sosiegu di un trahadó di skema ta lo siguiente:<br><span></span><br><span></span> • diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orario di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo ménos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu aki, un biaha den kada shete dia por keda redusí te na ocho ora.<br><span></span><br><span></span> • e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme e roster di trabou vigente (por lo ménos un biaha den kada kuater siman esaki mester kai riba un djadumingu)<br><span></span><br><span></span> • semanalmente por lo ménos un parti di dia liber konforme roster promé òf despues di 1’or.<br><span></span><br><span></span> • pa aña por lo ménos sinku dia di fiesta<br><span></span><br><span></span> Den kaso di trabou nokturno ta konta reglanan partikular (mira 5.8). <br><span></span><br><span></span> <strong>Obligashon pa Notifika</strong> <br><span></span><br><span></span> Rosternan di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu manda pa Direktor di direktorado di asuntunan laboral pa e tuma konosementu di nan(mira tambe kapítulo 12). Direktor tin e outorisashon pa den sierto kasonan prohibí rosternan por kompleto òf parsialmente.<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 9 lei regulashon di trabou 2000. <br><span></span><br><span></span> <strong>4.6 Pousa </strong><br><span></span><br><span></span> Pousa <br><span></span><br><span></span> Riba kada dia ku un trahadó ehersé labor mas ku seis ora) sea pa medio di overtaim òf no, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora despues di maksimalmente sinku ora di labor. Un interupshon di trabou di ménos ku 15 minüt no ta konta pa pousa. Pa trahadónan den servisio kontinuo ta konta reglanan apart. (mira 5.10)<br><span></span><br><span></span> <strong>Sigui traha</strong> <br><span></span><br><span></span> Ta prohibí pa laga e trahadó ehersé labor durante su pousa, ku no ta pa medio di overtaim<br><span></span><br><span></span> <strong>Keda disponibel</strong> <br><span></span><br><span></span> Si e trahadó tin ku keda disponibel durante su pousa pa den kaso ku ta nesesario e por wòrdu yamá pa sigui traha, e ora ei nos por papia di konsignashon (“consignatie”). (mira 5 9) <br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 10 lei regulashon di trabou 2000.<br><span></span><br><span></span> <strong>4.7 Overtaim</strong> <br><span></span><br><span></span> Overtaim <br><span></span><br><span></span> Overtaim por surgi a konsekuensia di:<br><span></span><br><span></span> • traha durante oranan di sosiegu di e trahadó<br><span></span><br><span></span> • traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman<br><span></span><br><span></span> Atenshon: den kaso di un “kombenio partaim“ di por ehèmpel 20 ora pa siman, por papia di overtaim solamente ora e 40 ora normal pa siman (òf pa trahadónan di skema:45 ora pa siman) wòrdu surpasá. Esaki ta solamente otro den kaso ku tin un otro palabrashon entre partidonan. <br><span></span><br><span></span> Presta labor a base di un yamada durante estado di standby tambe ta overtaim (mira kapítulo 5.9)<br><span></span><br><span></span> Durashon di trabou inkluso overtaim ta pa no-trahadó di skema maksimal 11 ora pa dia i 50 ora pa siman, kon tal ku esaki no surpasá 45 ora kalkulá over un periodo di 13 siman.<br><span></span><br><span></span> Pa trahadó nokturno ta konta un durashon di trabou inkluso overtaim di 9 ora pa dia kontal ku esaki no surpasá 45 ora pa siman kalkulá over un periodo di 13 siman (mira tambe 5.8).<br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Kompensashon </strong><br><span></span><br><span></span> Overtaim mester keda kompensá dor di un oumento èkstra riba e salario di en prinsipio 50%. Dunadó di trabou i trahadó por palabrá ku otro por eskrito ku overtaim no ta wòrdu pagá na sèn pero lo keda kompensá ku ora liber (en prinsipio un ora i mei pa kada ora èkstra trahá).<br><span></span><br><span></span> Parti di oranan di overtaim semper ta wòrdu di rònt af a rason di mei ora. Overtaim, di ménos ku 15 minüt pa dia i no di karakter regular, no ta keda konsiderá komo overtaim.<br><span></span><br><span></span> <strong>Sobresueldo èkstra</strong> <br><span></span><br><span></span> Den sierto kasonan un oumento èkstra mester wòrdu pagá riba e oumento normal di overtaim, dor di kual e rekompensa total ta bira mas haltu ku 150% (mira e resúmen aki bou)<br><span></span><br><span></span> <strong>Resúmen</strong> <br><span></span><br><span></span> E rekompensa total pa no-trahadónan di skema pa oranan èkstra ta lo siguiente: <br><span></span><br><span></span> Situashon Pago (inkl. suèldo)<br><span></span><br><span></span> - ora surpasá e durashon maksimal di trabou (pa dia òf despues di kuater siman) 150%<br><span></span><br><span></span> - overtaim riba parti di dia liber segun roster 175%<br><span></span><br><span></span> - overtaim riba dia di sosiegu 200%<br><span></span><br><span></span> - overtaim riba dia di fiesta 250%<br><span></span><br><span></span> Rekompensa total pa trahadónan di skema pa oranan èkstra ta lo siguiente:<br><span></span><br><span></span> Situashon Pago (inkl. suèldo)<br><span></span><br><span></span> - ora surpasá e durashon maksimal di trabou<br><span></span><br><span></span> (pa dia òf despues di kuater siman) 150%<br><span></span><br><span></span> - overtaim riba parti di dia liber segun roster 175%<br><span></span><br><span></span> - overtaim riba dia di sosiegu 200%<br><span></span><br><span></span> - overtaim riba dia di fiesta 250%<br><span></span><br><span></span> - overtaim den kombinashon ku trabou nokturno 175%<br><span></span><br><span></span> <strong>Kondishonnan</strong> <br><span></span><br><span></span> Si un dunadó di trabou yama un trahadó pa traha overtaim riba un dia liber di e trahadó, e mester paga e trahadó por lo ménos tres ora di overtaim.<br> Den kaso ku e durashon di trabou pa dia inkluso overtaim ta 10 ora òf mas, e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf un pago sufisiente p’esei.<br><span></span><br><span></span> Un enkargo pa traha overtaim mester keda duná mas tempran posibel na e trahadó. E dunadó di trabou mester tene kuenta ku interesnan di e trahadó (mas tantu posibel) ora e duna un enkargo pa traha overtaim.<br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim ta obligá</strong>? <br><span></span><br><span></span> Lei regulashon di trabou 2000 no ta duna un kontesta riba e pregunta si un trahadó por nenga pa traha overtaim den kaso ku no a kumbiní un obligashon pa traha overtaim. E pregunta aki mester keda kontestá den kuadro di “derecho di kombenio laboral”.<br> Por lo general ta konta ku e enkargo pa traha overtaim no por wòrdu nengá sin mas. <br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulonan 14 te ku17 lei regulashon di trabou 2000<br><span></span><br><span></span> <strong>4.8 Trabou nokturno </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Definishon</strong> <br><span></span><br><span></span> Por papia di trabou nokturno ora un trahadó di skema, no den sentido di traha overtaim, ehersé labor konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00 or i promé ku 6 or di mainta <br> <br> <strong>Durashon di trabou</strong> <br><span></span><br><span></span> E durashon di trabou pa servisio nokturno, ku eksepshon di pousa, ta maksimalmente ocho ora. Mas aleu e durashon di trabou pa siman pa trahadónan di skema ku ta ehersé trabou nokturno no ta suma 45 pero 40 pa siman, kontá over un periodo di 13 siman (inkluso overtaim: 45 ora). <br><span></span><br><span></span> <strong>Repartishon di Roster</strong> <br><span></span><br><span></span> E roster di trabou pa un trahadó ku ta trahá trabou nokturno mester kumpli ku e siguiente kondishonnan: <br><span></span><br><span></span> • e trahadó por trahá trabou nokturno no mas tantu ku 14 biaha den un periodo di kuater siman; (a ménos ku ta trata di funshonnan nokturno spesífiko manera guardia nokturno òf personal di sierto empresa di horeca o kasino). <br><span></span><br><span></span> • despues di trabou nokturno e trahadó mester di un periodo di sosiegu sin interupshon di: <br><span></span><br><span></span> a. por lo ménos 12 ora den kaso ku e trabou nokturno kaba promé ku 2or òf 2’or en punto. <br><span></span><br><span></span> b. por lo ménos 14 ora den kaso ku trabou nokturno kaba despues di 2or <br><span></span><br><span></span> • e periodo di sosiegu ariba menshoná por wòrdu redusí un solo biaha te 8 ora den un periodo pegá ku otro di 7 dia <br><span></span><br><span></span> • despues di ehersé trabou nokturno maksimal 6 biaha tras di otro, e trahadó tin un periodo di sosiegu sin interupshon di por lo ménos 48 ora.<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulonan 12 i 14 Lei regulashon di trabou 2000 <br><span></span><br><span></span> <strong>4.9 Servisio standby (konsignashon)</strong> <br><span></span><br><span></span> <strong>Definishon</strong> <br><span></span><br><span></span> Bou di konsignashon nos ta komprondé: un lapso di tempu entre dos servisio ku ta sigui otro òf un pousa, denter di kual e trahadó ta obligá pa ta disponibel (den kaso di sirkunstansianan imprevisto) pa e por wòrdu yamá pa ehersé labor mas lihé posibel. <br><span></span><br><span></span> Den kaso di “split-shifts” òf servisio interumpí, kaminda por ehèmpel labor mester keda ehersé mainta tempran i atardi, no por papia di konsignashon” si e trahadó no tin nodi di keda disponibel den e lapso di tempu entre mainta tempran i atardi. <br><span></span><br><span></span> <strong>Diferente Prohibishon</strong> <br><span></span><br><span></span> Ta prohibí pa imponé konsignashon riba trahadónan ménos ku 18 aña.Durante por lo ménos 14 dia konsekutivo den kuater siman di tempu no ta pèrmití pa imponé konsignashon riba un trahadó. Tampoko ta pèrmití pa imponé konsignashon den kombinashon ku trabou nokturno riba e mesun dia.<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong> <br><span></span><br><span></span> Si konsignashon ta kubri e periodo entre 0.00or di anochi i 6or di mainta, e durashon normal di trabou di 45 ora (pa trahadónan di skema) no ta kontá e ora ei. E durashon di trabou, kontá riba un periodo di 13 siman, por suma e ora ei maksimalmente 40 ora pa siman. Por lo de mas durashon di trabou ta keda meskos.<br><span></span><br><span></span> E labor ku surgi for di konsignashon, no ta konta ora ta kalkulá e durashon total di trabou regular (inkluso overtaim òf laga) manera ta e intenshon den e partinan 5.4 i 5.7). <br><span></span><br><span></span> <strong>Kompensashon </strong><br><span></span><br><span></span> Durante di konsignashon ta konta komo orario di trabou e oranan ku realmente labor a keda ehersé a konsekuensia di un konvokashon (oproep).Sinembargo, un òf mas konvokashon den mèi ora ta wòrdu konsiderá di ta dura por lo ménos mei ora. Si denter di mei ora despues di ehersé labor konsignante atrobe un konvokashon wòrdu hasi, e periodo meimei ei tambe ta keda konsiderá komo orario di trabou ku mester wòrdu pagá.<br><span></span><br><span></span> E labor ku keda ehersé durante konsignashon mester wòrdu pagá komo overtaim.<br><span></span><br><span></span> <strong>Sobresueldo pa Standby</strong> <br><span></span><br><span></span> A ménos ku partidonan a kumbiní otro kos pa medio di un kombenio por eskrito, e dunadó di trabou ta paga e trahadó riba ken konsignashon ta wòrdu imponé i no opstante ku en realidat konvokashonnan a wòrdu hasi pa ehersé labor òf nò, pa dia, un oumento di un porshentu di su suèldo brutu pa luna. E sobresueldo pa konsignashon no por wòrdu kita for di e pago ku mester keda pagá ora ku labor wòrdu ehersé despues di un konvokashon (oproep).<br><span></span><br><span></span> Teksto di Lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 11 Lei di regulashon di trabou 2000. <br><span></span><br><span></span> <strong>4.10 Servisio kontinuo di 24 ora </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Definishon</strong> <br><span></span><br><span></span> Bou di trabou den un empresa ku servisio kontinuo kompletu nos ta komprondé: trabou, ku no solamente un karakter di sosten, i ku ta wòrdu ehersé den un empresa den kual a konsekuensia di e proseso di produkshon, e trabou tin ku keda ehersé sin interupshon durante 24 ora di dia (por ehèmpel den (partinan di) kuido médiko, refineria di zeta)<br><span></span><br><span></span> <strong>Reglanan Eksepshonal</strong> <br><span></span><br><span></span> Kontrali na stipulashonnan regular ku ta konta pa trahadónan di skema, pa trahadónan nokturno ta konta ku: <br><span></span><br><span></span> • e dia di sosiegu por lo ménos un biaha den diestres siman ta kai riba un djadumingu (en bes di un biaha den shete siman); <br><span></span><br><span></span> • e pousa por wòrdu duná mas lat ku seis ora di trabou den kaso ku trabou no ta pèrmití; <br><span></span><br><span></span> • No tin un máksimo di durashon di trabou inkluso overtaim pa dia; <br><span></span><br><span></span> • e durashon di trabou inkluso overtaim pa siman ta maksimal 60 ora. E durashon di trabou sin overtaim si ta normal 45 ora pa siman i den kaso di trabou nokturno tambe 45 ora pa siman.<br><span></span><br><span></span> Pa loke ta trata servisio “standby” (mira kapítulo 5.9) pa trahadónan di skema den servisio kontinuo kompletu no ta konta e periodo liber di konsignashon di 14 dia, ni e prohibishon di servisio “standby” den kombinashon ku trabou nokturno ni e prima/sobresueldo fiho.<br><span></span><br><span></span> Teksto di Lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulo 26 Lei regulashon di trabou 2000<br><span></span><br><span></span> <strong>4.11 Debernan atministrativo pa e dunadó di trabou </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>“Arbeidslijst”</strong> <br><span></span><br><span></span> Den tur empresa mester tin un Lista di trabou (“arbeidslijst”) kologá na un lugá, ku ta libramente aksesibel pa e trahadónan. E lista di trabou ta duna un bista sistemátiko di e diferente funkshonan den e empresa i e personal korespondiente, tambe e orarionan di trabou òf rosternan di trabou aplikabel den e empresa i e oranan di deskanso ku ta konta den e empresa. E modelo di “arbeidslijst” en prinsipio ta igual na e “arbeidslijst” konforme lei regulashon di trabou 1952.<br><span></span><br><span></span> <strong>Obligashon pa Notifiká </strong><br><span></span><br><span></span> “Arbeidslijstnan”, riba kua rosternan di trabou pa trahadónan di skema ta aparesé, mester wòrdu mandá inmediatamente pa Direktor despues di a keda fiha dor di dunadó di trabou. Mesun kos ta konta pa kambionan struktural hasí den rosternan.<br><span></span><br><span></span> <strong>Desviashon Insidental</strong> <br><span></span><br><span></span> Den kaso ku un trahadó mester traha insidentalmente mas ku òf ménos ku e roster ta indiká (esaki relashoná ku e posibilidat pa skùif oranan di trabou: mira kapítulo 5.4) esaki mester keda notifiká 48 ora adelantá na e trahadó.<br><span></span><br><span></span> <strong>Prohibishon direktorado di asuntunan laboral</strong> <br><span></span><br><span></span> E Direktor di direktorado di asuntunan laboral ta outorisá pa prohibí kompletamente òf parsialmente aplikashon di orarionan di trabou òf un roster di trabou, stipulá den e Arbeidslijst, pa un trahadó òf un grupo di trahadónan den un empresa òf pa duna instrukshonnan fiho relashoná ku esakinan, den kaso ku: <br><span></span><br><span></span> • e ta di opinion ku e karakter di e empresa no ta hustifiká trabou di skema, òf si <br><span></span><br><span></span> • mirá for di e aspekto di salú òf bienestar di e trahadó konserní òf di e trahadónan esaki ta deseabel.<br><span></span><br><span></span> <strong>Registro di personal</strong> <br><span></span><br><span></span> E dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktor direktorado di asuntunan laboral e mustra un registro di personal. E registro di personal ta kontené nòmbernan, fechanan di nasementu i nashonalidat di e trahadónan den e empresa. Di trahadónan ku no outomátikamente ta wòrdu atmití den Antia Hulandes, e number i fecha di entrega di e pèrmit di estadia ta wòrdu menshoná.<br><span></span><br><span></span> <strong>Registro di overtaim</strong> <br><span></span><br><span></span> E dunadó di trabou ta tene un registro di overtaimnan trahá den su empresa. E registro di overtaim ta menshoná nòmber di e trahadónan ku a traha overtaim, fechanan riba kua overtaim a wòrdu trahá, i tambe e durashon di e overtaim pa kada trahadó.<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulonan 28 te ku 30 Lei regulashon di trabou 2000.<br><span></span><br><span></span> <strong>4.12 Fecha i Areglo transitorio</strong> <br><span></span><br><span></span> <strong>Fecha</strong> <br><span></span><br><span></span> E lei ta drenta na vigor entrante 1 ougùstùs 2000.<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei <br><span></span><br><span></span> Artíkulonan 37 te ku 43 Lei regulashon di trabou 2000.<br><span></span><br><span></span> <strong>5 Personal doméstiko</strong> <br><span></span><br><span></span> Den Lei regulashon di trabou 2000 tin un stipulashon pa personal doméstiko, kual stipulashon ta kontené algun normanan ku (un persona natural ku ta aktua komo dunadó di trabou) mester tene kuenta kuné. <br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong> <br><span></span><br><span></span> E durashon di trabou máksimo ta suma 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman. Si traha mas tantu ora (overtaim) esakinan mester wòrdu pagá kontra 150%<br><span></span><br><span></span> <strong>Pousa</strong><br><span></span><br><span></span> Despues di maksimalmente sinku ora di labor e trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo menos mei ora. Labor durante e pousa mester wòrdu paga na 150%.<br><span></span><br><span></span> <strong>Oranan di sosiegu </strong><br><span></span><br><span></span> E oranan entre 10-or di anochi i 6-or di mainta ta konta komo oranan di sosiegu a ménos ku e relashon di trabou únikamente i prinsipalmente tin mira riba kuido ku eksklusivamente mester tuma lugá durante e orarionan ariba menshoná. Trabou den e oranan ei (ora di sosiegu) mester wòrdu pagá na 150%. Pa kada 7 dia e trahadó tin derecho riba un dia di deskanso. Trabou riba e dia di deskanso mester wòrdu pagá na 200%.<br><span></span><br><span></span> <strong>Dianan di fiesta</strong> <br><span></span><br><span></span> Riba dianan di fiesta e trahadó ta liber di trabou ku mantenshon di suèldo. Trabou riba un dia di fiesta mester wòrdu paga na 200%.<br><span></span><br><span></span> <strong>Suèldo mínimo</strong> <br> ( mira foyeto sueldo minimo). <br> kuminda i bibienda (personal habitá den kas di su dunadó di trabou) òf pa kumindanan suministrá ( personal no habitá den kas di su dunadó di trabou) por keda kitá manera akibou menshoná:<br><span></span><br><span></span> I Kuminda i Bibienda (persona bibá den kas di dunadó di trabou) <br><span></span><br><span></span> a Naf 300,- na Kòrsou<br><span></span><br><span></span> b Naf 300,- na Boneiru<br><span></span><br><span></span> c Naf 425,- na St. Maarten<br><span></span><br><span></span> d Naf 300,- na Saba<br><span></span><br><span></span> e Naf 300,- na Statia<br><span></span><br><span></span> II Almuerso/sèntwich (persona no bibá den kas di dunadó di trabou) <br><span></span><br><span></span> a Naf 1,50 na Kòrsou<br><span></span><br><span></span> b Naf 1,50 na Boneiru<br><span></span><br><span></span> c Naf 2,10 na St. Maarten<br><span></span><br><span></span> d Naf 1,50 na Saba<br><span></span><br><span></span> e Naf 1,50 na Statia<br><span></span><br><span></span> III Kuminda kayente (persona no bibá den kas di dunadó di trabou) <br><span></span><br><span></span> a Naf 5,00 na Kòrsou<br><span></span><br><span></span> b Naf 5,00 na Boneiru<br><span></span><br><span></span> c Naf 7,00 na St. Maarten<br><span></span><br><span></span> d Naf 5,00 na Saba<br><span></span><br><span></span> e Naf 5,00 na Statia<br><span></span><br><span></span> Teksto di lei: <br><span></span><br><span></span> art. 25 Lei regulashon di trabou 2000, art. 7 insiso 3 i art. 9 insiso 4 Lei <br><span></span><br><span></span> salario mínimo. <br><span></span><br><span></span> 15<strong>.DEKRETO DI TRABOU PA HOTÈL, RESTORANT I KASINO<br> (P.B. 2000 NR.91)</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Introdukshon</strong><br> Ya komo e sektornan <strong>hotèl, restorant i kasino</strong> ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ta sektornan ku ta krea hopi kupo di trabou, gobièrnu a skohe pa bini ku reglanan distinto pa e sektornan aki. <br><span></span><br><span></span> Entrante di <strong>23 di sèptèmber 2000</strong> e siguiente reglanan, ku ta desviá for di lei regulashon di trabou 2000 ta válido.<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong><br> • Durashon di trabou ta maksimal <strong>48 ora pa siman</strong> kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá <strong>10 ora pa dia</strong><br> • Durashon di trabou inkluso <strong>overtaim</strong> ta maksimal <strong>55 ora pa siman</strong> kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 11 ora pa dia.<br> Ku otro palabra, pa konta e kantidat di ora trahá ta sali for di un periodo di 4 siman i asina ta krea posibilidat pa skùif ku ora.<br> • Durashon di <strong>trabou nokturno</strong> (trabou nokturno = ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00’or i promé ku 06’or di mainta), ta, sin konta pousa, maksimal <strong>8½ pa dia</strong>.<br><span></span><br><span></span> <strong>Periodo di sosiegu i pousa</strong><br> • E dia den siman ku segun roster ta konta komo dia di sosiegu di e trahadó (e dia di sosiegu mester kai kada 13 siman maske ta un biaha riba djadumingu).<br> • Diariamente e tempu promé i despues di durashon di su trabou, kon tal ku su tempu di sosiegu den 24 ora ta mínimal 11 ora sin interupshon.<br> • Dianan di fiesta <br><span></span><br><span></span> Riba kada dia ku un trahadó traha mas ku seis ora, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora, basta ku trabou ta permití esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim</strong><br> Overtaim ta ora e trahadó:<br> • traha mas largu ku durashon maksimal di trabou pa dia òf pa siman; e tin e ora ei derecho riba pago di 150%<br> • traha riba su dia di sosiegu òf un dia di fiesta; e tin e ora ei derecho riba 200%<br><span></span><br><span></span> Partidonan por kumbiní por eskrito ku ta paga overtaim den forma di “time-back”<br> Si e trahadó keda yamá pa traha “overtaim riba un dia, ku no ta su dia di trabou ta konsiderá sin mas ku e overtaim e dia ei a dura minimal 3 ora.<br> Den kaso ku traha overtaim i durashon di trabou inkluso overtaim ta 10 ora òf mas e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf sèn p’esaki. <br><span></span><br><span></span> <br> <strong>Stand-by (konsignashon)</strong><br><span></span><br><span></span> Konsignashon ta un lapso di tempu entre dos servisio durante kual e trahadó ta obligá pa ta alkansabel.<br><span></span><br><span></span> Den e kaso aki ta e oranan ku realmente labor a keda ehersé despues di yamada ta konta komo orario di trabou. Den kaso di un òf mas yamada dentro di mei ora di tempu ta ser konsiderá ku labor a dura por lo ménos mei ora. <br> Trabou hasi durante konsignashon mester keda paga komo overtaim.<br><span></span><br><span></span> Direktor di Direktorado di Labor por buta kondishonnan èkstra pa durashon di trabou (inkluso overtaim),orario di trabou, pousa i oranan di sosiegu pa un trahadó òf un grupo di trahadó.<br><span></span><br><span></span> <strong>Ojo</strong>: tur otro stipulashonnan di reglulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no 67) ta keda <br> na vigor manera:<br><span></span><br><span></span> • prohibishon di trabou pa menor di edat bou 15 aña;<br> • ku ta dunadó di trabou ta disidí en prinsipio ku e tin trahadó di skema òf no trahadó di skema;<br> • den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá;<br> • “arbeidslijsten” ku ta enserá trahadónan di skema mester keda entrega” na Direktorado di Labor;<br> • dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktorado entrega un registro di su personal;<br> • dunadó di trabou ta obligá pa registrá overtaim i entrega esaki riba petishon di Direktorado;<br> • krímen ta keda sanshoná ku kastigu di prizon di maksimal 4 aña i/òf un multa di maksimal Nafls. 100.000,--;<br> • infrakshon ta keda sanshoná ku enkarselashon di maksimal 1 aña i/òf un multa di maksimal Nafls 25.000,--.<br><span></span><br><span></span> <strong>16 AREGLO DI RETIRO I ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS </strong><br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>I</strong>. Entrante 1 di ougùstùs 2000 a bini kambio den e ordenansa: “Landsverordening Beëindiging Arbeidsovereenkomsten” (Lei di Retiro); mira e ordenansa Fleksibilisashon di Leinan Laboral (P.B. 2000 no. 68). <br><span></span><br><span></span> Ademas di e kasonan di eksepshon eksistente (ku ta konta pa empleadonan den servisio di un kuerpo di derecho polítiko, personal den ensenansa, esta maestro i dosentenan, personanan ku ta okupá puesto religioso, sirbientenan na kas di famia) Lei di Retiro lo no ta aplikabel tampoko pa kontrato di trabou di un direktor.<br><span></span><br><span></span> Ademas (huntu ku kasonan di un motibu urgente, aseptashon di tur dos banda, tempu di prueba) no tin nodi di pidi pèrmit pa duna retiro den kaso di bankarota, ni tampoko den kaso di un kontrato di trabou ku ta kontinuá pa un tempu definí di kua su terminashon ta tuma lugá promé ku e fecha kumbiní (ku eksepshon di dos kaso esta: un relashon di servisio ku a sera pa tempu indefiní ku a kontinuá den un relashon di servisio pa tempu definí i relashon di servisio di e mesun trahadó ku susesivamente tabata den servisio serka diferente dunadó di trabou ku rasonablemente por konsiderá komo susesor di otro).<br><span></span><br><span></span> <strong>II. </strong>Ora ta terminá un relashon di servisio mester tene kuenta entre otro ku loke ta sigui aki:<br><span></span><br><span></span> <strong>? Kondishonnan di disolushon nulo</strong>:<br><span></span><br><span></span> • Kualke stipulashon segun kua e relashon di servisio ta terminá segun lei pa motibu di kasamentu òf pa motibu di embaraso òf parto di un trahadó ta nulo.<br><span></span><br><span></span> <strong>? Notifikashon di retiro nulo</strong>:<br><span></span><br><span></span> E dunadó di trabou no mag den sierto kasonan duna notifikashon di retiro, a pena di nulidat:<br><span></span><br><span></span> A.<br> • durante e promé ana di enfermedat;<br> • durante ferlòf di embaraso òf di parto di e trahadó; <br> • durante e tempu ku un trahadó mayor di edat (un trahadó menor di edat di kende su relashon di servisio a dura por lo ménos seis luna) ta inkapas pa hasi e trabou stipulá, pa motibu ku e ta kumpliendo ku servisio militar;<br> Por desviá di e kasonan menshoná aki riba via un c.a.o. (kontrato kolektivo di trabou).<br><span></span><br><span></span> <strong>B</strong>. • pa motibu di kasamentu di e trahadó;<br> • pa motibu ku e trahadó ta miembro di un sindikato o pa motibu ku debí na aktividatnan sindikal, a ménos ku e aktividatnan ta tuma lugá den ora di trabou di e trahadó i e dunadó di trabou ku motibunan rasonabel a keda sin duna su aprobashon pa eseinan.<br><span></span><br><span></span> <strong>? Plaso di preaviso</strong>:<br><span></span><br><span></span> E plaso di preaviso ku awor e dunadó di trabou mester tene kuenta ta dependé en prinsipio di durashon di e relashon di servisio di e trahadó:<br> a. ménos ku sinku ana: un luna<br> b. sinku ana òf mas, pero ménos ku dies ana: dos luna<br> c. dies ana òf mas, pero ménos ku diesinku ana: tres luna<br> d. diesinku ana òf mas: kuater luna<br> Via c.a.o. por hasi e plaso mas kòrtiku òf den kontrato por eskrito por hasi e plaso mas largu.<br><span></span><br><span></span> <strong>? Dia di ekspirashon (dia ku e kontrato di trabou ta terminá)</strong><br><span></span><br><span></span> Entrante 1 di ougùstùs 2000 kualke dia por ta dia di ekspirashon, ke men riba kualke dia por terminá e kontrato di trabou (no mester ta nesesariamente fin di luna, fin di kinsena ni fin di siman) a ménos ku den e kontrato por eskrito òf den “reglement” en kuestion tin un otro dia indiká.<br><span></span><br><span></span> <strong>? Ora e dunadó di trabou ta bai duna notifikashon di retiro e tin di tene kuenta ademas ku entre otro:</strong><br><span></span><br><span></span> • E prinsipio di ansianidat den kaso di dunamentu di retiro;<br> • Ku den kaso ku ta terminá e relashon di servisio debí na komportashon di e trahadó esaki en prinsipio mester ta sensurabel.<br><span></span><br><span></span> <strong>III</strong>. <strong>Asistensia hurídiko grátis</strong><br><span></span><br><span></span> Un trahadó di kende e entrada anual bruto ku e ta hana di su trabou no ta monta mas ku NAFL. 22.500,- pa ana (NAFL 1.875,- pa luna) tin entrante 1 di desèmber 2000 derecho riba asistensia hurídiko den kaso di un disputa laboral, a ménos ku e depositá un suma propio den kaha di gobièrnu sentral (landsontvanger) konforme e skema ku ta sigui:<br><span></span><br><span></span> <strong>Entrada bruto pa aña</strong><br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Depósito propio ku e trahadó ta hasi</strong><br><span></span><br><span></span> <br> No mas ku NAFL. 12.000,-<br><span></span><br><span></span> Nada<br><span></span><br><span></span> Mas ku NAFL. 12.000,- pero no mas ku NAFL. 15.000,- <br><span></span><br><span></span> NAFL. 50,-<br><span></span><br><span></span> Mas ku NAFL. 15.000,- pero no mas ku NAFL. 17.500,-<br><span></span><br><span></span> NAFL. 125,-<br><span></span><br><span></span> Mas ku NAFL. 17.500,- pero no mas ku NAFL.20.000,-<br><span></span><br><span></span> NAFL. 225,-<br><span></span><br><span></span> Mas ku NAFL. 20.000,- pero no mas ku NAFL. 22.500,-<br><span></span><br><span></span> NAFL. 350,-<br><span></span><br><span></span> 15<strong>.DEKRETO DI TRABOU PA HOTÈL, RESTORANT I KASINO<br> (P.B. 2000 NR.91)</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Introdukshon</strong><br> Ya komo e sektornan <strong>hotèl, restorant i kasino</strong> ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ta sektornan ku ta krea hopi kupo di trabou, gobièrnu a skohe pa bini ku reglanan distinto pa e sektornan aki. <br><span></span><br><span></span> Entrante di <strong>23 di sèptèmber 2000</strong> e siguiente reglanan, ku ta desviá for di lei regulashon di trabou 2000 ta válido.<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong><br> • Durashon di trabou ta maksimal <strong>48 ora pa siman</strong> kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá <strong>10 ora pa dia</strong><br> • Durashon di trabou inkluso <strong>overtaim</strong> ta maksimal <strong>55 ora pa siman</strong> kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 11 ora pa dia.<br> Ku otro palabra, pa konta e kantidat di ora trahá ta sali for di un periodo di 4 siman i asina ta krea posibilidat pa skùif ku ora.<br> • Durashon di <strong>trabou nokturno</strong> (trabou nokturno = ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00’or i promé ku 06’or di mainta), ta, sin konta pousa, maksimal <strong>8½ pa dia</strong>.<br><span></span><br><span></span> <strong>Periodo di sosiegu i pousa</strong><br> • E dia den siman ku segun roster ta konta komo dia di sosiegu di e trahadó (e dia di sosiegu mester kai kada 13 siman maske ta un biaha riba djadumingu).<br> • Diariamente e tempu promé i despues di durashon di su trabou, kon tal ku su tempu di sosiegu den 24 ora ta mínimal 11 ora sin interupshon.<br> • Dianan di fiesta <br><span></span><br><span></span> Riba kada dia ku un trahadó traha mas ku seis ora, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora, basta ku trabou ta permití esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim</strong><br> Overtaim ta ora e trahadó:<br> • traha mas largu ku durashon maksimal di trabou pa dia òf pa siman; e tin e ora ei derecho riba pago di 150%<br> • traha riba su dia di sosiegu òf un dia di fiesta; e tin e ora ei derecho riba 200%<br><span></span><br><span></span> Partidonan por kumbiní por eskrito ku ta paga overtaim den forma di “time-back”<br> Si e trahadó keda yamá pa traha “overtaim riba un dia, ku no ta su dia di trabou ta konsiderá sin mas ku e overtaim e dia ei a dura minimal 3 ora.<br> Den kaso ku traha overtaim i durashon di trabou inkluso overtaim ta 10 ora òf mas e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf sèn p’esaki. <br><span></span><br><span></span> <br> <strong>Stand-by (konsignashon)</strong><br><span></span><br><span></span> Konsignashon ta un lapso di tempu entre dos servisio durante kual e trahadó ta obligá pa ta alkansabel.<br><span></span><br><span></span> Den e kaso aki ta e oranan ku realmente labor a keda ehersé despues di yamada ta konta komo orario di trabou. Den kaso di un òf mas yamada dentro di mei ora di tempu ta ser konsiderá ku labor a dura por lo ménos mei ora. <br> Trabou hasi durante konsignashon mester keda paga komo overtaim.<br><span></span><br><span></span> Direktor di Direktorado di Labor por buta kondishonnan èkstra pa durashon di trabou (inkluso overtaim),orario di trabou, pousa i oranan di sosiegu pa un trahadó òf un grupo di trahadó.<br><span></span><br><span></span> <strong>Ojo</strong>: tur otro stipulashonnan di reglulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no 67) ta keda <br> na vigor manera:<br><span></span><br><span></span> • prohibishon di trabou pa menor di edat bou 15 aña;<br> • ku ta dunadó di trabou ta disidí en prinsipio ku e tin trahadó di skema òf no trahadó di skema;<br> • den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá;<br> • “arbeidslijsten” ku ta enserá trahadónan di skema mester keda entrega” na Direktorado di Labor;<br> • dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktorado entrega un registro di su personal;<br> • dunadó di trabou ta obligá pa registrá overtaim i entrega esaki riba petishon di Direktorado;<br> • krímen ta keda sanshoná ku kastigu di prizon di maksimal 4 aña i/òf un multa di maksimal Nafls. 100.000,--;<br> • infrakshon ta keda sanshoná ku enkarselashon di maksimal 1 aña i/òf un multa di maksimal Nafls 25.000,--.<br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>16 AREGLO DI RETIRO I ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>I</strong>. <br><span></span><br><span></span> Entrante 1 di ougùstùs 2000 a bini kambio den e ordenansa: “Landsverordening Beëindiging Arbeidsovereenkomsten” (Lei di Retiro); mira e ordenansa Fleksibilisashon di Leinan Laboral (P.B. 2000 no. 68). <br><span></span><br><span></span> Ademas di e kasonan di eksepshon eksistente (ku ta konta pa empleadonan den servisio di un kuerpo di derecho polítiko, personal den ensenansa, esta maestro i dosentenan, personanan ku ta okupá puesto religioso, sirbientenan na kas di famia) Lei di Retiro lo no ta aplikabel tampoko pa kontrato di trabou di un direktor.<br><span></span><br><span></span> Ademas (huntu ku kasonan di un motibu urgente, aseptashon di tur dos banda, tempu di prueba) no tin nodi di pidi pèrmit pa duna retiro den kaso di bankarota, ni tampoko den kaso di un kontrato di trabou ku ta kontinuá pa un tempu definí di kua su terminashon ta tuma lugá promé ku e fecha kumbiní (ku eksepshon di dos kaso esta: un relashon di servisio ku a sera pa tempu indefiní ku a kontinuá den un relashon di servisio pa tempu definí i relashon di servisio di e mesun trahadó ku susesivamente tabata den servisio serka diferente dunadó di trabou ku rasonablemente por konsiderá komo susesor di otro).<br><span></span><br><span></span> <strong>II.</strong><br><span></span><br><span></span> Ora ta terminá un relashon di servisio mester tene kuenta entre otro ku loke ta sigui aki:<br><span></span><br><span></span> <strong>? Kondishonnan di disolushon nulo</strong>:<br><span></span><br><span></span> • Kualke stipulashon segun kua e relashon di servisio ta terminá segun lei pa motibu di kasamentu òf pa motibu di embaraso òf parto di un trahadó ta nulo.<br><span></span><br><span></span> <strong>? Notifikashon di retiro nulo</strong>:<br><span></span><br><span></span> E dunadó di trabou no mag den sierto kasonan duna notifikashon di retiro, a pena di nulidat:<br><span></span><br><span></span> A.<br> • durante e promé ana di enfermedat;<br> • durante ferlòf di embaraso òf di parto di e trahadó; <br> • durante e tempu ku un trahadó mayor di edat (un trahadó menor di edat di kende su relashon di servisio a dura por lo ménos seis luna) ta inkapas pa hasi e trabou stipulá, pa motibu ku e ta kumpliendo ku servisio militar;<br> Por desviá di e kasonan menshoná aki riba via un c.a.o. (kontrato kolektivo di trabou).<br><span></span><br><span></span> B.<br> • pa motibu di kasamentu di e trahadó;<br> • pa motibu ku e trahadó ta miembro di un sindikato o pa motibu ku debí na aktividatnan sindikal, a ménos ku e aktividatnan ta tuma lugá den ora di trabou di e trahadó i e dunadó di trabou ku motibunan rasonabel a keda sin duna su aprobashon pa eseinan.<br><span></span><br><span></span> <strong>? Plaso di preaviso</strong>:<br><span></span><br><span></span> E plaso di preaviso ku awor e dunadó di trabou mester tene kuenta ta dependé en prinsipio di durashon di e relashon di servisio di e trahadó:<br> a. ménos ku sinku ana: un luna<br> b. sinku ana òf mas, pero ménos ku dies ana: dos luna<br> c. dies ana òf mas, pero ménos ku diesinku ana: tres luna<br> d. diesinku ana òf mas: kuater luna<br> Via c.a.o. por hasi e plaso mas kòrtiku òf den kontrato por eskrito por hasi e plaso mas largu.<br><span></span><br><span></span> <strong>? Dia di ekspirashon (dia ku e kontrato di trabou ta terminá)</strong><br><span></span><br><span></span> Entrante 1 di ougùstùs 2000 kualke dia por ta dia di ekspirashon, ke men riba kualke dia por terminá e kontrato di trabou (no mester ta nesesariamente fin di luna, fin di kinsena ni fin di siman) a ménos ku den e kontrato por eskrito òf den “reglement” en kuestion tin un otro dia indiká.<br><span></span><br><span></span> <strong>? Ora e dunadó di trabou ta bai duna notifikashon di retiro e tin di tene kuenta ademas ku entre otro:</strong><br><span></span><br><span></span> • E prinsipio di ansianidat den kaso di dunamentu di retiro;<br> • Ku den kaso ku ta terminá e relashon di servisio debí na komportashon di e trahadó esaki en prinsipio mester ta sensurabel.<br><span></span><br><span></span> <strong>III</strong>.<br><span></span><br><span></span> <strong>Asistensia hurídiko grátis</strong><br><span></span><br><span></span> Un trahadó di kende e entrada anual bruto ku e ta hana di su trabou no ta monta mas ku NAFL. 22.500,- pa ana (NAFL 1.875,- pa luna) tin entrante 1 di desèmber 2000 derecho riba asistensia hurídiko den kaso di un disputa laboral, a ménos ku e depositá un suma propio den kaha di gobièrnu sentral (landsontvanger) konforme e skema ku ta sigui:<br><span></span><br><span></span> <strong>Entrada bruto pa aña</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Depósito propio ku e trahadó ta hasi</strong><br><span></span><br><span></span> <br> No mas ku NAFL. 12.000,-<br><span></span><br><span></span> Nada<br><span></span><br><span></span> Mas ku NAFL. 12.000,- pero no mas ku NAFL. 15.000,- <br><span></span><br><span></span> NAFL. 50,-<br><span></span><br><span></span> Mas ku NAFL. 15.000,- pero no mas ku NAFL. 17.500,-<br><span></span><br><span></span> NAFL. 125,-<br><span></span><br><span></span> Mas ku NAFL. 17.500,- pero no mas ku NAFL.20.000,-<br><span></span><br><span></span> NAFL. 225,-<br><span></span><br><span></span> Mas ku NAFL. 20.000,- pero no mas ku NAFL. 22.500,-<br><span></span><br><span></span> NAFL. 350,-<br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>17. Durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu i overtaim</strong><br><span></span><br><span></span> Lei di Regulashon di Trabou ta kontene stipulashonnan tokante entre otro: durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu, servisio kontinuo, sobretiempu (Overtaim). Trabou dor di mucha, trabou nokturno, trabou peligroso i trabou ehersé dor di trahadó domestiko.<br><span></span><br><span></span> Lei di Regulashon 2000 ta aplikabel riba trahadónan ku un entrada igual o menos ku e nivel máksimo di e prima pa seguro di malesa ku entrante 1 yanüari 2005 a keda fihá.<br><span></span><br><span></span> E stipulashonnan di Lei di Regulashon 2000 pues ta aplikabel riba trahadónan ku ta gana pa luna, pa kinsena o pa siman i ku nan entrada ta igual of menos ku Nafl.46.846,80 brutu pa aña.<br> Ambtenar, nabegante, trahadónan di den haf i profeshonnan liber no ta kai bou stipulashonnan di Lei di Regulashon di Trabou.<br><span></span><br><span></span> Pa Lei di Regulashon di Trabou 2000, ta ser konsiderá komo entrada, entrada optené pa medio di trabou den servisio di un doño di trabou eklusivo e.o.overtaim.<br><span></span><br><span></span> Ku introdukshon di Lei di Regulashon di Trabou 2000 entrante 1 ougùstùs 2000, a distingui trahadónan di skema (trahadónan ka ta presta labor na diferente momentunan, fuera di oranan regular di kantor) i no-trahadó di skema.<br> Pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, rosternan di trabou etc.<br><span></span><br><span></span> Den e foyet’aki nos ta duna atenshon na reglanan legal tokante durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu i overtaim.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>A. NO-TRAHADÓ DI SKEMA</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong><br> • maksimal 10 ora pa dia i un promedio di maksimal 40 ora pa siman, kalkula riba un periodo di 4 siman.<br> • durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 50 ora pa siman kalkula riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou inkluso overtaim ta suma maksimal 11 ora pa dia i kalkula riba un periodo di 13 siman no surpasa 45 ora pa siman. Pa medio di C.A.O. por desvia for di esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong>Pousa</strong><br> • E oranan di trabou di un trahadó diariamente mester wòrdu interumpi pa un pousa di por lo menos mei ora despues di maksimalmente 5 ora di trabou den kaso ku sea pa motibu di overtaim o nò e tin ku traha mas ku 6 ora.<br><span></span><br><span></span> <strong>Oranan di sosiegu</strong><br> • Generalmente e tempu entre 8 or di anochi i 7 or di mainta.<br> • Dos parti di dia liber segun roster (sea pega na otro o separá, por ehèmpel un diasabra kompletu o un diasabra mainta i un djaluna mainta).<br> • Djadumingunan.<br> • Dianan di fiesta.<br> <br> <strong>B. TRAHADÓNAN DI SKEMA.</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou.</strong><br> • maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman.<br> • Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimalmente 55 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kontal ku e total durashon di trabou, inkluso overtaim, sumá pa dia maksimal 11 ora i kalkulá riba 13 siman no ta mas ku 50 ora pa siman. <br><span></span><br><span></span> Meskos ku no-trahadónan di skema, trahadónan di skema tambe por traha maksimal 10 ora di overtaim pa siman riba nan oranan regular, kalkulá riba un periodo di 4 siman.<br><span></span><br><span></span> <strong>Pousa </strong><br> • E oranan di trabou di un trahadó mester wòrdu interumpi pa un pousa di por lo menos mei ora despues di maksimal 5 ora di trabou den kaso ku sea pa motibu di overtaim o nò e tin ku traha mas ku 6 ora.<br><span></span><br><span></span> <strong>Oranan di sosiegu</strong><br> • diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orarionan di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo menos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu un bia den shete dia por wòrdu redusi te por lo menos 8 ora.<br> • e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme su roster di trabou vigente (por lo menos un bia den kada shete siman esaki mester kai riba un djadumingu).<br> • semanalmente por lo menos un parti di dia liber konforme roster prome o despues di 1 or.<br> • pa aña por lo menos sinku dia di fiesta.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>C. SERVISIO KONTINUO</strong> <br><span></span><br><span></span> Pa trabou den un empresa ku ta duna servisio, pues trabou ku no eksklusivamente tin un karakter di sostenimiento i ku ta wòrdu ehersé den un empresa na unda a base di karakter di e proseso di negoshi o produkshon, durante 24 ora pa dia trabou a wòrdu hasi sin interupshon (por ehèmpel siertu partinan di kuido di salú o refineria).<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong><br> • Maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman.<br> • durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 60 ora pa siman.<br><span></span><br><span></span> <strong>Pousa.</strong><br> • E dunadó di trabou mester konsede e trahadó un pousa di por lo menos mei ora riba kada dia ku esaki traha mas ku 6 ora, a lo menos ku e trabou ta permiti esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong>Oranan di sosiegu</strong><br> • diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orarionan di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo menos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu, un bia den shete dia, por wòrdu redusi te por lo menos 8 ora;<br> • e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme e roster di trabou vigente (por lo menos un bia den kada shete siman esaki mester kai riba un djadumingu);<br> • semanalmente por lo menos un parti di dia liber konforme roster prome of despues di 1 or;<br> • pa aña por lo menos sinku dia di fiesta.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>D SERVISIO NOKTURNO</strong><br><span></span><br><span></span> Pa esnan ku konforme nan roster di trabou mester traha 12 or di anochi o prome ku 6 or di mainta ta konta stipuilashonnan specifiko enkuanto durashon di trabou, oranan di sosiegu i kantidat di warda nokturno. <br><span></span><br><span></span> <br> <strong>OVERTAIM I PAGO DI OVERTRAIM</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim por surgi a base di</strong>: <br> • Traha durante ora di sosiegu di e trahadó <br> • traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou ku ta permiti sea pa dia o pa siman.<br><span></span><br><span></span> Atenshon: un part-timer tin derecho riba pago di overtaim solamente den kaso ku komo sifuera un full-timer lo e tabatin derecho riba dje. (Por ehémpel traha riba un dia di sosiegu/ un djadumingu o un dia di fiesta etc.).<br> Esaki por ta otro si partidonan -asina leu ku lei ta permiti- kumbini algu otro. <br><span></span><br><span></span> <strong>Obligashonnan den kaso di overtaim</strong>.<br><span></span><br><span></span> • Den kaso ku un dunadó di trabou yama un trahadó pa traha overtaim riba su dia liber, e mester pagé por lo menos tres ora di overtaim.<br> • Den kaso ku e durashon di trabou inkluso overtaim ta por lo menos 10 ora pa dia e dunadó di trabou ta obliga pa duna e trahadó un kuminda kayente o un kompensashon sufisiente pa esaki.<br> • E dunadó di trabou mester ordená e trahadó hopi na tempu pa traha overtaim. Den esaki e dunadó di trabou mester tene kuenta mas tantu posibel ku e interesnan di e trahadó.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>PAGO DI OVERTIME</strong><br><span></span><br><span></span> Situashon<br><span></span><br><span></span> kompensashon (inkl.sueldo)<br><span></span><br><span></span> <strong>surpasá</strong> durashon di trabou máksimo (pa dia o despues di 4 siman)<br><span></span><br><span></span> <strong>150%</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>traha durante pousa</strong> <br><span></span><br><span></span> <strong>150%</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim</strong> riba parti di dia liber segun roster <br><span></span><br><span></span> <strong>175%</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim</strong> riba dia di sosiegu<br><span></span><br><span></span> <strong>200%</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim</strong> riba dia di fiesta <br><span></span><br><span></span> <strong>250%</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim</strong> den kombinashon <br> ku trabou nokturno(solamente pa trahadónan di skema)<br><span></span><br><span></span> <strong>175%</strong><br><span></span><br><span></span> Pa medio di kontrato kolektivo por kumbini porsentahenan mas<strong> haltu</strong> o mas <strong>abou</strong>.<br><span></span><br><span></span> Atenshon: <strong>Un trahadó di skema</strong> ku konforme su roster mester <strong>traha</strong> riba un dia di fiesta mester risibi por lo menos pago dòbel (200%). <strong>Overtaim</strong> riba un dia di fiesta ta 250%. <br><span></span><br><span></span> Luego un dunadó di trabou i un trahadó por kumbini por eskrito ku na luga di pago ku sèn, ta paga overtime sea parsialmente o kompleto na dianan liber (“time-back”) a rason di e porsentahenan ariba menshoná.<br><span></span><br><span></span> <strong><br> E. RESOLUSHON HORECA</strong><br><span></span><br><span></span> Entrante 23 di September 2000, ta konta otro reglanan pa e ramonan di empresa den e sektor di hotel, restorant i casino.<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong><br> • E durashon di trabou ta suma di mas tantu 48 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou pa dia no suma mas ku 10 ora.<br> • e durashon di trabou inkluso overtaim ta suma di mas tantu 55 ora pa siman, kalkula riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou pa dia no suma mas ku 11 ora. <br> • e durashon pa servisio nokturno (= den kaso ku e trahadó eherse labor 12 or djanochi of despues of prome ku 6 or di mainta konforme su roster di trabou) sin pousa ta suma di mas tantu 8½ ora pa dia.<br><span></span><br><span></span> <strong>Pousa</strong><br> • E dunadó di trabou mester konsedé e trahadó un pousa di por lo menos mei ora riba un dia ku e traha mas ku 6 ora, basta ku trabou ta permiti esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong>Ora di sosiegu</strong> <br> • E dia di sosiegu mester kai por lo menos un bia den 13 siman riba un djadumingu.<br> • Diariamente e tempu fuera di e orarionan di komienso i terminashon di e durashon di trabou, kontal ku e ora di sosiegu - pa kada 24 ora- suma por lo menos 11 ora sin interupshon.<br> • Dianan di fiesta.<br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim</strong><br> • traha mas tantu ku e durashon di trabou máksimo permiti pa dia o pa siman: 150% <br> • traha durante pousa: 150%<br> • Traha riba dia di sosiegu o riba un dia di fiesta: 200%<br><span></span><br><span></span> Pa mas informashon konsulta e foyeto” Arbeidsbesluit hotels, restaurants en casino’s<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>F. PERSONAL DOMESTIKO</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou.</strong><br> • maksimal 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman.<br><span></span><br><span></span> <strong>Pousa.</strong><br> • E trahadó tin derecho riba por lo menos mei ora di pousa despues di kada 5 ora di trabou.<br><span></span><br><span></span> <strong>Ora di sosiegu.</strong><br> • E tempu entre 10 or di anochi i 6 or di mainta ta konta komo oranan di sosiegu alomenos ku e relashon di trabou ta regarda kuido ku unikamente i ekplisitamente mester tuma luga entre e orarionan ariba menshona.<br> • Pa kada shete dia e trahadó tin derecho riba un dia di sosiegu.<br> • Dianan di fiesta.<br><span></span><br><span></span> <strong>Overtaim.</strong><br> • Traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou permiti pa dia o pa siman: 150%<br> • Traha durante pousa: 150%<br> • Traha riba dia di sosiegu o un dia di fiesta: 200%<br><span></span><br><span></span> <strong><br> OBLIGASHONNAN ATMINISTRATIVO</strong> <br><span></span><br><span></span> • Den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá na un manera bisto.<br> • “Arbeidslijst” konteniendo roster di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu mandá pa Direktorado di Labor.<br> • E dunadó di trabou a petishon mester presentá un registro di personal.<br> • E dunadó di trabou tin e obligashon pa mantene un registro di overtaim i a petishon mester por presenta esaki.<br> <br> <strong>SANKSHON</strong><br><span></span><br><span></span> E “Lei di Regulashon di Trabou 2000” konose sankshonnan severo i ta distingui krimen (intenshonalmente aktua en pugna ku sierto artikulo di lei) i violashon (no kumplimentu o kumplimentu parsial ku reglanan, obligashonnan o kondishonnan).<br> • Pa krimen: kastigu di prizòn pa maksimalmente 4 aña i/o un but di maksimalmente Nafl. 100.000,-.<br> • Pa violashon: detenshon pa maksimal 1 aña i/o un but di maksimal Nafl. 25.000,-<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>AREGLO TRANSITORIO</strong><br><span></span><br><span></span> “Lei di Areglo di Trabou 2000" a drenta na vigor dia 1 di ougustus 2000. En prinsipio ta konta un areglo transitorio pa un periodo di 12 luna pa entre otro regla roster di trabou nobo i pa introdusi sistemanan nobo di pago. Esaki por ta di importansha pa kombenionan (kolektivo) di trabou eksistente, reglamentunan i areglonan di orario ya aprobá.<br><span></span><br><span></span> <strong>18. Rekompensa overtaim i dianan di fiesta</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>LEI DI REGULASHON DI TRABOU 2000</strong><br> <strong>No-trahadó di skema – versus - Trahadónan di skema.</strong><br> <br> Lei di Regulashon di Trabou 2000 ta kontene stipulashonnan tokante entre otro: <strong>durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu, servisio kontinuo, overtaim, trabou dor di mucha, trabou nokturno, trabou peligroso i trabou ehersé dor di trahadó doméstiko</strong>.<br><span></span><br><span></span> Lei di Regulashon di Trabou 2000 ta aplikabel riba trahadónan ku un entrada igual òf ménos ku e nivel máksimo di e prima pa seguro di malesa.<br><span></span><br><span></span> Ku introdukshon di Lei di Regulashon di Trabou 2000 entrante 1 ougùstùs 2000, a distinguí <strong>no-trahadó di skema i trahadónan di skema</strong>. Pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, rosternan di trabou etc.<br><span></span><br><span></span> Den e foyeto aki nos ta duna atenshon na e diferensha entre no-trahadó di skema i trahadó di skema i nan respektivo rekompensa pa overtaim i rekompensa riba dianan di fiesta.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>I. No-trabou di skema</strong> <br> • Labor, ku no ta overtaim, prestá durante oranan regular di kantor, esta:<br> - Entre 7 or di mainta i 8 or di anochi;<br> - No riba dos parti di dia liber segun roster (sea pega na otro òf separá, por ehèmpel un djasabra kompletu òf un djasabra mainta i un djaluna mainta);<br> - No riba djadumingunan;<br> - No riba dianan di fiesta.<br><span></span><br><span></span> Asina ta ku:<br> • No-trahadó di skema ta trahadó ku un siman di trabou di sinku òf seis dia i (ku un promedio maksimal di) 40 ora di trabou pa siman.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>II. Trabou di skema</strong><br> • Labor, ku no ta overtaim, prestá segun roster di trabou periódikamente na diferente momento, ku ta nesesario en bista di karakter di e empresa, pa kual e ora di trabou ta kai kompletamente of parsialmente denter di ora di sosiegu manera stipulá den artíkulo 9 promé insiso (art. 2 insiso 2 sub e Lei di Regulashon di Trabou 2000).<br><span></span><br><span></span> • Labor, ku no ta overtaim, prestá periódikamente segun un roster di trabou di kual e ora di trabou ta kai kompletamente of parsialmente:<br> - Promé ku 7 or di mainta i despues di 8 or di anochi;<br> - Riba djadumingunan;<br> - Riba dianan di fiesta.<br><span></span><br><span></span> Asina ta ku trabou di skema: <br> • Ta konserní empresanan ku servisio kontinuo òf semi- kontinuo, horeca, kasino etc.<br> • Trahadónan di skema ta trahadó ku un siman di trabou di sinku òf seis dia ku (un promedio maksimal di) 45 ora di trabou pa siman ku ta tuma lugá na diferente momento (fuera di oranan regular di kantor).<br><span></span><br><span></span> <strong>Prohibishon di algun roster di trabou/oranan di trabou</strong><br> E Direktor ta outorisá pa prohibí kompletamente òf parsialmente aplikashon di orarionan di trabou òf un roster di trabou òf pa duna instrukshonnan fiho relashoná ku esakinan, den kaso ku:<br> • e karakter di e empresa no ta hustifiká trabou di skema;<br> • e aspekto di salú òf bienestar di e trahadó konserní ta hasi esaki deseabel (art. 28, insiso tres sub a).<br><span></span><br><span></span> <strong>NO-TRAHADÓ DI SKEMA</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>KOMPENSASHON PA OVERTAIM</strong> <br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> Tur sektor<br><span></span><br><span></span> Sektornan partikular<br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> Horeca Personal doméstiko <strong>Art 15 Insiso 1:</strong><br><span></span><br><span></span> Pa overtaim ehersé (traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman) e trahadó ta kobra ademas di e suèldo pa ora ku ta konta p’e, un pago èkstra di por lo ménos 50% di su suèldo pa ora komo kompensashon<br><span></span><br><span></span> Suèldo +50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>150%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>150%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> (<strong>art. 25 insiso 1 sub f</strong>)<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> = <br><span></span><br><span></span> (<strong>150%</strong>)<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 15</strong> <strong>Insiso 2:</strong><br><span></span><br><span></span> Ademas di e pago èkstra, menshoná den e promé insiso, mester paga e trahadó ku ta ehersé no trabou di skema un pago èkstra di:<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 15</strong> <strong>Insiso 2a:</strong><br><span></span><br><span></span> Por lo ménos <strong>25%</strong> di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim durante ora di sosiegu manera meshoná den artíkulo 9, promé insiso, sub c; (= <strong>parti di dia liber segun roster);</strong><br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> +<br><span></span><br><span></span> 25%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>175%</strong>)<br><span></span><br><span></span> No ta aplikabel<br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><strong>(art. 15 insiso 1)</strong><br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> (<strong>art. 25 insiso 1 sub f</strong>)<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>150%</strong>)<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 15</strong> <strong>Insiso 2b</strong>:<br><span></span><br><span></span> Por lo ménos<strong> 50%</strong> di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba <strong>dia di sosiegu,</strong> menshoná den artíkulo 9, promé insiso, sub b; òf<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> +<br><span></span><br><span></span> 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%)</strong><br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 2 insiso 1 sub L </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Dekreto di trabou pa Horeca</strong>.<br><span></span><br><span></span> Suèldo+50%<br><span></span><br><span></span> +<br><span></span><br><span></span> 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> (<strong>art. 25 insiso 1 sub g</strong>)<br><span></span><br><span></span> Ta rekompensa labor ehersé riba un dia di sosiegu ku un pago èkstra di 100%. <br><span></span><br><span></span> Suèldo + 100%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 15</strong> <strong>Insiso 2c</strong>:<br><span></span><br><span></span> <strong>Por lo ménos 100%</strong> di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba un dia di fiesta, inkluso loke ta stipulá den artíkulo 22, promé insiso.<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> +<br><span></span><br><span></span> 100%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>250%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 2 insiso 1 sub L </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Dekreto di trabou pa Horeca</strong>.<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> +<br><span></span><br><span></span> 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> (<strong>art. 25 insiso 1 sub g</strong>)<br><span></span><br><span></span> Ta rekompensa labor ehersé riba un dia di fiesta ku un pago èkstra di 100%.<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 100%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Hasi un suma será: e kantidat di minüt mas ku mitar ora ta bira/hasi un ora será <br><span></span><br><span></span> <em> </em><em>(art.14 insiso 4 i art. 25 insiso 1 sub f i g)</em><br><span></span><br><span></span> <br> <strong>NO-TRAHADÓ DI SKEMA</strong><br><span></span><br><span></span> SUÈLDO RIBA DIANAN DI FIESTA <br><span></span><br><span></span> <strong>Tur sektor</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Sektornan partikular</strong><br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> Horeca<br><span></span><br><span></span> Personal doméstiko<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 22</strong> <strong>Insiso 1:</strong> <br><span></span><br><span></span> E trahadó ta mantené, riba un dia di fiesta, derecho riba por lo ménos e suèldo ku e lo a gana riba e dia ei den kaso ku e dia ei no ta dia di fiesta.<br><span></span><br><span></span> Aplikashon<br><span></span><br><span></span> Por lo ménos e suèldo.<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>100%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Aplikashon<br><span></span><br><span></span> Por lo ménos e suèldo.<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>100%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Aplikashon<br><span></span><br><span></span> Por lo ménos e suèldo.<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>100%</strong>)<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>DURASHON DI TRABOU PA NO-TRAHADÓ DI SKEMA</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong><br> • maksimal 10 ora pa dia i un promedio di maksimal 40 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman (art. 8, insiso 1).<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou inkluso overtaim</strong><br> • Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 50 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman, kon tal ku e durashon total di trabou inkluso overtaim ta suma maksimal 11 ora pa dia i kalkulá riba un periodo di 13 siman no surpasa 45 ora pa siman (art. 14 insiso 1). Pa medio di kontrato kolektivo (C.A.O.) por desvia for di esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>TRAHADÓ DI SKEMA</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>KOMPENSASHON PA OVERTAIM</strong> <br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> Tur sektor<br><span></span><br><span></span> Sektornan partikular<br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> Horeca<br><span></span><br><span></span> Personal doméstiko <br><span></span><br><span></span> <strong>Art 15</strong> <strong>insiso 1</strong>:<br><span></span><br><span></span> Pa overtaim ehersé (traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman) e trahadó ta kobra ademas di e suèldo pa ora ku ta konta p’e, un <strong>pago èkstra di por lo ménos 50%</strong> di su suèldo pa ora na kompensashon<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>150%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>150%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> (<strong>art. 25 insiso 1 sub f</strong>)<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>150%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Art. 15 insiso 3<br><span></span><br><span></span> <strong>Ademas di e pago èkstra</strong>, menshoná den e promé insiso, mester paga e trahadó ku ta ehersé trabou di skema un pago èkstra di:<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 15</strong> <strong>insiso 3a</strong>:<br><span></span><br><span></span> <strong>Por lo ménos 25%</strong> di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim durante ora di sosiegu manera meshoná den artíkulo 9, insiso dos, sub c; (= <strong>parti di dia liber segun roster</strong>);<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> + <br><span></span><br><span></span> 25%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>175%</strong>)<br><span></span><br><span></span> No ta aplikabel<br><span></span><br><span></span> <strong>(art. 15 insiso 1)</strong><br><span></span><br><span></span> No ta aplikabel<br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><strong>(art. 15 insiso 1)</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 15</strong> <strong>insiso 3b</strong>:<br><span></span><br><span></span> <strong>Por lo ménos 25%</strong> di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba mesun dia ku ehersé trabou nokturno; òf<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> + <br><span></span><br><span></span> 25%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>175%</strong>)<br><span></span><br><span></span> No ta aplikabel<br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><strong>(art. 15 insiso 1)</strong><br><span></span><br><span></span> No ta aplikabel<br><span></span><br><span></span> <strong> </strong><strong>(art. 25 insiso 1 sub f)</strong><br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50% = <br><span></span><br><span></span> (<strong>150%)</strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 15</strong> <strong>insiso 3c</strong>:<br><span></span><br><span></span> <strong>Por lo ménos 50%</strong> di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba e dia ku segun su roster di trabou ta <strong>dia di sosiegu</strong>; òf<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> +<br><span></span><br><span></span> 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 2 insiso 1 sub o </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Dekreto di trabou pa Horeca.</strong><br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> +<br><span></span><br><span></span> 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> (<strong>art. 25 insiso 1 sub g</strong>)<br><span></span><br><span></span> Labor ehersé riba un dia di sosiegu ta wòrdu rekompensa ku un pago èkstra di 100%.<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 100%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 15</strong> <strong>Insiso 3d</strong>:<br><span></span><br><span></span> <strong>Por lo ménos 100%</strong> di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba un dia di fiesta, inkluso loke ta stipulá den artíkulo 22, promé insiso.<br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> + <br><span></span><br><span></span> 100%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> <strong>(250%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 2 insiso 1 sub o </strong><br><span></span><br><span></span> <strong>Dekreto di trabou pa Horeca</strong>. <br><span></span><br><span></span> Suèldo + 50%<br><span></span><br><span></span> +<br><span></span><br><span></span> 50%<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Areglo partikular<br><span></span><br><span></span> (<strong>art. 25 insiso 1 sub g</strong>)<br><span></span><br><span></span> Labor ehersé riba un dia di fiesta ta wòrdu rekompensa ku un pago èkstra di 100%. <br><span></span><br><span></span> Suèldo + 100% <br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Hasi un suma será: e kantidat di minüt mas ku mitar ora ta bira/hasi un ora será <br><span></span><br><span></span> <em> </em><em>(art. 14 insiso 4 i art. 25, insiso 1 sub f i g)</em><br><span></span><br><span></span> <br> <strong><u>TRAHADÓ DI SKEMA</u></strong><br><span></span><br><span></span> SUÈLDO RIBA DIANAN DI FIESTA <br><span></span><br><span></span> Tur sektor<br><span></span><br><span></span> Sektornan partikular<br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> <br><span></span><br><span></span> Horeca<br><span></span><br><span></span> Personal doméstiko<br><span></span><br><span></span> <strong>Art. 22</strong> <strong>Insiso 2:</strong> <br><span></span><br><span></span> Desviando di promé insiso, e trahadó ku en berdat a traha trabou di skema riba un dia di fiesta tin derecho riba por lo ménos dos biaha e suèldo, ku e lo a gana riba e dia ei den kaso ku e dia no ta dia di fiesta <br><span></span><br><span></span> Aplikashon<br><span></span><br><span></span> por lo ménos dos biaha e suèldo.<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Aplikashon<br><span></span><br><span></span> por lo ménos dos biaha e suèldo.<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%</strong>)<br><span></span><br><span></span> Aplikashon<br><span></span><br><span></span> por lo ménos dos biaha e suèldo.<br><span></span><br><span></span> =<br><span></span><br><span></span> (<strong>200%)</strong><br><span></span><br><span></span> <br> <strong>DURASHON DI TRABOU PA TRAHADÓNAN DI SKEMA</strong>.<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou</strong>.<br> • maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman (art. 8, insiso 2).<br><span></span><br><span></span> <strong>Durashon di trabou inkluso overtaim</strong><br> • Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kon tal ku e durashon total di trabou inkluso overtaim suma pa dia ta maksimal 11 ora i kalkulá riba 13 siman no ta mas ku 50 ora pa siman (art. 14 insiso 2). Pa medio di kontrato kolektivo (C.A.O.) por desvia for di esaki.<br><span></span><br><span></span> <strong>DURASHON DI TRABOU HORECA</strong><br> • Durashon di trabou ta maksimal 48 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman kon tal ku e durashon di trabou no surpasá 10 ora pa dia<br> • Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman kon tal ku durashon di trabou no surpasá 11 ora pa dia.<br> • Durashon di trabou pa servisio nokturno (ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba of despues di 0.00’or i promé ku 6’or di mainta) ta, sin konta pousa, maksimal 8½ ora pa dia.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>DURASHON DI TRABOU DI PERSONAL DOMÉSTIKO</strong><br> • maksimal 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman.<br><span></span><br><span></span> <br> <strong>DIANAN DI FIESTA</strong><br> 1. Aña nobo<br> 2. Djaluna di karnaval i na St. Maarten e dia promé ku karnaval<br> 3. Bièrnèsantu<br> 4. Promé dia di Pasku di Resurekshon <br> 5. Di dos dia di Pasku di Resurekshon<br> 6. Dia di Asenshon<br> 7. Promé dia di Pentekòster<br> 8. Aña di la Reina<br> 9. Dia di Reino 15 desèmber<br> 10. Promé dia di Pasku di Nasimentu (25 desèmber) <br> 11. Di dos dia di Pasku di Nasimentu (26 desèmber)<br> 12. Dia di Bandera: 6/9 Boneiru; 2/7 Kòrsou; 11/11 St. Maarten; 16/11 St. Eustatius; promé djabièrnè den des. Saba<br> 13. Dia di Obrero <br><span></span><br><span></span> <br> <strong>DEBERNAN ATMINISTRATIVO PA E DUNADÓ DI TRABOU</strong><br> En prinsipio e dunado di trabou ta liber, konsiderando e karakter di trabou den su empresa, pa apliká trabou di skema òf no-trabou di skema.<br><span></span><br><span></span> <strong>Lista di trabou</strong><br> • Den tur empresa mester tin un lista di trabou kologá.<br> • Mester mandá lista di trabou, konteniendo roster di trabou pa trahadónan di skema, pa Direktorado di Labor.<br> • E lista di trabou ta duna un bista sistemátiko di:<br> - E diferente funshonnan presente den e empresa<br> - Kantidat di personal<br> - Oranan di trabou òf roster di trabou<br> - Oranan di sosiegu<br> Formularionan di lista di trabou ta optenibel na Direktorado di Labor. Ademas por download nan for di wepsait di Direktorado di Labor: www.diraz.an, bou di “formulieren”.<br><span></span><br><span></span> <strong>Registro di personal</strong><br> • E dunadó di trabou riba petishon mester presentá un registro di personal.<br> • Un registro di personal ta kontené nòmbernan, fechanan di nasementu i nashonalidat di e trahadónan. Di trahadónan ku no ta atmití outomátikamente den Antia Hulandes, ta menshoná tambe number i fecha di entrega di e pèrmit di estadia.<br><span></span><br><span></span> <strong>Registro di overtaim</strong><br> • E dunadó di trabou ta obligá di mantene un registro di overtaim i mester por presenta esaki riba petishon. E registro no mester ta mas bieu ku un aña. <br> • E registro di overtaim ta duna un bista di: <br> - Nòmber di e trahadónan ku a traha overtaim, <br> - Fechanan riba kua a trahá overtaim, <br> - Durashon di e overtaim pa kada trahadó,<br> - Kompensashon.<br><span></span><br><span></span> <strong>19. Disposishon hudisial (Rechterlijke beschikking) den kasonan laboral</strong><br><span></span><br><span></span> For di 1 di ougùstùs 2005 ta posibel pa pidi hues duna un disposishon den kasonan ku ta trata un kombenio laboral, un kombenio di agentür ò un kontrato kolektivo di trabou. Esaki ta nifika ku por entama un kaso hudisial mas barata awor den kasonan asina. Pa kasonan kaminda ta duna un disposihon por yama partido pa medio di un karta registrá. Asina ta spar gastunan envolví ku yamamentu dor di un deurwaarder. Un otro redukshon di gastu ta trata griffierechten. Pa e kasonan ariba menshoná, esaki ta monta f 50,- si e trahadó ò e agente ta entamá e kaso. Esaki ta nifika ku trahadó por plantia nan konflikto na hues pa menos ku shen florin. Disposishon hudisial por ta ehekutabel di imediato tambe. Esei ta nifika ku un eventual apelashon no ta suspendé e veredikto inisial i tambe ku por eksihí un indemnisashon di daño i perhuisio mesora.<br><span></span><br><span></span> Si un persona ke asistensia di un abogado, naturalmente gastunan lo subi konsiderablemente. No ta obligá pa hasi uzo di un abogado. Tin organisashon di trahadó ku den sierto kaso ta sòru pa asistensia hurídiko pa nan mièmbronan. Fuera di esei ta eksistí tambe e areglo di asistensia hurídiko grátis (krb):<br> • Trahadonan ku un entrada anual di menos ku f 12.000,- por bini na remarke pa asistensia hurídiko grátis.<br> • Trahadonan ku un entrada anual entre f 12.000,- i f 22.500,- por bini na remarke pa asistensia hurídiko, basta ku nan paga un kontribushon na kaha di Gobièrnu ku ta varia di f 50,- (pa un entrada anual entre 12 i 15 mil florin) te ku f 350,- (entrada anual entre 20 i 22,5 mil florin).<br> • Den kasonan eksepshonal trahadó ku entrada anual riba 22,5 mil florin por haña asistensia hurídiko tòg, basta ku situashon ekonómiko di trahadó ta di tal índole, ku ounke su entrada (segun impuesto) ta surpasá e montante preskribí, no por konsider'e den posishon di por paga gastunan di un abogado. Den kasonan asina Direktorado di Labor ta eksigí si e kontribushon personal máksimo di f 350,-.<br><span></span><br><span></span> Gobièrnu ta konsidera disposishon hudisial komo un alternativa pa un korte laboral o un kamara laboral. Na momentu di introdukshon di fleksibilisashon di legislashon laboral na aña 2000 a primintí di instalá un korte laboral pa fasilitá akseso na hues pa trahadó. A realisá e meta aki ku e lei aktual sin ku tabata nesesario pa institui un órgano separá. Esaki ta mas efèktivo i mas barata.<br><span></span><br><span></span> <strong>20. Ferlof ekstraordinario</strong><br><span></span><br><span></span> <strong><em>1. Introdukshon</em></strong><br> Pa sierto okashon trahadó no mester tuma fakansi. Por ehèmpel si e ta bai kasa òf si un famia hopi yegá fayesé. Na e otro banda, dunadó di trabou en prinsipio no mester paga salario pa e tempu ku e trahadó no a ehersé e trabou palabrá (no work, no pay). Trahadó si por hasi un apelashon riba fèrlòf ekstraordinario. Pa esei trahadó mester konsultá ku su dunadó di trabou delantá.<br><span></span><br><span></span> <strong><em>2. Kiko nos ta komprondé bou di fèrlòf ekstraordinario?</em></strong><br> Bou di fèrlòf ekstraordinario (tambe fèrlòf speshal òf ousensia kòrtiku) ta komprondé ku trahadó ta haña tempu liber manteniendo derecho riba salario pasobra tin sirkunstansha speshal. E sirkunstanshanan speshal bou di kua e trahadó ta mantené derecho riba su suèldo ta regla den artíkulo 1614c di Kódigo Sivil di Antia Hulandes.<br><span></span><br><span></span> Solamente den un kantidat limitá di kaso lei ta indiká ki por komprondé bou di sirkunstansha speshal. Den un kombenio por eskrito, den un reglamento òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) por regla den kua otro sirkunstansha speshal ta duna fèrlòf ekstraordinario i pa kuantu tempu (ora òf dia).<br><span></span><br><span></span> <strong><em>3. Ki ora trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario?</em></strong><br> Segun artíkulo 1614c di Kódigo Sivil trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario pa kumpli ku un obligashon legal i komo konsekuensha di sirkunstansha partikular. <br><span></span><br><span></span> Komo sirkunstansha partikular lei ta menshoná:<br><span></span><br><span></span> <ul> <li .5in?="" lfo7;tab-stops:list="" auto;line-height:normal;mso-list:l0="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="">parto di kasá di e trahadó </li> <li .5in?="" lfo7;tab-stops:list="" auto;line-height:normal;mso-list:l0="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="">fayesimentu i entiero di hende di kas òf di famia òf pariente den linea estrecho sin limite (mayornan, wela i tawela, bisawela i bisatawela, yunan, ñetu i bisañetu) i den segundo grado den linea lateral (rumannan, swa i kuña) </li> <li .5in?="" lfo7;tab-stops:list="" auto;line-height:normal;mso-list:l0="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="">ehersé derecho di vota </li> <li .5in?="" lfo7;tab-stops:list="" auto;line-height:normal;mso-list:l0="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="">un obligashon imponé den un ordenansa general òf dor di gobièrnu. </li> </ul> E resumen aki no ta limitativo.<br><span></span><br><span></span> Tambe den otro kasonan ku no ta menshoná den lei, dunadó di trabou por duna trahadó fèrlòf ekstraordinario si sirkunstansha ta hustifiká esei segun su opinion.<strong><em> </em></strong><br><span></span><br><span></span> <strong><em>4. Kuantu tempu fèrlòf ekstraordinario ta dura?</em></strong><br> Kódigo Sivil di Antia Hulandes ta stipulá den artíkulo 1614c ku “trahadó ta mantené derecho riba salario pa un tempu relativamente kòrtiku ku ta kalkulá segun rasonabilidat”. Lei ta laga kompletamente na partidonan kon ta definí “un tempu relativamente kòrtiku kalkulá segun rasonabilidat”. <br> Den un kontrato laboral por eskrito, reglamentu òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) por regla den kua kasonan partikular i pa kuantu tempu dunadó di trabou ta obligá di sigui paga salario. Den kaso ku nada ta reglá por eskrito dunadó di trabou i trahadó mester kumbiní durashon di e fèrlòf ekstraordinario.<br> <br> Relashoná ku elekshonnan pa sea konseho insular òf staten, dunadó di trabou ta obligá di garantisá ku kada trahadó ku ta outorisá pa partisipá na e elekshon ta haña kuater ora di trabou konsekutivo liber ku pago di salario. E regla aki no ta aplikabel si e trahadónan konserní na un otro manera kaba tin kuater ora konsekutivo liber durante e oranan di elekshon (di 08.00 or te 19.00 or). <br><span></span><br><span></span> <strong><em>5. Por sosodé ku no ta paga salario durante fèrlòf ekstraordinario?</em></strong><br> Si dunadó di trabou konsedé fèrlòf ekstraordinario e fèrlòf ei ta pagá, a menos ku a ekskluí pagamentu den un kombenio por eskrito òf den un reglamentu.<br><span></span><br><span></span> <strong><em>6. Trahadó por spar fèrlòf ekstraordinario?</em></strong><br> No por spar e fèrlòf ekstraordinario. Ta konsedé fèrlòf ekstraordinario riba e dia òf na momentu ku e suseso ekstraordinario tuma luga.<br> Tambe, dunadó di trabou no tin mag di retené dia di fakansi den kaso di fèrlòf ekstraordinario. E ta konsedé fèrlòf ekstraordinario si òf no. Naturalmente den e delaster kaso trahadó por pidi fakansi (snipperdag). Si trahadó no a sobra dia di fakansi e por pidi fèrlòf sin pago.<br><span></span><br><span></span> <strong><em>7. Kiko ta sosede si trahadó ta òf a bira malu durante su fèrlòf ekstraordinario?</em></strong><br> E fèrlòf ekstraordinario ta sigui kana si trahadó ta òf a bira malu durante e fèrlòf ekstraordinario. No por tuma e dia(nan) ei despues.<br><span></span><br><span></span> <strong><em>8. Trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario pa un bishita na dòkter òf dentista?</em></strong><br> Lei no a regla nada pa kasonan asina. Tur hende tin ku bishitá dòkter, dentista, terapista, frumu òf poliklinika de bes en kuando. No semper ta posibel pa realisá un bishita asina fuera di oranan di trabou. Den kaso asina trahadó mester di un par di ora liber. Den sièrto empresa esei por riba kosto di empresa (ta duna fèrlòf ekstraordinario pa esei). Trahadó no mester tuma fakansi e ora ei. Dunadó di trabou por ekisigí ku trahadó ta hasi e bishitanan ei mas tantu posibel den su oranan liber. <br><span></span><br><span></span> <strong><em>9. Algun ehèmpel di fèrlòf ekstraordinario a base di kontrato kolektivo di trabou</em></strong> <br> Algun ehèmpel di fèrlòf ekstraordinario ku ta reglá den kontrato kolektivo di trabou (CAO): <br><span></span><br><span></span> <ul> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">hubileo di trabou </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">matrimonio di trahadó </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">dunamentu di man di trahadó </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">hubileo matrimonial </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">promé santa komunion òf bautismo </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">mudansa </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">kumpleaño </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">kùrmentu pa servisio militar </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">malesa grave di mayor, kasá òf yu </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">èksamen di skol òf pa un estudio di fishi </li> <li .5in?="" lfo8;tab-stops:list="" ?mso-margin-top-alt:auto;mso-margin-bottom-alt:="" auto;line-height:normal;mso-list:l7="">desaster, inundashon òf kandela<strong> </strong> </li> </ul> <strong><em>10. Konklushon</em></strong><br> Lei no ta hopi spesífiko tokante fèrlòf ekstraordinario. Fuera di e kasonan spesifikamente menshoná (mira párafo 3 ariba) i kasonan kaminda esaki ta reglá den un reglamentu òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) dunadó di trabou i trahadó por kumbiní den kua kaso mas ta duna fèrlòf ekstraordinario i pa kuantu tempu (ora òf dia).<br><span></span><br><span></span>
Leinan laboral Pais Curacao
1. Kiko ta un Kombenionan pa eherse trabou?
Kódigo Sivil di Pais Curacao ta menshoná, pa loke ta trata kombenionan pa traha kontra pago, enfátikamente tres sorto di kombenio:
1. kombenio pa traha trabou hustá.
2. kombenio pa presta algun servisio.
3. kombenio di trabou (pa hasi trabou).
Kiko ta Kombenio Trabou hustá?
Trabou hustá
Trabou hustá ta un kombenio kaminda un partido, e kontratista, ta mara su mes pa ku e otro partido, e kontratador, pa realisá un trabou di karakter material, pafó di un relashon di trabou, pa un preis stipulá pa e kontratador; i.c. partidonan tin un sierto resultado na bista.
Kiko ta Kombenio Presta algun servisio?
Presta algun servisio
Kombenionan pa presta algun servisio ta presentá den práktika bou di tur sorto di nòmber. Ta trata prinsipalmente di un relashon entre un profeshonal ku ta ehersé un profeshon liber (abogado, notario, accountant, guia, etc.) i su kliente. I mas aleu tur otro kombenio unda sa hasi trabou, pero kaminda nò tin kestion di un relashon di outoridat (falta e elemento di outoridat), p.e. limpiamentu di un kura, labamentu di outo, etc.
Kiko ta Kombenio di trabou (pa hasi trabou)?
Kombenio di trabou (pa hasi trabou)
Un kombenio pa hasi trabou ta un kombenio pa kua un partido, e obrero (trahadó), ta komprometé su mes pa traha, den servisio di e otro partido, e patron (dunadó di trabou), pa un suèldo durante sierto tempu.
Ora un persona a ehersé trabou pa un otro kontra pago durante tres luna konsekutivo, por lo menos 8 ora pa siman òf 35 ora pa luna, ta wòrdu suponé ku ta eksistí un kombenio di trabou, a menos ku e dunadó di trabou por proba lo kontrario.
2. Ki ora nos ta papia di un kombenio di trabou?
Pa por papia di un kombenio di trabou mester tin:
A. Suèldo
B. Trabou
C. Un relashon di outoridat ("den servisio di")
A. Suèldo ta loke ta kombení komo kontra-prestashon pa e trabou kual e dunadó di trabou debe òf lo debe e trahadó.
Suèldo ta e kontra prestashon di e dunadó di trabou; plaka (un suma fiho, provishon, parti den ganashi) kuminda, paña, produktonan di e empresa i uso di un kas por ta elementonan di e suèldo.
E dunadó di trabou mester tene kuenta ku e stipulashonnan di Lei di Suèldo Mínimo.
B. E trahadó ta obligá di traha; e trabou mester ta di balor i mester hasié personalmente; kier men, e trahadó no ta liber pa laga otro persona hasi su trabou.
C. E trahadó ta den servisio di un dunadó di trabou; e dunadó di trabou ta outorisá pa praktiká outoridat; e dunadó di trabou ta outorisá pa duna direkshon na e trabou; e dunadó di trabou ta outorisá pa kontrolá e trabou i pa duna instrukshon ku mester sigui.
Ta trata kada bes di e situashon real (konkreto) i no kon partidonan ta yama nan relashon.
3. Kiko ta e forma/kontenido di un kombenio di trabou?
E forma/kontenido
E kombenio di trabou ta "vormvrij", kier men e por ta verbal òf por eskrito; sinembargo pa algun areglo e forma por eskrito ta preskribí. Un kombenio por eskrito tin preferensha riba un verbal, speshalmente en konekshon ku posibilidatnan di prueba; e gastunan ta na kuenta di dunadó di trabou.
En general partidonan lo kombení na ora di sera un kombenio di trabou entre otro e durashon, e tipo di trabou ku mester hasi, e funshon, e suèldo, vakashon, algun sobresuèldo, etc.
4. Periodo di prueba den un kombenio di trabou?
Periodo di prueba
Partidonan por kombení ku maksimalmente e promé dos lunanan ta konta komo periodo di prueba.Durante e periodo di prueba tur dos partido por tèrminá e kombenio inmediatamente sin duna un motibu.Un periodo di prueba por ta solamente por eskrito.Un periodo di prueba di mas ku dos luna no ta bálido.
5. Durashon di Kombenio di trabou (pa hasi trabou)
Durashon
Por kombení un kombenio di trabou pa un periodo definí (por ehèmpel un siman, seis luna, un aña, pa durashon di un trabou spesífiko, miéntras ku ta remplasá un trahadó ku ta malu) òf pa un periodo indefiní (e asina yama "vaste dienst").
Desde ku Lei di Fleksibilisashon a drenta na vigor (1 ougùstùs 2000) no por prolongá kombenio di trabou pa tempu definí ilimitá mas. Pa terminashon (nò interino) di un kombenio di trabou temporal prolongá, no ta rekerí pre-aviso, di moda ku e kombenio di trabou temporal prolongá (te ku e di tres kombenio) tambe ta termina outomátiko.
Kontrali na esei despues di un kadena di 4 kombenio di trabou temporal prolongá, kaminda entre kada kombenio kada biaha tin menos ku tres luna, e di kuater kombenio outomatikamente ta bira un relashon di trabou pa tempu indefiní (“servisio permanente”). E mesun kos ta konta ora ku menos ku 4 kombenio di trabou pa tempu definí a sigui otro ku interupshonnan di no mas ku tres luna i esakinan huntu a surpasa un periodo di 36 luna (inkluso e interupshonnan).
Un kombenio di trabou temporal solamente por wòrdu termina promé ku tempu si e derecho aki a wòrdu kumbiní por eskrito pa kada un di e partidonan.
E distinshon entre un kombenio pa un periodo definí i un indefiní ta di importansha pa e manera di tèrminá e kombenio di un banda i pa prolongáshon di e kombenio di un otro banda (mira e foyeto di dunadó di trabou i retiro i trahadó i retiro).
6. Derechi riba Suèldo
Suèldo
E dunadó di trabou ta obligá di paga e trahadó por lo ménos e suèldo mínimo pa ora. Entrante 1 ougùstùs 2001 e sistema di suèldo mínimo a kambia di tal forma ku ta solamente suèldo mínimo pa ora ta aplikabel. Pa suèldo mínimo aktual wak folder 4 na Ulandes of Ingles.Den e sistema nobo suèldonan mínimo pa siman ta wòrdu kalkulá dor di multipliká e kantidat di oranan laborá pa siman ku e suèldo mínimo pa ora. E suèldo mínimo pa luna ta wòrdu kalkulá dor di multipliká promé e suèldo mínimo pa ora ku e kantidat di oranan laborá pa siman i despues multipliká e resultado ku 7,33 (pa mas informashon mira foyeto "minimumlonen")
7. Obligashon di paga suèldo.
Obligashon di paga suèldo.
Mester paga suèldo stipulá (por ehèmpel suèldo pa ora, pa siman, pa kinsena òf pa luna) di e momentu ku e trahadó a drenta den servisio te na final di e relashon di trabou.
E dunadó di trabou en prinsipio no tin mesté di paga suèldo pa e tempu, ku e trahadó no a traha e trabou kombení (no work, no pay).
Sinembargo, e trahadó ta keda ku e derecho riba suèldo den e siguiente kasonan:
a. Malesa òf aksidente
Si e trahadó a hañ'é stroba di hasi su trabou dor di malesa òf aksidente, e mester risibí durante un periodo relativamente kòrtiku (algun siman) su suèldo kompleto for di promé dia. Partidonan por kombení algo otro;
sinembargo esaki mester sosodé por eskrito (por ehèmpel den kaso di kontrato kolektivo)
(Paga tinu: Esnan ku ta kai bou di S.V.B. (esei ta esnan ku tin entrante di 1-1-2002 un suèldo pa dia di maksimál fl. 144,55 den kaso di un siman di trabou di 6 dia òf un suèldo pa dia di maksimál fl. 173,46 den kaso di un siman di trabou di 5 dia òf un suèldo pa luna di fl. 3758,30) tin maksimalmente 2 aña largu derechi riba pago pa enfermedat.
b. Kumplimentu ku obligashon legal
Si e trahadó hañ'é stroba di traha dor di kumplimentu ku obligashon imponé pa un dekreto general, ku no por sosodé den tempu liber (por ehèmpel vota, kumplimentunan obligatorio na Registro Sivil, etc.) durante periodo kòrtiku pero hustu (= algun ora) e mester risibí su suèldo korespondiente kompleto.
c. Sirkunstanshanan particular
Si e trahadó pa motibu di sirkunstanshanan partikular hañ'é stroba di traha (por ehèmpel dunamentu di lus di su señora, morto i entiero di un miembro di kas òf mayornan, wela i tanwelonan, yu, ñetu, ruman hòmber o ruman muhé) tambe mester haña su suèldo kompleto durante tempu kòrtiku pero hustu (= un òf mas dia).
Den kontrato kolektivo e asuntunan aki i otro asuntunan ekstraordinario ta keda regla detayadamente.
d. Negligensha di dunadó di trabou
Si e trahadó ta dispuesto pa traha pero e dunadó di trabou nò ta hasi uzo di dje, e ora ei e trahadó mester haña su suèldo kompleto paga.
8. Ki ora ta paga Overtaim
Overtaim
Den e Lei di Regulashon di Trabou 2000 distinshon a wòrdu hasi entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Un trahadó di skema ta un trahadó ku su orarionan di trabou ta kaí kompletamente òf parsialmente fuera di oranan regular di kantor.
Ta importante pa sa si un trahadó ta un trahadó di skema sí of nò, pasombra pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, orarionan di sosiegu, overtaim, etc. (wak foyeto: Flexibilisering van de Arbeidswetgeving).
Overtaim por surgi a konsekwensia:
Trahamentu durante oranan di sosiegu di e trahadó;
Traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou permití sea pa dia òf pa siman.
Kompensashon pa overtaim
E kompensashon pa overtaim ta suma den kaso di:
Kompensashon (inkl.suèldo)
Surpasá durashon di trabou máksimo (pa dia òf despues di 4 siman)
150%
Fakansi
Den dekreto di fakansi e dianan mínimo di fakansi pa aña ta stipulá: tres biaha e kantidat di dianan di trabou pa siman kombení. Kiermen si un hende ta traha 4 dia pa siman, e ora ei e tin derecho riba un mínimo di 4 x 3 = 12 dia di fakansi paga. Sinembargo un trahadó ku ta traha seis dia pa siman tin derecho riba no mas ku 15 dia di fakansi. Naturalmente semper por kumbiní mas. Durante dianan di vakashon mester sigui paga e suèldo. Mester duna mitar di e dianan di fakansi sin interupshon. Pago di fakansi ta solamente pèrmití na ora di terminashon di kombenio di trabou (mira foyeto fakansi i dianan di fiesta).
10. Terminashon di kombenio di trabou
Terminashon di kombenio di trabou
Por terminá un kombenio di trabou di e siguiente manera:
a. Ku aprobashon (konsentimentu) mutuo
Partidonan por kombení pa tèrminá un kombenio di trabou ku aprobashon mutuo bou di algun kondishon.
b. Ora e trahadó muri
Un kombenio di trabou entre dunadó di trabou i trahadó ta tèrminá outomátikamente ora e trahadó muri. Sinembargo, ora e dunadó di trabou muri, un kombenio di trabou no ta tèrminá outomátikamente.
c. Ora kontrato pa un periodo definí a vense
Un kombenio di trabou pa tempu definí ta tèrminá, si no a kombení nada otro, outomátikamente si e tempu kombení a pasa. Esei kier men, ku previo pre-aviso ("opzegging") no ta nesesario, si no a kombení esei.
Si un kombenio di trabou pa tempu definí kontinuá silensiosamente òf keda prolongá eksplisitamente no mester di previo pre-aviso pa tèrminá e kombenio aki. Un kombenio di trabou pa tempu definí ku a wòrdu prolongá (te ku e di tres kontrato) tambe ta termina outomatikamente.
d. Anulashon dor di hues.
E kombenio por terminá tambe dor ku hues ta anulá e kombenio riba petishon di un di e dos partidonan a base di motibunan importante. Esun ku a pidi e anulashon tin biaha mester paga indemnizashon na e otro partido.
e. Terminashon durante periodo di prueba
Durante periodo di prueba semper por terminá es kombenio sin ku mester duna pre-aviso i paga indemnisashon.
f. Retiro inmediato
Tantu un trahadó komo un dunadó di trabou por terminá un kombenio inmediatamente pa motibunan urgente.
E retiro mester tuma lugá inmediatamente i mester partisipá e motibu urgente mes ora na e otro partido.
g. Pre-aviso ("opzegging")
Por terminá un kombenio di trabou mediante aviso adelantá.
Mester tene kuenta ku e dia di aviso i e periodo di aviso. E dia di aviso (=dia di terminashon) ta e dia riba kua e kombenio di trabou ta termina a konsekuensia di pre-aviso (pues no e dia riba kua e pre-aviso a tuma luga). Awendia aviso por wòrdu duna riba kualkier dia, a menos si por eskrito tin algu otro kumbiní. E periodo di pre-aviso ta kuminsa kana for di e dia riba kua e pre-aviso a tuma luga. Pues den kaso di un periodo di pre-aviso di un luna, e relashon di trabou ta terminá entrante 21 di aprel si pre-aviso a tuma luga riba 20 di mart.
E periodo di pre-aviso ku un dunadó di trabou mester tene na kuenta ta dependé di e durashon di e relashon di trabou. Si e relashon di trabou riba e dia di aviso:
1. a dura menos ku sinku aña: e periodo ta un luna;
2. a dura sinku aña òf mas, pero menos ku dies aña: e periodo ta dos luna;
3. a dura dies aña òf mas, pero menos ku diessinku aña: e periodo ta tres luna;
4. a dura mas ku diessinku aña: e periodo ta kuater luna.
E periodo di pre-aviso pa e dunadó di trabou por wòrdu hasi mas kòrtiku solamente pa medio di kontrato kolektivo. Prolongáshon por tuma lugá solamente pa medio di un kombenio por eskrito.
E periodo di pre-aviso pa e trahadó (tantu pa esun ku ta kobra pa luna, siman òf quinsena) entrante 1 ougùstùs 2000 ta un luna. E termino aki por wòrdu hasi mas kòrtiku òf prolongá pa medio di un kombenio por eskrito. E periodo di aviso pa e trahadó no mag di wòrdu alargá mas ku seis luna.
Entrante 16 sèptèmber 2000 permit pa retironan individual na Kòrsou solamente te nesesario den e siguiente ramonan di empresa:
11. Cessantía
Cessantía
Ora retirá un trahadó fuera di su kulpa, e tin derecho riba pago di cessantía. Pago di cessantía ta un solo pago basa riba e kantidat di añanan di trabou.
E komposishon di cessantía ta lo siguiente:
pa e promé te ku di dies aña di servisio: un siman di pago pa kada aña;
di diesun te ku di binti aña di servisio: un siman i un kuart pa kada aña;
di binti-un aña p'ariba dos siman pa kada aña di servisio;
(pa mas detaye mira foyeto pago di cessantia).
Pa mas informashon tuma kontakto ku Direktorado di Asuntunan Laboral:
AREGLO DI FAKANSI 1949
1. Ken ta kai bou di Areglo di Fakansi 1949?
Tur trahadó ku ta traha a base di un kombenio laboral ta kai bou di Areglo di Fakansi 1949 (P.B. 1949, no. 17). Un kombenio laboral por ta tanto verbalmente komo por eskrito.
No ta konsiderá komo trahadó e.o., nabegante, trahadó na kas i yiu di e doño di trabou ku ta biba serka dje i ta traha pe.
Atenshon!: trahadó doméstiko tambe ta kai bou di e areglo aki.
2. Kuantu dia di fakansi bo tin derecho ariba?
Pa kada aña ku bo a traha sin interupshon serka e mes un doño di trabou, bo tin derecho riba fakansi di por lo ménos tres bes e kantidat di dia di trabou ku bo ta traha pa siman manteniendo bo suèldo.
Por ehèmpel:
· Un trahadó ku ta traha dos dia pa siman tin derecho riba tres x dos = 6 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo;
· Un trahadó ku ta traha tres dia pa siman tin derecho riba tres x tres = 9 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo;
· Un trahadó ku ta traha sinku dia pa siman tin derecho riba tres x sinku = 15 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo;
Sinembargo, si bo ta traha seis dia pa siman, bo tin solamente derecho riba un fakansi di por lo ménos 15 dia di trabou.
Atenshon!: semper por kombení mas dia di fakansi.
3. Kon ta duna fakansi?
Preferiblemente ta duna fakansi sin interupshon. Riba bo petishon o si trabou ta eksigí, por splet fakansi. Por lo ménos mitar di e dianan di fakansi mester ta na unu. E desishon tokante ki dia por tuma fakansi ta tuma lugá despues di un deliberashon mutuo, pero finalmente e desishon ta keda den man di e doño di trabou.
4. Ki ora doño di trabou por posponé o hala fakansi aden?
Riba petishon di bo o pa bienestar di trabou, doño di trabou por posponé o hala fakansi aden ku ya a kuminsá. Si pa motibu di bienestar di trabou doño di trabou stòp bo fakansi, e ta obligá di paga bo daño ku bo por a sufri ku gastunan di biahe o estadia.
Si na kuminsamentu di bo fakansi bo ta malu (a.o.) pa motibu di aksidente den sentido di Dekreto di Aksidente (P.B. 1966, no. 14) o na e momento ku bo fakansi mester kuminsá o durante bo fakansi bo tabata malu o bira malu (a.o.) den sentido di Dekreto di Seguro di Malesa (P.B. 1966, no. 15), bo fakansi o e parti di fakansi ku bo no a gosa di dje ainda ta wòrdu suspendé.
5. Ki ora bo ta pèrdè bo derecho riba fakansi?
Bo derecho riba fakansi di e aña anterior ta kaduká, si durante e aña’ey bo a keda sin bini trabou pa motibu di:
a. malesa o aksidente, pa un total di por lo ménos seis luna;
b. kumplimentu ku un obligashon legal, pa un total di por lo ménos seis siman.
6. Kiko ta pasa ku fakansi ku bo no a tuma?
E kantidat di dianan di fakansi ku bo tin derecho riba dje, pero ku bo no a tuma na e momentu ku bo derecho riba fakansi nobo a presentá, ta akumulá te ku un máksimo di seis biaha e kantidat di dianan di trabou pa siman. Dianan di fakansi, mas ku e máksimo aki ta kaduká.
Doño di trabou ta obligá di duna e máksimo di dianan di fakansi akumulá dentro di tres luna ku bo a hasi un petishon, miéntras bo ta obligá di tuma e dianan di fakansi aki, anke bo mes no a pidi nan.
Pa empresanan ku ta traha 24 ora, e periodo dentro kua mester duna e dianan di fakansi akumulá ta seis luna.
Mester duna na unu e máksimo na dianan di fakansi akumulá i no por posponé ni retené, solamente si na komienso di bo fakansi bo ta malu (a.o.) o durante bo fakansi bo a bira malu (a.o.).
7. Kiko ta pasa ku dianan di fakansi ku bo no a tuma na momento di terminashon di akuerdo laboral?
Na momentu di terminashon di trabou e dianan di fakansi ku bo no a tuma ta wòrdu paga. Na momentu di kalkulashon di dianan di fakansi un parti di un dia ta wòrdu kalkulá na un dia.
Ta kalkulá suèldo pa dia di siguiente manera:
Pa un trahadó ku tin un siman di trabou di sinku dia:
e suèldo pa ora kombení entre doño di trabou i e trahadó x e promedio di kantidat di ora di trabou pa siman : 5; o
suèldo pa siman : 5; o
(suèldo pa luna x 3 ) : 65.
Pa un trahadó ku tin un siman di trabou di seis dia:
e suèldo pa ora kombení entre doño di trabou i e trahadó x e promedio di kantidat di ora di trabou pa siman : 6; o
suèldo pa siman : 6; o
(suèldo pa luna x 3 ) : 78.
POR EHEMPLO
Un trahadó ta traha sinku dia pa siman.
E ta gana Nafl. 1.000,- pa luna.
Suèldo pa dia pa un siman di trabou di sinku dia ta (suèldo pa luna x 3) dividí pa 65 = (Nafl. 1.000,- x 3) : 65 = Nafl. 46,15. Un trahadó tin derechi riba (5 x 3 =) 15 dia di fakansi pa aña.
Tuma ku na terminashon di su akuerdo laboral e tin ainda 7½ dia di fakansi. Na terminashon di su trabou e doño mester pagué:
7 biaha Nafl. 46,15 NAfl. 323,05
½ dia ta wòrdu kalkulá pa 1 dia 46,15 +
NAfl. 369,20
DIANAN DI FIESTA
· Aña nobo
· Djaluna di karnaval i na St. Maarten e dia promé ku karnaval
· Bièrnèsantu
· Promé i di dos dia di Pasku di Resurekshon
· Ascension
· Promé dia di Pentekostu
· Aña di la Reina
· 15 desèmber “Dia di Reino”
· Promé i di dos dia di Pasku di Nasimentu
· Dia di Bandera: 6/9 Boneiru; 2/7 Kòrsou; 11/11 St. Maarten; 16/11 St. Eustatius; promé djabièrnè den dec. Saba
· Dia di Obrero
(mira: dekreto p.b. 2000 no. 67)
Atenshon!: dianan di fiesta no ta fakansi, pero ta ekstra dianan liber pa e trahadó.
8. Prohibishon di trabou pa mucha, trabou nokturno/trabou peligroso pa hobennan i hende muhe
LEI DI REGULASHON DI TRABOU 2000
(P.B. 2000 no. 67)
Lei di regulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no. 67) ta enserá reglanan tokante durashon di trabou, oranan di sosiegu, sobretiempu (overtaim), trabou nokturno, servisio stand-by (consignatiedienst), dianan di fiesta, prohibishon di trabou pa mucha, prohibishon di trabou nokturno i peligroso pa hóbennan tambe trabou ehersé dor di trahadó domestiko.
E lei no ta konta pa trahadónan ku ta gana mas ku e entrada stipulá pa Banko di Seguro Sosial òf trahadónan ku ta hasi sierto trabounan pa kompanianan di aviashon, di barku, amtenarnan etc……
E límite di suèldo ta igual na e prima di seguro di malesa kual ta wòrdu stipulá pa Banko di Seguro Sosial. E límite di suèldo ta kambia tur aña.
E foyeto aki ta duna un splikashon riba e prohibishon di trabou pa mucha, trabou nokturno i trabou peligroso pa hóbennan.
1. Kiko mester wòrdu komprende bou di mucha i hóbennan?
Mucha:
Mucha muhé òf hòmber ku no a alkansa e edat di 15 aña.
Hóbennan:
Mucha muhé òf hòmber ku tin e edat di 15 aña pero no a alkansa e edat di 18 aña.
2. Kon e reglanan di prohibishon di trabou pa mucha ta?
En prinsipio ta prohibí pa laga mucha sea kontra un suèldo o un kompensashon ehersé trabou. Ku trabou nos ke men, tur tipo di trabou tantu paden o pafó di un empresa ku eksepshon di:
a. trabounan den o pa e famia kaminda e mucha ta wòrdu kriá;
b. trabounan na skol, kampamentu o institutonan edukativo, basta ku e trabounan ta kontené un karakter edukativo i no ta dirigí riba realisashon di probecho ekonómiko.
Luego no ta konsiderá komo trabou pa mucha, trabounan ehersé dor di muchanan ku tin e edat di 12 aña i ku a kaba 6e klas di skol básiko i kual trabounan pa medio di un dekreto gubernamental a keda determiná, basta si e trabounan aki:
a. ta nesesario pa nan por siña un ofishi o profeshon (“stage”);
b. no ta peligroso o psychosomatikamente no ta eksigí hopi di e muchanan (parti korant).
3. Kon e reglanan di prohibishon di trabou nokturno pa muchanan i hóbennan ta?
Ta prohibí pa muchanan i hóbennan sea kontra di un suèldo o un kompensashon ehersé trabou nokturno.
Bou di nokturno ta wòrdu konsiderá: e orario di 7or di anochi te ku 7or di mainta
4. Kiko ta nifiká trabou peligroso?
Ta prohibí di laga hóbennan ehersé trabou peligroso.
Ku trabou peligroso nos no kier men solamente peliger di morto o keda heridá, pero tambe otro peligernan pa salubridat, manera venenu i kontaminashon.
Hóbennan pa medio di e “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen” (P.B. 1989, no. 47) no tin mag di ehersé trabou ku ta okashoná daño pa su salú i/o peliger p’e.
Ta p’esei hóbennan p.e. no tin mag di ehersé trabou kaminda ku nan:
- mester usa aparato di klaba/bati i stamp ku preshon di airu;
- ku regularidat mester hisa o karga kos pisá;
- mester traha ku betonmolen ku baki mekániko, cirkelzaag i aparato pa dobla i kòrtá heru;
- mester kuida pashèntnan ku ta sufri di un malesa di infekshon.
Un resúmen mas amplio di tur forma di trabou peligroso ku hóbennan no tin mag di ehersé ta pará den e “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen”(P.B. 1989, no. 47).
E artikulonan 2 te ku 26 di e Arbeidsbesluit aki no ta bálido ora ku un hóben di 16 aña ta ehersé trabou bou di ouspisio di un eksperto den kuadro di un preparáshon profeshonal rekonosé.
5. Ta eksistí posibilidat pa dispensashon riba e reglanan di prohibishon?
Pa mucha
No tin dispensashon riba prohibishon di trabou pa mucha.
Pa hóbennan
A base di e dekreto “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen” ta eksistí e posibilidat pa den sierto kaso haña dispensashon di e prohibishonnan menshoná den dje.
Pa esaki e dunado di trabou mester hasi un petishon por ekstrito serka Direktor di Direktorado di Iabor.
9. KIKO HASI DEN KASO DI AKSIDENTE NA TRABOU
TA EKSISTI UN OBLIGASHON PA MÈLDU?
Konforme art.2 insiso 7 di e ordenansa pa seguridat, un donyo o gerensia di un empresa tin e obligashon pa mèldu tur aksidente na trabou na entre otro e Inspekshon di Seguridat i polis.
KUA TA E AKSIDENTENAN KU MESTER MÈLDU?
Donyo o gerensia di e empresa sin mas mester notifiká e siguiente aksidentenan:
a. Aksidentenan ku morto komo konsekuensia;
b. Aksidentenan den kua e viktima(nan) mester wordu atendé den un instituto di kuido;
c. Aksidentenan ku ta okashona heridanan di kual e viktima(nan) por keda kompleta mente o parsialmente inbalido;
d. Aksidentenan ku pa motibu di sirkumstansianan pa kasualidat no a resulta den danyo personal;
e. Aksidentenan ku ta okashona heridanan ku lo tin komo konsekuensia “absenteismo”.
LUGA DI E AKSIDENTE.
E lugá kaminda e aksidente a tuma luga mester keda mas tantu ku ta posibel intakto pa di tal manera fasilitá un eventual investigashon di e instansia gubernamental (Inspekshon di Seguridat).
KI ORA I SERKA KEN MESTER MÈLDU?
E donyo o gerensia di e empresa mester méldu mas pronto posibel despues di e aksidente -en todo kaso dentro di bintikuater ora- na Inspekshon di Seguridat.
Pa méldu aksidente pero tambe pa tur otro akontesimentu di seguridat por yama e siguiente numbernan:
-den oranan di ofisina den siman
Dienst voor Arbeidszorg
(Servisio di Asuntu di Labor i Seguridat)
Sekshon di Inspekshon di Seguridat
Bellisimaweg 17
tel. 737-1200 begin_of_the_skype_highlighting 737-1200 end_of_the_skype_highlighting
-riba dianan di fiesta o dianan liber i despues di oranan di ofisina
Sentral di polis tel.: 911
10 ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS
Bou di entrada nos ta komprondé: entrada neto pa impuesto riba entrada.
b. Den kaso di un konflikto laboral ta konsiderá (entrante 1-12-2000) un persona sin- òf di ménos rekurso, si su entrada for di trabou ta igual òf ménos ku Naf. 12.000,- bruto pa aña..
Ademas un persona ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 12.000,- pero no mas ku Naf. 22.500,-, por apliká pa asistensia hurídiko basta ku e paga un kontribushon na kaha di Landsontvanger di:
· Naf. 50,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 12.000,- pero no mas ku Naf. 15.000,-;
· Naf. 125,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 15.000,- pero no mas ku Naf. 17.500,-;
· Naf. 225,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 17.500,- pero no mas ku Naf. 20.000,-;
· Naf. 350,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 20.000,- pero no mas ku Naf. 22.500,-.
Ku otro palabra segun bo entrada subi bo kontribushon tambe ta subi.
! Mira: e kontribushon aki ta konta
solamente den kaso di konflikto laboral !
Bou di entrada ta wòrdu komprondé: salario bruto for di trabou, eventualmente komplementá ku entrada for di trabou sekundario si akaso e entrada aki ta forma por lo ménos 1/10 parti di bo entrada bruto total pa aña.
5. Kiko bo mester hasi pa bin na remarke pa asistensia hurídiko grátis?
Den kasonan sivil ku eksepshon di konflikto laboral òf kasonan penal, bo tin ku aserká e sekshon di asistensia hurídiko grátis di Direkshon Asuntunan Laboral na Kòrsou, ku un deklarashon di impuesto. E deklarashon aki bo por haña na Ofisina di Inspekshon di Impuesto na Regentesselaan z/n.
Den kaso di un konflikto laboral tambe bo tin ku aserká e Direkshon ariba menshoná ku bo salaris-slip òf salaris-slipnan resien i asina leu ku ta aplikabel riba bo situashon, ku e deklarashon di pago di bo kontribushon di Landsontvanger.
Si akaso bo no por entregá bo salaris-slip, bo tin ku bin ku un deklarashon di impuesto di Inspekshon di Impuesto basta ku riba e deklarashon no solamente bo entrada nèto ta aparese, pero tambe bo entrada bruto for di trabou.
Riba e otro islanan di Antia Hulandes, bo mester aserká e siguiente instanshanan:
na Boneiru, Direkshon Asuntunan Laboral, Kaya Korona 30, tel. (599-717) 8941 begin_of_the_skype_highlighting (599-717) 8941 end_of_the_skype_highlighting
na Islanan Ariba, Direkshon Asuntunan Laboral na St. Maarten, Ch.E.W. Vogesstraat 5, tel. (599-54) 22240 begin_of_the_skype_highlighting (599-54) 22240 end_of_the_skype_highlighting.
6. Kiko bo por hasi den kaso ku nengabo asistensia hurídiko grátis?
Den un kaso asina ainda bo tin e posibilidat pa aserká e Minister di Hustisia.
E por disidí ku den kasonan eksepshonal por otorgá un karchi tòg, basta bo situashon ekonómiko ta di tal índole, ku ounke bo entrada (segun impuesto) ta surpasá e suma preskribí, no por konsiderabo den posishon pa paga gastunan di un abogado.
Naturalmente bo mester proba esaki.
7. Ki paso bo por tuma, si na bo huisio bo abogado no ta dedikando sufisiente atenshon na bo kaso?
Den un kaso asina bo por pone e Minister di Hustisia ku argumentunan fundá na altura, kende na su turno por ordená un investigashon den esaki.
11 Suministro di forsa laboral (“Uitzendwezen)
1.General
Pa medio di un ordenansa fechá 4 di desèmber 1989 (P.B. 1989 no. 73) suministrashon di forsa laboral a ser reglá legalmente. E ordenansa aki ta reglá suministro di forsa laboral òf e asina yamá “uitzendwezen”.
Pa medio di e dekreto fechá 25 di òktober 1996 (P.B.1996 no. 139) a stipulá algun kondishon den kaso di suministro di forsa laboral.
E ordenansa a drenta na vigor dia 1 di novèmber 1996 pa teritorio insular di Kòrsou i dia 7 de febrüari 2009 pa teritorio insular di Bonèiru. E stipulashonnan den e ordenansa no ta konta pa e otro islanan. Sinembargo esaki no ta nifiká ku suministro di forsa laboral riba e otro islanan no ta posibel ya ku no tin reglanan legal ku ta prohibi esaki.
2. Pèrmit di suministro
Tur agensia di suministro di forsa laboral pa empleo temporal (uitzendbureau’s) mester tin un pèrmit di suministro. Un permit di suministro mester wòrdu pidí na Gobiernu insular. Gobiernu insular por konsede un permit ku kondishonnan limitativo i por mara esaki na sierto reglanan.
Suministro di trahadó pa empleo temporal sin e pèrmit nesesario, ta kastigabel. Esaki ta konta tambe den kaso di violashon di reglanan legal i eventual kondishonnan mará na e pèrmit.
3. Ki ora nos ta papia di suministro di forsa laboral pa empleo temporal?
Ta papia di “suministro di forsa laboral pa empleo temporal” den kaso ku kontra pago
suministrá trahadó pa ehersé labor usual den un kompania sin establese un kombenio di trabou entre e trahadó (=”uitzendkracht”) i e kompania (=”inlener”).
Bou di esaki no ta kai:
a) fabor di amistat (den forma di fabor di amigo, sin ningun klase di ganashi, presta trahadó ku ta den bo servisio na un otro kompania);
b) servisio prestá dor di un agensia òf un kontratista (den forma di servisio, presta trahadó temporalmente pa ehersé trabou relashona ku e merkansia entregá òf eherse algun tarea na un trabou inisiá);
c) un instansia konhuntamente instituí dor di komersiantenan òf organisashon di komersio sea ku òf sin partisipashon di organisashon sindikal, pa suministro di trahadó na otro sin intenshon di hasi ganashi.
4. Den ki kaso por apliká pa un “uitzendkracht”?
Ta kontra e importansha di un merkado laboral bon balansá, ora ku trabounan permanente wòrdu ehersé dor di un trahadó suministrá dor di un “uitzendbureau “
P’esey “uitzendkrachten” solamente por wòrdu poné den trabounan di durashon temporal, por ehemplo den kaso di :
1) remplaso di un trahadó temporalmente ousente;
2) remplaso di un trahadó kende su kontrato temporalmente a ser di posponé, alomenos si no ta trata di un konflikto laboral kolektivo;
3) Okupashon temporal di un vakatura pa motibu di terminashon di kontrato di un trahadó fiho en espera di entrada den serviso di un trahadó fiho nobo.
4) Oumento di trabou kasual;
5) Inisio di trabou nobo;
6) Trabou di urgensia kual mester ser hasi urgente pa prevení desgrasia, pa organisá medidanan di salbashon òf korigí/drecha fayonan material na instalashonnan òf edifisionan ku por trese peliger pa trahadónan.
5. Kon largu un “uitzendkracht” por trahá?
Un “uitzendkracht” por trahá maksimal 12 luna serka e mesun kompania.
Dos suministro, dentro di 3 luna, di e mesun “uitzendkracht” na e mesun kompania ta wòrdu konsidera komo un suministro i tin un durashon total di maksimal 12 luna.
Tambe ta konta komo un suministro ora ku un ‘uitzendbureau” den un lapso di tempu di menos ku 3 luna suministrá un otro “uitzendkracht” komo remplasante di unu ku ya tabata traha na e kompania.
6. Relashon entre “uitzendkracht”, “uitzendbureau” i empresa
Den kaso ku un hende inskribí su mes na un “uitzendbureau” nos por papia di un pre-kombenio pa yega na un kombenio laboral. Na e momentu ku e “uitzendkracht” pa promé biaha wòrdu suministrá nos por papia di un kombenio laboral konforme artikulo 1613a di Kodigo Sivil entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”.
Esaki ta enserá ku e “uitzendbureau” mester paga e salario i no e kompania na kual e “uitzendkracht” a ser suministrá. Esaki ta nifiká ku ofisina di suministro formalmente ta ehersé e outoridat riba e “uitzendkracht”. Sinembargo den praktika ta sosede ku e kompania ta duna instrukshon i enkargo.
Ademas ta asina ku tur areglonan legal ku ta aplikabel den kaso di un kombenio laboral manera formula den artikulo 1613a di Kodigo Sivil ta konta tambe pa un kombenio laboral entre un “uitzendbureau” i un “uitzendkracht”. Ta trata entre otro di Lei di Suèldo Mínimo, Lei di regulashon di trabou 2000, Lei di Vakashon 1949 i Lei di Cessantia.
Den práktika mayoria “uitzendbureau” ta enserá e klóusula di “no work, no pay” den nan kontrato. Esaki ta nifiká ku un “uitzendkracht” ku despues di un suministro no wòrdu suministrá di nobo no tin derecho riba pago ounke ku awor na lugá di un pre-kombenio e tin un kombenio laboral ku e “uitzendbureau”.
Al final t’asina ku e “uitzendbureau” komo dunado di trabou mester retené i paga impuesto i primanan sosial.
7. Periodo entre dos suministro
Dos suministro di e mesun “uitzendkracht” na e mesun empresa ta wòrdu konsiderá komo unu ora ku esaki tuma luga den un lapso di tempu di menos ku 3 luna. E mesun kos ta konta ora ku e “uitzendbureau” den un lapso di tempu di menos ku 3 luna suministrá un otro “uitzendkracht” komo remplasante di esun promé.
Si entre e suministronan tin un periodo di mas ku 3 luna, por bisa ku unikamente ta eksisti un pre-kombenio pa al final yega na un kombenio laboral entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”.
8. Algun obligashon pa e ofisina di suministro
E ofisina di suministro tin e obligashon pa será e kombenio laboral por eskrito.
Un ofisina di suministro no mag kooperá ku e asina yamá “draaideur-constructie”. Es desir e “uitzendbureau” no por suministra un “uitzendkracht” na un empresa ora ku e “uitzendkracht” aki te ku 3 luna anterior a traha na e empresa konserni ku un kontrato di korto durashon i promé ku esaki a traha komo “uitzendkracht” na e mesun empresa.
Por lo demas un “uitzendbureau” ta obligá na paga e “uitzendkracht” e mesun suèldo i kompensashonnan (por ehèmpel sèn di vakashon,
pago di overtaim, etc,) ku un trahadó ku den e empresa ey ta hasi e mesun trabou òf un trabou komparabel, a lo menos ku suèldo i otro kompensashon di e “uitzendkracht” ya kaba ta regla den C.A.O. di e “uitzendbureau” òf si den e C.A.O. di e empresa mes tin stipulashonnan tokante suèldo i kompensashonnan pa trahadó suministrá (“uitzendkracht”).
Un “uitzendbureau” no mag stroba un “uitzendkracht” -pa medio di obligashonnan òf otro estorbonan- di realisá un relashon laboral ku un otro empresa ku no ta e “uitzendbureau”.
Por ehèmpel ta prohibi pa den e kombenio laboral ku e “uitzendkracht” inkluí klousula di indemnisashon di daño i perhuisio.
Korte ta konsidera kondishon di indemnisashon di daño i perhuisio entre un “uitzendbureau” i un empresa, ku ta stroba e “uitzendkracht” di drenta den servisio di e empresa, komo no permitibel.
9. Aktuashon kontra di e ordenansa i e kondishonnan stipulá den e pèrmit
Den kaso ku un “uitzendbureau” aktua en pugna ku stipulashonnan ankrá den e ordenansa su permit konforme artikulo 9 di e ordenansa por ser retirá.
Manehá un “uitzendbureau” sin e permit nesesario ta wòrdu konsiderá komo un krimen.
Un huisio penal por keda entamá kontra tantu e “uitzendbureau” komo e empresa ku ta hasi uso di “uitzendkrachten” ora ku nan aktua kontra stipulashonnan di e ordenansa.
E sankshonnan den kaso di aktuashon kontra di stipulashonnan di e ordenansa ta varia di enkarselashon te maksimal 2 aña i/òf un but di maksimal 25.000,- florin.
Un empresa ku ta desvia for di e lei, dor di kada 12 luna aplika pa un “uitzendkracht” na diferente “uitzendbureau” por wòrdu persiguí pa un huisio penal.
Aktua kontra stipulashonnan den lei ta trese kune ku nunka un empresa no ta sera un kombenio laboral ku e “uitzendkracht”.
Den kaso ku empresanan apliká e asina yamá “draaideur-constructie” den kual trahadónan alternativamente ta traha komo “uitzendkracht”, despues ku kontrato di korto durashon i despues atrobe komo “uitzendkracht”, ta konsiderá ku ta trata aki di kontinuashon di kombenio laboral entre e trahadó i e empresa, loke ta nifiká ku na inisio di e di kuater kontrato òf tambe den kaso e periodonan di kontinuashon di e kombenionan laboral huntu a surpasá 36 luna, outomatikamente e trahadónan ta den servisio permanente na e empresanan konserní.
10. Kon e situashon ta na Boneiru, St.Maarten, Saba i St.Eustatius?
Tantu na Boneiru, St. Maarten, Saba i St. Eustatius e lei di suministro di forsa laboral no ta vigente.
Por en general ta wòrdu konsiderá ku ora un trahadó inskribi su mes na un uitzendbureau un pre-kombenio ta ser establesé entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”, ku na momentu di suministro ta wòrdu kompletá ku un kontrato di korto durashon.
11. Mas informashon
Pa mas informashon tokante suministro di forsa laboral, petishon di permit pa suministrashon etc., por akudi na Dienst voor Arbeidszorg di Terirotio Insular di Korsou, Bellisimaweg 17, tel 7371200.
“Uitzendkrachten” ku tin keho riba pago, retiro òf otro problemanan ku nan doño di trabou por akudí na Direktorado di Asuntunan Laboral, Schouwburgweg 22.
12. Fèrlòf di embaraso i parto
Na momentu ku e fèrlòf di embaraso ta bai kuminsá (e empleada mes por skohe e momentu), mester determiná kuantu siman esaki ta kai promé ku e supuesto fecha di parto(e fecha aki mester wòrdu stipulá dor di e dòkter di kas, ginekólogo o spesialista).
Si esaki ta kai 6 siman promé ku e fecha di parto, e empleada tin e ora ey derecho riba 6 siman di fèrlòf di parto.
Den kaso di 5 siman fèrlòf di embaraso e empleada tin derecho riba 7 siman di fèrlof di parto.
Den kaso di 4 siman e tin derecho riba 8 siman di fèrlòf di parto.
E empleada no por tuma fèrlòf di embaraso pa un periodo menos ku 4 siman ya ku e fèrlòf di parto por dura maksimal 8 siman.
Parto promé ku tempu o parto despues di tempu:
Si e durashon real di fèrlòf di embaraso resultá mas kòrtiko o mas largu ku e durashon plania debi ku e parto a tuma lugá mas promé o mas lat ku e fecha stipulá, esaki lo tin influensha riba e durashon di fèrlòf di parto.
E momentu di parto de fakto por hasi finalmente durashon di fèrlòf di embaraso i fèrlòf di parto konhuntamente mas largu o mas kòrtiko ku 12 siman.
EHÈMPEL 1 (Parto promé ku tempu, menos ku 12 siman fèrlòf)
- Supuesto fecha di parto: 16 di febrüari
- Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 4 siman promé: 19 yanüari
- Fecha real di parto: 8 febrüari
- Derecho riba 8 siman fèrlòf di parto for di dia 8 febrüari fèrlòf te 5 aprel.
Splikashon: E empleada a disidí di tuma 4 siman fèrlòf di embaraso. E parto ta tuma luga un siman promé. E trahadó tin derecho riba 8 siman fèrlòf di parto. E siman of dianan di fèrlòf di embaraso no usa den a kaso aki no por pasa pa fèrlòf di parto pasobra fèrlòf di parto no mag dura mas largu ku 8 siman. Pa e motibu akí e periodo total ta 11 siman
EHÈMPEL 2 (Parto mas tempran, sin embargo 12 siman fèrlòf)
- Supuesto fecha di parto: 1 di yüli
- Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 5 siman promé : 27 mei
- Fecha real di parto: 24 yüni
- Derecho riba 8 siman fèrlòf di parto for di dia 24 yüni te 19 ougùstùs.
Splikashon: E empleada a disidí di tuma 5 siman fèrlòf di embaraso; e fèrlòf di parto ta e or’ ei 7 siman. Pero e parto ta tuma luga un siman promé. E trahadó tin den e kaso aki ainda derecho riba 8 siman fèrlòf di parto pasobra fèrlòf di embaraso i parto konhuntamente mag di dura maksimal 12 siman
EHÈMPEL 3 (Parto mas lat ku tempu, mas ku 12 siman fèrlòf)
- Supuesto fecha di parto: 19 di òktober
- Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 6 siman promé: 7 sèptèmber
- Fecha real di parto: 27 òktober
- Derecho riba 6 siman fèrlòf di parto for di dia 27 òktober fèrlòf te 8 desèmber.
Splikashon: E empleada a disidí di tuma 6 siman fèrlòf di embaraso. E parto ta tuma luga un siman despues di supuesto fecha di parto. E empleada ta haña pa e motibu akí, a pesar di e durashon di fèrlòf di embaraso (den e kaso aki 7 siman) derecho riba por lo ménos 6 siman fèrlòf di parto. Den e kaso aki e periodo total ta 13 siman
E durashon mínimo di fèrlòf di embaraso i parto ta un derecho di lei obligatorio kual ta nifiká ku no por desviá for di dje na inkumbinensia di e trahadó.
Wèl t’asina ku e doño di trabou huntu ku e trahadó por palabrá periodonan ku durashon mas largu.
RETIRO DURANTE FÈRLÒF DI EMBARASO I DI PARTO
Durante e fèrlòf di embaraso i parto un doño di trabou no por terminá e relashon di trabou ku e trahadó (Wak e foyeto “Doño di trabou i retiru i “Trahado i Retiru”).
13. But den un relashon di trabou
Kondishonnan den kaso di aplikashon di BUT den un relashon di trabou
Introdukshon
Ta resultá ku den praktiká dunadónan di trabou ta duna nan trahadónan but den kaso ku nan no kumpli ku reglanan vigente den e empresa (palabrashon pa apliká but). E butnan aki ta wòrdu retené for di nan salario.
Den e foyeto aki nos lo mira kiko ta un palabrashon pa apliká but i kiko ta e kondishonnan den kaso di aplikashon di but den un relashon di trabou.
Kiko ta un palabrashon pa apliká but?
Palabrashon pa apliká but ta un kombenio entre partidonan, dunadó di trabou i trahadó, kaminda algun reglanan, ta wòrdu kombení, kua pa violashon di nan por duna but. E butnan ta wòrdu retené for di e salario.
Kiko ta e eksigensianan pa imponé un but?
A base di artíkulo 1613s Kódigo Sivil di Antia solamente por duna but ora ku esaki ta kumpli ku e siguiente kondishonnan:
• Reglanan, ku den kaso di violashon por resultá den un but, mester ta ankrá den un kombenio di trabou òf un REGLAMENTU manera indiká den artíkulo 1613i di Kódigo Sivil di Antia òf den un C.A.O. Tal reglamentu tin balides, solamente si un ehemplar di esaki a keda deponé na “griffie” di Korte den Promé Instansia i ku e trahadó tambe a risibi kopia di esaki.
• E reglanan konserni mester ta hopi kla. E reglamentu òf kombenio di trabou ademas mester indiká bon kla e altura di e but. (sea den florin, o si akaso e salario ta wòrdu pagá den un otro valuta, den seña di e valuta p.e. US$)
• E autorisashon pa duna un trahadó un but, mester a ser akordá ku e trahadó pa medio di un kombenio por eskrito. Kombenionan verbal pa apliká but o aplikashon di but unilateral ( otro ku den reglamentu ta indiká) no ta válido
• E altura di un but por ta maksimalmente sueldo di un dia di trabou. E total di but risibí durante un siman no por ta mas tantu ku sueldo di un dia di trabou (den kaso di 5 dia di trabou den un siman e maksimo ta 20% di e sueldo pa siman)
• Butnan retené dor di un dunado di tabou no mag di bai pa su mes benefisio (ni direktamente ni indirektamente), pero mester wòrdu hinká por ehempel den un fondo di karidat.
• Ademas artíkulo 1613t di Kódigo Sivil di Antia ta stipulá ku un dunado di trabou no mag pone but i alabes eksigí dano i perhuisio, pa violashon di e mesun regla.
• Palabrashonnan kontra e kondishonnan ariba menshoná ta invalido.
Tur dunado di trabou ku a apliká but (o ta aplikando but) ku no ta kuadra ku e reglanan manera menshoná tin e obligashon di debolbé e sumanan retené na e trahadó. Konsiderando ku ta trata’ki di sueldo retené ilegalmente, e trahadó konforme artíkulo 1614q Kódigo Sivil di Antia, por eksihí un interes di retraso di maksimalmente 50%.
Trahadónan – ku den kaso ku nan dunadonan di trabou ta nenga di paga nan bek e sumanan retené – por akudí na Direktorado di Asuntunan Laboral (Sekshon di keho).
14. Fleksibilisashon di leinan laboral
Fleksibilisashon di derecho di trabou
1.1 Abolishon di kondishon di kompetensia
Un kondishon di kompetensia ta un kondishon ku ta limitá e trahadó pa den sierto forma ehersé labor despues di terminashon di e relashon di trabou,i hopi bia bou di pena di but. E kondishon ta sirbi pa protehá e dunadó di trabou kontra kompetensia inhustu di e eks-trahadó.
Un kondishon di kompetensia ta nulo. E dunadó di trabou no por apelá riba esaki. Si un trahadó despues di terminashon di e relashon di trabou aktuá komo kompetidó di e dunadó di trabou, miéntras ku na un forma ilegítimo e hasi uso di su konosementu laboral atkerí serka su dunadó di trabou anterior, e ora ei si e dunadó di trabou por eksigí daño di perhuisio pa motibu di kompetensia inhustu. (akto deliktuoso.) Tambe e dunadó di trabou por pidi Hues pa prohibí e trahadó di kontinuá ku e kompetensia inhustu.
Un kondishon ku ta prohibí e trahadó pa durante di e relashon di trabou desaroyá aktividatnan kompetitivo si ta keda posibel.
Meta
Promové mobilidat di trahadónan.
Teksto di Lei Artíkulo 1613v Kódigo Sivil.
1.2 Simplifikashon di e periodo di preaviso
Entrante 1-8-2000 e periodo di preaviso ku e dunadó di trabou tin ku tuma na kuenta ta dependé di e durashon di e relashon di trabou. Si e relashon di trabou riba e dia di aviso:
a. a. a dura ménos ku sinku aña: e periodo ta un luna;
b. b. a dura sinku aña òf mas, pero ménos ku dies aña: e periodo ta dos luna;
c. c. a dura dies aña òf mas, pero ménos ku diesinku aña: e periodo ta tres luna;
d. d. a dura mas ku diesinku aña: e periodo ta kuater luna.
Den kaso di retiro individual despues di pèrmit di direktor i tambe di retiro kolektivo e tèrmino pa trata e petishon òf husga e plan di retiro dor di Direktor di direktorado di asuntunan laboral (mira 1.4) por wòrdu kita for di e periodo di preaviso, basta ku e sobra periodo pa preaviso ta por lo ménos un luna.
E periodo di preaviso pa e dunadó di trabou por wòrdu hasi mas kòrtiku solamente pa medio di kontrato kolektivo. Solamente pa medio di un kombenio por eskrito por kombení un periodo mas largu i esaki mester ta por lo ménos dos biaha mas largu ku esun di e trahadó.
Pa relashonnan di trabou ku wòrdu prolongá (denter di tres luna) e periodo di preaviso ta wòrdu determiná dor di kalkulá e durashon di e kombenio di trabou saliendo for di e fecha di komienso di e promé relashon di trabou.Esaki ta konta tambe den kaso ku un kombenio di trabou pa tempu indefiní wòrdu kontinuá k’un kombenio di trabou pa tempu definí. (mira parti 3 pa “relashon di trabou prolongá”).
Pa trahadó
E periodo di preaviso pa e trahadó ta un luna. E tèrmino aki por wòrdu hasi mas kòrtiku òf largu pa medio di un kombenio por eskrito. E periodo di aviso pa e trahadó no mag di wòrdu alargá mas ku seis luna.
Meta
Simplifiká e reglanan di retiro.
Artíkulonan
1615i, 1615e i 1615fa Kódigo Sivil
1.3 Suavisashon di dia di aviso
E dia di aviso ta e dia riba kual e kombenio di trabou ta terminá a konsekuensia di aviso (Pues no e dia riba kua e aviso ta tuma lugá).
Entrante 1-8-2000 aviso por wòrdu duná riba kualkier dia, a ménos si por eskrito tin algu otro kombení.
Pues, e situashon a wòrdu kambiá di tal forma ku: si nada no ta reglá, e ora ei aviso por wòrdu duná riba kualkier dia. Por ehèmpel: aviso ta tuma lugá riba 18 di yanüari; den kaso di un periodo di preaviso di un luna e kombenio di trabou ta terminá entrante 19 di febrüari.
Meta
Hasi e tèrmino di aviso real mas kòrtiku (te asina leu ku partidonan ta deseá
Teksto di lei
Artíkulo 1615h, insiso unu, Kódigo Sivil
1.4 Kambio di lei di retiro
Lei di retiro banda di e kasonan eksepshonal eksistente (trahadónan serka un instansha públiko, personal di enseñansa i edukashon, personanan ku ta ehersé un profeshon religioso i kria di kas) lo no bai ta aplikabel tampoko riba kombenio di trabou di un Direktor, un kombenio di trabou pa tempu definí ku eksepshon di e kombenio manera intenshoná den e artíkulo nobo 1615e insiso 7 o 8 Kódigo Sivil i den kaso di bankarota. Mas aleu e área di aplikashon di e husgamentu preventivo di retiro individual por wòrdu limitá riba petishon di e kolegio ehekutivo di un teritorio insular.
Meta
Simplifiká /suavisá Lei di Retiro.
Teksto di Lei
Artíkulo 2, parti e, artíkulo 2a
Artíkulo 4, parti d i e
Artíkulo 5, insiso 3 i 4 Lei di Retiro.
1.5 Prolongashon durashon máksimo di e tempu di disposishon
Entrante 1-8-2000 “Uitzendkrachten” por wòrdu pone na disposishon di mesun prestatario pa maksimalmente 12 luna. Disposishonnan ku ta sigui otro denter di 3 luna ta konta komo un disposishon (mesun kos ta konta pa e asina yamá “draaideurconstructie”). Despues di a pone un “uitzendkracht”na disposishon di un prestatario ta te despues di 3 luna por bolbe ponele atrobe na disposishon di e mesun prestatario..
Atenshon:
Violashon di e tèrminonan aki no tin konsekuensia pa e relashon di trabou entre e trahadó i e “ uitzendbureau”. E kombenio di trabou ku e trahadónan na disposishon (“Uitzendkrachten”) tini ku e “uitzendbureau” no ta wòrdu afektá. E “uitzendbureau” si ta kore peliger di wòrdu sanshoná dor di gobièrnu.
Meta
Promové uso di Trahadónan na disposishon (“Uitzendkrachten”)
Teksto di Lei
Artíkulo 6 di “Landsverordening op het ter beschikking stellen van arbeidskrachten”. E lei aki te ainda ta konta solamente pa Kòrsou.
1.6 Intermediashon laboral privá
Intermediashon privá pa buska òf ofresé trabou ta prohibí, a ménos ku tin pèrmit di Bestuurscollege.
Intermediashon privá pa buska òf ofresé trabou ta pèrmití.
Meta
Promové mobilidat di trahadónan.
2 Siguridatnan den derecho di trabou
2.1 Anulashon periodo di prueba verbal
Durante e periodo di prueba dunadó di trabou i trahadó por terminá e kombenio na kualkier momentu, sin tene kuenta ku un periodo di pre aviso òf sin duna e motibu di e terminashon.
Entrante 1-8-2000 un kombenio di prueba ta solamente bálido den kaso ku e keda kombení por eskrito. Eksistensia di dje pues por wòrdu proba solamente via un kombenio por eskrito entre dunadó di trabou i trahadó. E durashon máksimo di un periodo di prueba ta keda 2 luna.
Meta
Prevení inseguridat pa loke ta trata eksistensia di periodo di prueba.
Teksto di lei
Artíkulo 1615n Kódigo Sivil.
2.2 Obligashon “Slep di Salario”
Entrante 1-8-2000 e dunadó di trabou ta obligá pa na kada pago di salario suministrá un spesifikashon di suèldo por eskrito (slep di salario)
E slep di salario mester menshoná lo siguiente:
- e montante di suèldo i e sumanan di kual e ta konsistí;
- tur e sumanan ku wòrdu retené riba e montante di suèldo;
- e suèldo mínimo ku ta konta pa e trahadó a base di e lei di suèldo mínimo;
- nòmber di e dunadó di trabou i e trahadó;
- fecha ku a drenta den servisio;
- e tèrmino riba kua e suèldo ta wòrdu kalkulá;
- e durashon di trabou kumbiní (kantidat di orarionan di trabou pa siman òf pa luna.)
Nota: Den kaso di kombenionan di konvokashon/kombenionan di sero-ora (oproepcontract/nulurencontracten) etc. esaki ta variabel.
Meta
Suministrá informashon na e trahadónan enkuanto suèldo i retenshonnan i fortifiká posishon hurídiko di trahadónan (espesífiko pa por prueba un ke otro).
Teksto di lei
Artíkulo 1614 pa Kódigo Sivil
2.3 Suposishonnan-hurídiko refutabel den kaso i trabou partaim i kombenionan di konvokashon
Un suposishon hurídiko refutabel ta enserá, ku si sierto sirkunstansianan surgi, hues tin ku sali for di e punto di bista ku pa aplikashon di e stipulashon di lei konserní e posishon hurídiko, manera deskribí, hurídikamenta ta esun korekto, pero ku e kontra partido ku pruebanan kontra por mustra ku e posishon hurídiko ta otro di loke ta wòrdu ‘suponé’.
Suposishon hurídiko enkuanto eksistensia di un kombenio di trabou
Entrante 1-8-2000 ta wòrdu suponé ku un kombenio di trabou ta eksistí, den kaso ku un persona presta labor pa un otro kontra pago durante tres luna sigui, durante minimal 8 ora pa siman òf durante di por lo ménos 35 ora pa luna. Si e trahadó por proba ku su situashon ta kumpli ku e kriterionan aki, por ehèmpel dor di presentá pruebanan di pago (di salario), mester sali for di e punto di bista ku tin un kombenio di trabou, a ménos ku e dunadó di trabou por proba lo kontrario.
Suposishon enkuanto e durashon di trabou palabrá
Si un akuerdo di trabou den kual no tin durashon fiho di trabou palabrá (p.e. kombenio di sero-ora/kombenio min-maks) a dura por lo ménos tres luna, entrante 1-8-2000 te keda suponé ku e kantidat di ora trahá den e di kuater luna ta promedio di e kantidat di oranan trahá den e promé tres lunanan. Por ehèmpel: si un trahadó a traha den lunanan yanüari te ku mart un promedio di 100 ora pa luna, e ora ei mester sali for di e punto di bista ku den aprel tambe e la traha 100 ora i e por reklamá pues un suèldo di 100 ora, a ménos ku e dunadó di trabou por proba — por ehèmpel pa medio di karchi di prek —ku den e luna konserní a trahá ménos ku den e tres lunanan anterior i ku ademas tin un palabrashon di “no work, no pay”
Meta
Fortifiká e posishon hurídiko di trahadónan ku un kombenio flèksibel.
Teksto di lei
Artíkulonan 1613 ca 1613 cb Kódigo Sivil.
2.4 Pago minimal pa kada konvokashon den kaso di kombenionan di sero-ora i di konvokashon
Ora un trahadó ku un kombenio di sero-ora, un kombenio di konvokashon òf un kombenio partaim di ménos ku 15 ora pa siman, riba un sierto dia keda yamá pa traha, entrante 1-8-2000 lo konta ku su ora di trabou a dura por lo ménos tres ora. Pues lo mester pag’é minimal 3 ora di trabou te hasta den kaso ku a traha ménos.
Meta
Fortifiká posishon di e trahadó ku un kombenio fleksibel.
Teksto di Lei
Artíkulo 1614da Kódigo Sivil
2.5 Introdukshon prohibishon di preaviso (malesa, embaraso i parto, matrimonio)
Entrante 1-8-2000 dunamentu di preaviso durante e promé aña di malesa òf durante ferlòf di embaraso/parto òf pa motibu di matrimonio di e trahadó ta nulo.
Esaki ta nifiká ku e kombenio di trabou apesar di e preaviso ta keda intakto. E dunadó di trabou, riba petishon di e trahadó, mester sigui paga su salario te na e momento ku e kombenio legalmente keda terminá.
Kondishonnan den un kombenio di trabou ku ta intenshoná pa terminá e kombenio outomátikamente pa motibu di a kontraé matrimonio òf embaraso/parto tambe ta nulo (por keda nulifiká).
E kombenio di trabou ta keda eksistí pasobra e dunadó di trabou simplemente no tin mag di usa kondishonnan asina.
Si e trahadó sinembargo no hasi uso di su derecho pa nulifiká e terminashon, e ora ei si e kombenio di trabou lo terminá.
Den e kaso aki e trahadó por pidi daño di perhuisio argumentando ku preaviso tabata “iregular”.
Meta
Reforsá posishon di trahadó den kaso di retiro diskriminatorio òf retiro durante malesa/aksidente.
Teksto di lei
Art 1615e, insiso sinku i seis
Art 1615h, insiso dos i sinku Kódigo Sivil
2.6 Introdukshon prohibishon di preaviso pa motibu di miembresia sindikal/aktividatnan sindikal
Entrante 1-8-2000 e dunadó di trabou no tin mag di duna preaviso (e trahadó por nulifká esaki) pa terminá e kombenio di trabou pa motibu di miembresia sindikal di e trahadó òf aktividatnan sindikal. Si e aktividatnan sindikal tuma lugá bou ora di trabou i e dunadó di trabou pa motibunan hustu no a duna pèrmit si preaviso ta posibel.
Teksto di lei
art 1615h, insiso 6 Kódigo Sivil
3 Seri (kadena) di kombenionan di durashon kòrtiku
Pa terminashon di un kombenio di trabou pa tempu definí (kombenio temporal) entrante 1-8-2000 no mester duna preaviso mas.
Esaki ta nifiká ku e kombenio temporal prolongá tambe lo terminá outomátikamente.
Pero kontrali na antes den kaso di un seri (kadena) di kuater kombenio temporal ku keda prolongá i di kual entre kada unu no tin interupshon di mas ku 3 luna, e di kuater kombenio outomátikamente ta bira un kombenio di tempu indefiní (=e trahadó ta den “vaste dienst”).
E mesun kos ta konta ora tin ménos ku kuater kombenio ku a keda prolongá dentro di no mas ku 3 luna i esakinan huntu (inkluso eventualmente e periodonan di interupshon) a traspasá un periodo di 36 luna.
E areglo aki tambe ta konta den kaso di kombenionan di trabou entre e trahadó i diferente dunadó di trabou ku por keda konsiderá di ta remplasante di otro (por ehempel den kaso di un “draaideur-constructie” òf ora tuma un negoshi over).
Pa un kombenio temporal di trabou di mas ku tres aña i ku solamente un biaha ta keda prolongá pa ménos ku 3 luna, e areglo aki di “vaste dienst” no ta konta. Pues den e kaso aki e trahadó no ta drenta den “vaste dienst”.
Si un dunadó di trabou, den kaso ku e kombenio temporal kambia di karakter i bira unu indefiní (vaste dienst), ke bai duna preaviso pa terminá e kombenio e tempu di aviso lo dependé di e durashon total di e relashonnan di trabou i pa esaki ta konta desde komienso di e promé kombenio inkluso e eventual interupshonnan (mira tambe parti 1.2)
Meta
Di un banda fasilitá uso di kombenionan di durashon kòrtiku i di otro banda protehá trahadónan.
Teksto di lei
art 1615fa Kódigo Sivil
4 Lei Regulashon di trabou
4.1. Kiko Lei regulashon di trabou 2000 ta regla?
Lei regulashon di trabou 2000 ta kontené reglanan enkuanto:
Oranan di trabou, oranan di sosiegu i roster di trabou
Durashon máksimo di trabou pa dia
Durashon máksimo di trabou pa siman (basá riba kuater siman)
Overtaim
Trabou nokturno
Servisio stand-by (consignatiedienst)
Trabou riba dianan di sosiegu, djadumingu i dianan di fiesta
Lei regulashon di trabou 2000 ta indiká enkuanto e tópikonan aki lokual por i lokuual no por, durante kuantu ora por ehersé trabou, bou di ki kondishon por traha overtaim etcetera.
Tambe e Lei regulashon di trabou 2000 ta kontené reglanan enkuanto:
• Trabounan ehersé dor di muchanan
• Trabounan peligroso i trabou nokturno ehersé dor di hóbennan
• Trabounan ehersé dor di personal doméstiko
Meta
Reglanan nobo enkuanto orarionan di trabou, ku di un banda ta mas fleksibel i di otro banda ta brinda mas siguridat.
4.2 Algun diferensia ku e lei regulashon di trabou 1952
Gruponan di Trahadó
E lei regulashon di trabou 1952 konosé diferente reglanan pa diferente gruponan di trahadó. E diferensianan ta surgi dor di e diverso dekretonan di trabou, manera e dekreto di trabou den Horeca, e dekreto di trabou den Kasino.
Den e regulashon di trabou 2000 ta eksistí solamente diferensia entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Esnan promé menshoná ta trahadónan ku mester por presta labor riba diferente momentu (fuera “orarionan normal di kantor”).
Pa motibu ku e sektornan di hotèl, restorant i kasino ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ku nan ta empleá hopi hende, gobièrnu bou di e sirkunstanshanan aktual a skohe pa bini ku reglanan apart pa e sektornan aki (mira folder: Dekreto di trabou den hotèl, restorant i kasino).
Orarionan di Trabou (roster)
Bou di e lei regulashon di trabou 1952 e orarionan di trabou ( ku ta desviá) mester wòrdu aprobá dor di direktorado di asuntunan laboral. Ademas tur desviashon di un roster tabata overtaim, a ménos ku pa e kambio aprobashon a wòrdu pidi di antemano na direktorado di asuntunan laboral.
Bou di e lei regulashon di trabou 2000 e orarionan di trabou no mester keda aprobá adelantá pa direktorado di asuntunan laboral. Orarionan di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu pone na konosementu di direktorado di asuntunan laboral. E Direktor di direktorado di asuntunan laboral tin e outorisashon pa prohibí sierto rosternan.
Desviashonnan insidental for di e roster ta posibel, basta etrahadónan keda poné na altura 48 ora promé.
Durashon di trabou
E lei regulashon di trabou 1952 konosé en general un durashon di trabou di 40 ora pa siman, pero pa hopi trahadó ta konta un durashon di trabou mas largu a base di un di e resolushonnan di trabou. Si e durashon di trabou semanal wòrdu surpasá, por papia direktamente di overtaim.
Den e lei regulashon di trabou 2000 e durashon di trabou semanal ta 40 ora (pa no trahadónan di skema) òf 45 ora (pa trahadónan di skema). E durashon di trabou pa trahadónan di skema ta mas largu pasobra esaki sea no ta stroba òf ta stroba e rosternan di trabou eksistente ménos. Rosternan kontinuo (24 ora) eksistente hopi biaha ta keda fihá a base di un siman di trabou ku un promedio di 42 ora pa siman basá riba kuater siman.
Kalkulashon di e oranan trahá ta tuma lugá kada kuater siman, di manera ku por skùif ku e oranan sin ku por papia di overtaim. E posibilidat pa skùif ta wòrdu limitá dor di e kantidat máksimo di oranan pèrmití, esta 10 ora pa no trahadónan di skema i tambe 10 ora pa trahadónan di skema.
Pèrmitnan
Pa aplikashon di orarionan di trabou no regular, pa laga traha overtaim i pa adaptá/desviá di orarionan di trabou tabatin mester di pèrmit adelantá di direktorado di asuntunan laboral bou di e lei regulashon di trabou 1952.
E lei regulashon di trabou 2000 no konosé evaluashon adelantá. Trahadónan por kehá si sierto aktonan, despues di kua posiblemente Departamentu por aktuá represivo. Partidonan por apelá un desishon di Departamentu.
Reglanan di Protekshon
E lei regulashon di trabou 1952 no konosé reglanan di protekshon pa trahadónan “vulnerabel’, manera trahadónan nokturno. Protekshon mester a keda brindá via pèrmitnan individual, di manera ku no tabata eksistí un sistema di garantia transparente.
E lei regulashon di trabou 2000 konosé stipulashonnan di protekshon speshal pa trahadónan nokturno òf servisio stand-by.
Sanshon
Sanshonnan bou di lei regulashon di trabou 1952 ta masha poko (e but maksimal ta NAF. 600,- pa infrakshon).
E lei regulashon di trabou 2000 sinembargo konosé kastigunan mas moderno i ta hasi distinshon entre delitu i infrakshon. E kastigu máksimo pa delitu ta konsistí di un kastigu di prison di máksimo 4 aña i/òf un but di maksimal NAf. 100.000,-. Esun pa infrakshon ta konsistí di un aresto preventivo di maksimal un aña i/òf un but di maksimalmente NAf. 25.000,-.
Personal domestiko
Pa personal doméstiko tin sierto medidanan di protekshon tumá, kontrali na lei regulashon di trabou 1952 (mira parti 6).
Prohibishon trabou dor di mucha
Prohibishon di trabou dor di mucha ta konta pa muchanan te ku 14 aña (Lei regulashon di trabou 1952 tabata stipulá te 14 aña). Esaki, den kuadro di tratado di ILO 182 enkuanto eliminashon di e pió formanan di trabou dor di mucha ku lo bai drenta na vigor.
Pero meskos ku e areglo di 1952 muchanan tin mag di traha trabou ku normalmente ta keda hasí dor di mucha òf ku físikamente òf spiritualmente no ta eksigí muchu òf ku no ta peligroso (parti korant/empaketá den supermerkadonan) basta ke esakinan no tuma lugá durante oranan di skol ni tampoko no tuma lugá promé ku 07.00’ or i despues di 19.00’ or.
4.3 Trahadónan di skema/no trahadónan di skema
Dos grupo
E Lei regulashon di trabou 2000 ta hasi distinshon entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Pa ámbos grupo tin reglanan distinto enkuanto orarionan di trabou, skema di trabou, etc.. Pa e trahadó ta importante pa sa si e ta trahadó di skema òf nò.
Definishon
Lei regulashon di trabou 2000 ta komprondé bou di un trahadó di skema: un trahadó di kual su orarionan regular di trabou (orarionan segun roster, pues no:overtaim) ta kai kompletamente òf parsialmente:
• diariamente promé ku 7.or di mainta òf despues di 8or di anochi
• riba djadumingunan
• riba dianan di fiesta
Eskoho via roster
E dunadó di trabou en prinsipio por disidí si su trahadónan ta trahadónan di skema òf no dor di stipulá e roster di trabou. Mirando ku trabou di skema por lo general ta resultá ménos faborabel pa trahadónan, e trahadónan por pidi Direktor di direktorado di asuntunan laboral pa prohibí aplikashon di trabou di skema den nan kompania. Den un kaso asina e dunadó di trabou mester apliká e stipulashonnan ku ta konta pa e no-trahadónan di skema.
Servisio kontinuo kompletu
Pa trahadónan di skema ku ta traha a base di un roster di servisio kontinuo (Un roster ku ta garantisá un okupashon kontinuo durante 24 ora pa dia ku p.e. tres warda), ta konta tambe algun stipulashon di eksepshon (mira kapítulo 5.10).
Desviashon for di Skema
Desviashon for di skema di trabou ta pèrmití. E dunadó di trabou no mester di permiso previo di direktorado di asuntunan laboral. E trahadó mester wòrdu pone na altura si, di e desviashon di orario di trabou por lo ménos 48 ora promé.
Teksto di lei
Artíkulonan 2, insiso 2, sup c i 13 lei regulashon di trabou 2000.
4.4 Durashon di trabou(sin overtaim)
No-trahadónan di Skema
E durashon di trabou (sin overtaim) ta maksimal 10 ora pa dia i maksimal 40 ora pa siman. E 40 ora aki ta wòrdu kalkulá over un periodo di 4 siman. Por ehèmpel den un siman drùk por sigui traha maksimal 5 ora (un ora pa dia durante maksimal 5 dia) sin ku tin kuestion di overtaim, basta e dunadó di trabou notifiká esaki na e trahadó adelantá i e oranan wòrdu ‘duna bek’ denter di tres siman.
Si labor wòrdu ehersé mas ku 10 ora largu, por papia di overtaim. Tambe por papia di overtaim den kaso ku oranan èkstra no wòrdu duná bek òf no keda duna bek na tempu. Overtaim mester wòrdu paga èkstra (mira kapítulo 5.7).
Trahadónan di Skema
Pa trahadónan di skema ta konta mesun kos, den e sentido ku e durashon máksimo di trabou ta (45 ora ku ta) un promedio di kada kuater siman.
Trabou nokturno
Den kaso di trabou nokturno i servisio stand-by ta konta sierto reglanan di desviashon (mira kapítulo 5.8 i 5.9)
Durashon di trabou mas largu
Direktor di direktorado di asuntunan laboral riba petishon (di dunadó di trabou) por stipulá un durashon di trabou mas largu pa medio di un dekreto pa tempu definí, tantu pa trahadónan di skema, komo pa no trahadónan di skema.
Teksto di lei
Artíkulo 8, 14 i 24 lei regulashon di trabou 2000
4.5 Oranan di trabou i oranan di sosiegu
No-trahadónan di Skema
Pa no-trahadónan di skema ta konta komo oranan di sosiegu:
• e oranan entre 8or di anochi i 7or di mainta
• dos parti di dia liber segun skema (sea na unu òf no, por ehempel un diasabra)
• djadomingunan
• dianan di fiesta
E oranan normal di trabou no tin mag di kai bou di oranan di sosiegu. Si pa un òf otro motibu mester traha tòg, anto e ora ei mester paga e oranan ei komo overtaim.
Trahadónan di den Pakus
Pa trahadónan di den pakus e orario di 8or di anochi por ta mas lat den kaso ku e ora ofisial pa pakusnan sera, ta riba un otro orario. Pa nan e oranan di sosiegu ta kuminsá di mas tarda mei ora despues di e ora ofisial di sera.
Trahadónan di Skema
Pa trahadónan di skema ta konta otro areglonan. E oranan di sosiegu di un trahadó di skema ta lo siguiente:
• diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orario di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo ménos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu aki, un biaha den kada shete dia por keda redusí te na ocho ora.
• e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme e roster di trabou vigente (por lo ménos un biaha den kada kuater siman esaki mester kai riba un djadumingu)
• semanalmente por lo ménos un parti di dia liber konforme roster promé òf despues di 1’or.
• pa aña por lo ménos sinku dia di fiesta
Den kaso di trabou nokturno ta konta reglanan partikular (mira 5.8).
Obligashon pa Notifika
Rosternan di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu manda pa Direktor di direktorado di asuntunan laboral pa e tuma konosementu di nan(mira tambe kapítulo 12). Direktor tin e outorisashon pa den sierto kasonan prohibí rosternan por kompleto òf parsialmente.
Teksto di lei
Artíkulo 9 lei regulashon di trabou 2000.
4.6 Pousa
Pousa
Riba kada dia ku un trahadó ehersé labor mas ku seis ora) sea pa medio di overtaim òf no, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora despues di maksimalmente sinku ora di labor. Un interupshon di trabou di ménos ku 15 minüt no ta konta pa pousa. Pa trahadónan den servisio kontinuo ta konta reglanan apart. (mira 5.10)
Sigui traha
Ta prohibí pa laga e trahadó ehersé labor durante su pousa, ku no ta pa medio di overtaim
Keda disponibel
Si e trahadó tin ku keda disponibel durante su pousa pa den kaso ku ta nesesario e por wòrdu yamá pa sigui traha, e ora ei nos por papia di konsignashon (“consignatie”). (mira 5 9)
Teksto di lei
Artíkulo 10 lei regulashon di trabou 2000.
4.7 Overtaim
Overtaim
Overtaim por surgi a konsekuensia di:
• traha durante oranan di sosiegu di e trahadó
• traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman
Atenshon: den kaso di un “kombenio partaim“ di por ehèmpel 20 ora pa siman, por papia di overtaim solamente ora e 40 ora normal pa siman (òf pa trahadónan di skema:45 ora pa siman) wòrdu surpasá. Esaki ta solamente otro den kaso ku tin un otro palabrashon entre partidonan.
Presta labor a base di un yamada durante estado di standby tambe ta overtaim (mira kapítulo 5.9)
Durashon di trabou inkluso overtaim ta pa no-trahadó di skema maksimal 11 ora pa dia i 50 ora pa siman, kon tal ku esaki no surpasá 45 ora kalkulá over un periodo di 13 siman.
Pa trahadó nokturno ta konta un durashon di trabou inkluso overtaim di 9 ora pa dia kontal ku esaki no surpasá 45 ora pa siman kalkulá over un periodo di 13 siman (mira tambe 5.8).
Kompensashon
Overtaim mester keda kompensá dor di un oumento èkstra riba e salario di en prinsipio 50%. Dunadó di trabou i trahadó por palabrá ku otro por eskrito ku overtaim no ta wòrdu pagá na sèn pero lo keda kompensá ku ora liber (en prinsipio un ora i mei pa kada ora èkstra trahá).
Parti di oranan di overtaim semper ta wòrdu di rònt af a rason di mei ora. Overtaim, di ménos ku 15 minüt pa dia i no di karakter regular, no ta keda konsiderá komo overtaim.
Sobresueldo èkstra
Den sierto kasonan un oumento èkstra mester wòrdu pagá riba e oumento normal di overtaim, dor di kual e rekompensa total ta bira mas haltu ku 150% (mira e resúmen aki bou)
Resúmen
E rekompensa total pa no-trahadónan di skema pa oranan èkstra ta lo siguiente:
Situashon Pago (inkl. suèldo)
- ora surpasá e durashon maksimal di trabou (pa dia òf despues di kuater siman) 150%
- overtaim riba parti di dia liber segun roster 175%
- overtaim riba dia di sosiegu 200%
- overtaim riba dia di fiesta 250%
Rekompensa total pa trahadónan di skema pa oranan èkstra ta lo siguiente:
Situashon Pago (inkl. suèldo)
- ora surpasá e durashon maksimal di trabou
(pa dia òf despues di kuater siman) 150%
- overtaim riba parti di dia liber segun roster 175%
- overtaim riba dia di sosiegu 200%
- overtaim riba dia di fiesta 250%
- overtaim den kombinashon ku trabou nokturno 175%
Kondishonnan
Si un dunadó di trabou yama un trahadó pa traha overtaim riba un dia liber di e trahadó, e mester paga e trahadó por lo ménos tres ora di overtaim.
Den kaso ku e durashon di trabou pa dia inkluso overtaim ta 10 ora òf mas, e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf un pago sufisiente p’esei.
Un enkargo pa traha overtaim mester keda duná mas tempran posibel na e trahadó. E dunadó di trabou mester tene kuenta ku interesnan di e trahadó (mas tantu posibel) ora e duna un enkargo pa traha overtaim.
Overtaim ta obligá?
Lei regulashon di trabou 2000 no ta duna un kontesta riba e pregunta si un trahadó por nenga pa traha overtaim den kaso ku no a kumbiní un obligashon pa traha overtaim. E pregunta aki mester keda kontestá den kuadro di “derecho di kombenio laboral”.
Por lo general ta konta ku e enkargo pa traha overtaim no por wòrdu nengá sin mas.
Teksto di lei
Artíkulonan 14 te ku17 lei regulashon di trabou 2000
4.8 Trabou nokturno
Definishon
Por papia di trabou nokturno ora un trahadó di skema, no den sentido di traha overtaim, ehersé labor konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00 or i promé ku 6 or di mainta
Durashon di trabou
E durashon di trabou pa servisio nokturno, ku eksepshon di pousa, ta maksimalmente ocho ora. Mas aleu e durashon di trabou pa siman pa trahadónan di skema ku ta ehersé trabou nokturno no ta suma 45 pero 40 pa siman, kontá over un periodo di 13 siman (inkluso overtaim: 45 ora).
Repartishon di Roster
E roster di trabou pa un trahadó ku ta trahá trabou nokturno mester kumpli ku e siguiente kondishonnan:
• e trahadó por trahá trabou nokturno no mas tantu ku 14 biaha den un periodo di kuater siman; (a ménos ku ta trata di funshonnan nokturno spesífiko manera guardia nokturno òf personal di sierto empresa di horeca o kasino).
• despues di trabou nokturno e trahadó mester di un periodo di sosiegu sin interupshon di:
a. por lo ménos 12 ora den kaso ku e trabou nokturno kaba promé ku 2or òf 2’or en punto.
b. por lo ménos 14 ora den kaso ku trabou nokturno kaba despues di 2or
• e periodo di sosiegu ariba menshoná por wòrdu redusí un solo biaha te 8 ora den un periodo pegá ku otro di 7 dia
• despues di ehersé trabou nokturno maksimal 6 biaha tras di otro, e trahadó tin un periodo di sosiegu sin interupshon di por lo ménos 48 ora.
Teksto di lei
Artíkulonan 12 i 14 Lei regulashon di trabou 2000
4.9 Servisio standby (konsignashon)
Definishon
Bou di konsignashon nos ta komprondé: un lapso di tempu entre dos servisio ku ta sigui otro òf un pousa, denter di kual e trahadó ta obligá pa ta disponibel (den kaso di sirkunstansianan imprevisto) pa e por wòrdu yamá pa ehersé labor mas lihé posibel.
Den kaso di “split-shifts” òf servisio interumpí, kaminda por ehèmpel labor mester keda ehersé mainta tempran i atardi, no por papia di konsignashon” si e trahadó no tin nodi di keda disponibel den e lapso di tempu entre mainta tempran i atardi.
Diferente Prohibishon
Ta prohibí pa imponé konsignashon riba trahadónan ménos ku 18 aña.Durante por lo ménos 14 dia konsekutivo den kuater siman di tempu no ta pèrmití pa imponé konsignashon riba un trahadó. Tampoko ta pèrmití pa imponé konsignashon den kombinashon ku trabou nokturno riba e mesun dia.
Durashon di trabou
Si konsignashon ta kubri e periodo entre 0.00or di anochi i 6or di mainta, e durashon normal di trabou di 45 ora (pa trahadónan di skema) no ta kontá e ora ei. E durashon di trabou, kontá riba un periodo di 13 siman, por suma e ora ei maksimalmente 40 ora pa siman. Por lo de mas durashon di trabou ta keda meskos.
E labor ku surgi for di konsignashon, no ta konta ora ta kalkulá e durashon total di trabou regular (inkluso overtaim òf laga) manera ta e intenshon den e partinan 5.4 i 5.7).
Kompensashon
Durante di konsignashon ta konta komo orario di trabou e oranan ku realmente labor a keda ehersé a konsekuensia di un konvokashon (oproep).Sinembargo, un òf mas konvokashon den mèi ora ta wòrdu konsiderá di ta dura por lo ménos mei ora. Si denter di mei ora despues di ehersé labor konsignante atrobe un konvokashon wòrdu hasi, e periodo meimei ei tambe ta keda konsiderá komo orario di trabou ku mester wòrdu pagá.
E labor ku keda ehersé durante konsignashon mester wòrdu pagá komo overtaim.
Sobresueldo pa Standby
A ménos ku partidonan a kumbiní otro kos pa medio di un kombenio por eskrito, e dunadó di trabou ta paga e trahadó riba ken konsignashon ta wòrdu imponé i no opstante ku en realidat konvokashonnan a wòrdu hasi pa ehersé labor òf nò, pa dia, un oumento di un porshentu di su suèldo brutu pa luna. E sobresueldo pa konsignashon no por wòrdu kita for di e pago ku mester keda pagá ora ku labor wòrdu ehersé despues di un konvokashon (oproep).
Teksto di Lei
Artíkulo 11 Lei di regulashon di trabou 2000.
4.10 Servisio kontinuo di 24 ora
Definishon
Bou di trabou den un empresa ku servisio kontinuo kompletu nos ta komprondé: trabou, ku no solamente un karakter di sosten, i ku ta wòrdu ehersé den un empresa den kual a konsekuensia di e proseso di produkshon, e trabou tin ku keda ehersé sin interupshon durante 24 ora di dia (por ehèmpel den (partinan di) kuido médiko, refineria di zeta)
Reglanan Eksepshonal
Kontrali na stipulashonnan regular ku ta konta pa trahadónan di skema, pa trahadónan nokturno ta konta ku:
• e dia di sosiegu por lo ménos un biaha den diestres siman ta kai riba un djadumingu (en bes di un biaha den shete siman);
• e pousa por wòrdu duná mas lat ku seis ora di trabou den kaso ku trabou no ta pèrmití;
• No tin un máksimo di durashon di trabou inkluso overtaim pa dia;
• e durashon di trabou inkluso overtaim pa siman ta maksimal 60 ora. E durashon di trabou sin overtaim si ta normal 45 ora pa siman i den kaso di trabou nokturno tambe 45 ora pa siman.
Pa loke ta trata servisio “standby” (mira kapítulo 5.9) pa trahadónan di skema den servisio kontinuo kompletu no ta konta e periodo liber di konsignashon di 14 dia, ni e prohibishon di servisio “standby” den kombinashon ku trabou nokturno ni e prima/sobresueldo fiho.
Teksto di Lei
Artíkulo 26 Lei regulashon di trabou 2000
4.11 Debernan atministrativo pa e dunadó di trabou
“Arbeidslijst”
Den tur empresa mester tin un Lista di trabou (“arbeidslijst”) kologá na un lugá, ku ta libramente aksesibel pa e trahadónan. E lista di trabou ta duna un bista sistemátiko di e diferente funkshonan den e empresa i e personal korespondiente, tambe e orarionan di trabou òf rosternan di trabou aplikabel den e empresa i e oranan di deskanso ku ta konta den e empresa. E modelo di “arbeidslijst” en prinsipio ta igual na e “arbeidslijst” konforme lei regulashon di trabou 1952.
Obligashon pa Notifiká
“Arbeidslijstnan”, riba kua rosternan di trabou pa trahadónan di skema ta aparesé, mester wòrdu mandá inmediatamente pa Direktor despues di a keda fiha dor di dunadó di trabou. Mesun kos ta konta pa kambionan struktural hasí den rosternan.
Desviashon Insidental
Den kaso ku un trahadó mester traha insidentalmente mas ku òf ménos ku e roster ta indiká (esaki relashoná ku e posibilidat pa skùif oranan di trabou: mira kapítulo 5.4) esaki mester keda notifiká 48 ora adelantá na e trahadó.
Prohibishon direktorado di asuntunan laboral
E Direktor di direktorado di asuntunan laboral ta outorisá pa prohibí kompletamente òf parsialmente aplikashon di orarionan di trabou òf un roster di trabou, stipulá den e Arbeidslijst, pa un trahadó òf un grupo di trahadónan den un empresa òf pa duna instrukshonnan fiho relashoná ku esakinan, den kaso ku:
• e ta di opinion ku e karakter di e empresa no ta hustifiká trabou di skema, òf si
• mirá for di e aspekto di salú òf bienestar di e trahadó konserní òf di e trahadónan esaki ta deseabel.
Registro di personal
E dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktor direktorado di asuntunan laboral e mustra un registro di personal. E registro di personal ta kontené nòmbernan, fechanan di nasementu i nashonalidat di e trahadónan den e empresa. Di trahadónan ku no outomátikamente ta wòrdu atmití den Antia Hulandes, e number i fecha di entrega di e pèrmit di estadia ta wòrdu menshoná.
Registro di overtaim
E dunadó di trabou ta tene un registro di overtaimnan trahá den su empresa. E registro di overtaim ta menshoná nòmber di e trahadónan ku a traha overtaim, fechanan riba kua overtaim a wòrdu trahá, i tambe e durashon di e overtaim pa kada trahadó.
Teksto di lei
Artíkulonan 28 te ku 30 Lei regulashon di trabou 2000.
4.12 Fecha i Areglo transitorio
Fecha
E lei ta drenta na vigor entrante 1 ougùstùs 2000.
Teksto di lei
Artíkulonan 37 te ku 43 Lei regulashon di trabou 2000.
5 Personal doméstiko
Den Lei regulashon di trabou 2000 tin un stipulashon pa personal doméstiko, kual stipulashon ta kontené algun normanan ku (un persona natural ku ta aktua komo dunadó di trabou) mester tene kuenta kuné.
Durashon di trabou
E durashon di trabou máksimo ta suma 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman. Si traha mas tantu ora (overtaim) esakinan mester wòrdu pagá kontra 150%
Pousa
Despues di maksimalmente sinku ora di labor e trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo menos mei ora. Labor durante e pousa mester wòrdu paga na 150%.
Oranan di sosiegu
E oranan entre 10-or di anochi i 6-or di mainta ta konta komo oranan di sosiegu a ménos ku e relashon di trabou únikamente i prinsipalmente tin mira riba kuido ku eksklusivamente mester tuma lugá durante e orarionan ariba menshoná. Trabou den e oranan ei (ora di sosiegu) mester wòrdu pagá na 150%. Pa kada 7 dia e trahadó tin derecho riba un dia di deskanso. Trabou riba e dia di deskanso mester wòrdu pagá na 200%.
Dianan di fiesta
Riba dianan di fiesta e trahadó ta liber di trabou ku mantenshon di suèldo. Trabou riba un dia di fiesta mester wòrdu paga na 200%.
Suèldo mínimo
( mira foyeto sueldo minimo).
kuminda i bibienda (personal habitá den kas di su dunadó di trabou) òf pa kumindanan suministrá ( personal no habitá den kas di su dunadó di trabou) por keda kitá manera akibou menshoná:
I Kuminda i Bibienda (persona bibá den kas di dunadó di trabou)
a Naf 300,- na Kòrsou
b Naf 300,- na Boneiru
c Naf 425,- na St. Maarten
d Naf 300,- na Saba
e Naf 300,- na Statia
II Almuerso/sèntwich (persona no bibá den kas di dunadó di trabou)
a Naf 1,50 na Kòrsou
b Naf 1,50 na Boneiru
c Naf 2,10 na St. Maarten
d Naf 1,50 na Saba
e Naf 1,50 na Statia
III Kuminda kayente (persona no bibá den kas di dunadó di trabou)
a Naf 5,00 na Kòrsou
b Naf 5,00 na Boneiru
c Naf 7,00 na St. Maarten
d Naf 5,00 na Saba
e Naf 5,00 na Statia
Teksto di lei:
art. 25 Lei regulashon di trabou 2000, art. 7 insiso 3 i art. 9 insiso 4 Lei
salario mínimo.
15.DEKRETO DI TRABOU PA HOTÈL, RESTORANT I KASINO
(P.B. 2000 NR.91)
Introdukshon
Ya komo e sektornan hotèl, restorant i kasino ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ta sektornan ku ta krea hopi kupo di trabou, gobièrnu a skohe pa bini ku reglanan distinto pa e sektornan aki.
Entrante di 23 di sèptèmber 2000 e siguiente reglanan, ku ta desviá for di lei regulashon di trabou 2000 ta válido.
Durashon di trabou
• Durashon di trabou ta maksimal 48 ora pa siman kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 10 ora pa dia
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 11 ora pa dia.
Ku otro palabra, pa konta e kantidat di ora trahá ta sali for di un periodo di 4 siman i asina ta krea posibilidat pa skùif ku ora.
• Durashon di trabou nokturno (trabou nokturno = ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00’or i promé ku 06’or di mainta), ta, sin konta pousa, maksimal 8½ pa dia.
Periodo di sosiegu i pousa
• E dia den siman ku segun roster ta konta komo dia di sosiegu di e trahadó (e dia di sosiegu mester kai kada 13 siman maske ta un biaha riba djadumingu).
• Diariamente e tempu promé i despues di durashon di su trabou, kon tal ku su tempu di sosiegu den 24 ora ta mínimal 11 ora sin interupshon.
• Dianan di fiesta
Riba kada dia ku un trahadó traha mas ku seis ora, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora, basta ku trabou ta permití esaki.
Overtaim
Overtaim ta ora e trahadó:
• traha mas largu ku durashon maksimal di trabou pa dia òf pa siman; e tin e ora ei derecho riba pago di 150%
• traha riba su dia di sosiegu òf un dia di fiesta; e tin e ora ei derecho riba 200%
Partidonan por kumbiní por eskrito ku ta paga overtaim den forma di “time-back”
Si e trahadó keda yamá pa traha “overtaim riba un dia, ku no ta su dia di trabou ta konsiderá sin mas ku e overtaim e dia ei a dura minimal 3 ora.
Den kaso ku traha overtaim i durashon di trabou inkluso overtaim ta 10 ora òf mas e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf sèn p’esaki.
Stand-by (konsignashon)
Konsignashon ta un lapso di tempu entre dos servisio durante kual e trahadó ta obligá pa ta alkansabel.
Den e kaso aki ta e oranan ku realmente labor a keda ehersé despues di yamada ta konta komo orario di trabou. Den kaso di un òf mas yamada dentro di mei ora di tempu ta ser konsiderá ku labor a dura por lo ménos mei ora.
Trabou hasi durante konsignashon mester keda paga komo overtaim.
Direktor di Direktorado di Labor por buta kondishonnan èkstra pa durashon di trabou (inkluso overtaim),orario di trabou, pousa i oranan di sosiegu pa un trahadó òf un grupo di trahadó.
Ojo: tur otro stipulashonnan di reglulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no 67) ta keda
na vigor manera:
• prohibishon di trabou pa menor di edat bou 15 aña;
• ku ta dunadó di trabou ta disidí en prinsipio ku e tin trahadó di skema òf no trahadó di skema;
• den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá;
• “arbeidslijsten” ku ta enserá trahadónan di skema mester keda entrega” na Direktorado di Labor;
• dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktorado entrega un registro di su personal;
• dunadó di trabou ta obligá pa registrá overtaim i entrega esaki riba petishon di Direktorado;
• krímen ta keda sanshoná ku kastigu di prizon di maksimal 4 aña i/òf un multa di maksimal Nafls. 100.000,--;
• infrakshon ta keda sanshoná ku enkarselashon di maksimal 1 aña i/òf un multa di maksimal Nafls 25.000,--.
16 AREGLO DI RETIRO I ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS
I. Entrante 1 di ougùstùs 2000 a bini kambio den e ordenansa: “Landsverordening Beëindiging Arbeidsovereenkomsten” (Lei di Retiro); mira e ordenansa Fleksibilisashon di Leinan Laboral (P.B. 2000 no. 68).
Ademas di e kasonan di eksepshon eksistente (ku ta konta pa empleadonan den servisio di un kuerpo di derecho polítiko, personal den ensenansa, esta maestro i dosentenan, personanan ku ta okupá puesto religioso, sirbientenan na kas di famia) Lei di Retiro lo no ta aplikabel tampoko pa kontrato di trabou di un direktor.
Ademas (huntu ku kasonan di un motibu urgente, aseptashon di tur dos banda, tempu di prueba) no tin nodi di pidi pèrmit pa duna retiro den kaso di bankarota, ni tampoko den kaso di un kontrato di trabou ku ta kontinuá pa un tempu definí di kua su terminashon ta tuma lugá promé ku e fecha kumbiní (ku eksepshon di dos kaso esta: un relashon di servisio ku a sera pa tempu indefiní ku a kontinuá den un relashon di servisio pa tempu definí i relashon di servisio di e mesun trahadó ku susesivamente tabata den servisio serka diferente dunadó di trabou ku rasonablemente por konsiderá komo susesor di otro).
II. Ora ta terminá un relashon di servisio mester tene kuenta entre otro ku loke ta sigui aki:
? Kondishonnan di disolushon nulo:
• Kualke stipulashon segun kua e relashon di servisio ta terminá segun lei pa motibu di kasamentu òf pa motibu di embaraso òf parto di un trahadó ta nulo.
? Notifikashon di retiro nulo:
E dunadó di trabou no mag den sierto kasonan duna notifikashon di retiro, a pena di nulidat:
A.
• durante e promé ana di enfermedat;
• durante ferlòf di embaraso òf di parto di e trahadó;
• durante e tempu ku un trahadó mayor di edat (un trahadó menor di edat di kende su relashon di servisio a dura por lo ménos seis luna) ta inkapas pa hasi e trabou stipulá, pa motibu ku e ta kumpliendo ku servisio militar;
Por desviá di e kasonan menshoná aki riba via un c.a.o. (kontrato kolektivo di trabou).
B. • pa motibu di kasamentu di e trahadó;
• pa motibu ku e trahadó ta miembro di un sindikato o pa motibu ku debí na aktividatnan sindikal, a ménos ku e aktividatnan ta tuma lugá den ora di trabou di e trahadó i e dunadó di trabou ku motibunan rasonabel a keda sin duna su aprobashon pa eseinan.
? Plaso di preaviso:
E plaso di preaviso ku awor e dunadó di trabou mester tene kuenta ta dependé en prinsipio di durashon di e relashon di servisio di e trahadó:
a. ménos ku sinku ana: un luna
b. sinku ana òf mas, pero ménos ku dies ana: dos luna
c. dies ana òf mas, pero ménos ku diesinku ana: tres luna
d. diesinku ana òf mas: kuater luna
Via c.a.o. por hasi e plaso mas kòrtiku òf den kontrato por eskrito por hasi e plaso mas largu.
? Dia di ekspirashon (dia ku e kontrato di trabou ta terminá)
Entrante 1 di ougùstùs 2000 kualke dia por ta dia di ekspirashon, ke men riba kualke dia por terminá e kontrato di trabou (no mester ta nesesariamente fin di luna, fin di kinsena ni fin di siman) a ménos ku den e kontrato por eskrito òf den “reglement” en kuestion tin un otro dia indiká.
? Ora e dunadó di trabou ta bai duna notifikashon di retiro e tin di tene kuenta ademas ku entre otro:
• E prinsipio di ansianidat den kaso di dunamentu di retiro;
• Ku den kaso ku ta terminá e relashon di servisio debí na komportashon di e trahadó esaki en prinsipio mester ta sensurabel.
III. Asistensia hurídiko grátis
Un trahadó di kende e entrada anual bruto ku e ta hana di su trabou no ta monta mas ku NAFL. 22.500,- pa ana (NAFL 1.875,- pa luna) tin entrante 1 di desèmber 2000 derecho riba asistensia hurídiko den kaso di un disputa laboral, a ménos ku e depositá un suma propio den kaha di gobièrnu sentral (landsontvanger) konforme e skema ku ta sigui:
Entrada bruto pa aña
Depósito propio ku e trahadó ta hasi
No mas ku NAFL. 12.000,-
Nada
Mas ku NAFL. 12.000,- pero no mas ku NAFL. 15.000,-
NAFL. 50,-
Mas ku NAFL. 15.000,- pero no mas ku NAFL. 17.500,-
NAFL. 125,-
Mas ku NAFL. 17.500,- pero no mas ku NAFL.20.000,-
NAFL. 225,-
Mas ku NAFL. 20.000,- pero no mas ku NAFL. 22.500,-
NAFL. 350,-
15.DEKRETO DI TRABOU PA HOTÈL, RESTORANT I KASINO
(P.B. 2000 NR.91)
Introdukshon
Ya komo e sektornan hotèl, restorant i kasino ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ta sektornan ku ta krea hopi kupo di trabou, gobièrnu a skohe pa bini ku reglanan distinto pa e sektornan aki.
Entrante di 23 di sèptèmber 2000 e siguiente reglanan, ku ta desviá for di lei regulashon di trabou 2000 ta válido.
Durashon di trabou
• Durashon di trabou ta maksimal 48 ora pa siman kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 10 ora pa dia
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 11 ora pa dia.
Ku otro palabra, pa konta e kantidat di ora trahá ta sali for di un periodo di 4 siman i asina ta krea posibilidat pa skùif ku ora.
• Durashon di trabou nokturno (trabou nokturno = ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00’or i promé ku 06’or di mainta), ta, sin konta pousa, maksimal 8½ pa dia.
Periodo di sosiegu i pousa
• E dia den siman ku segun roster ta konta komo dia di sosiegu di e trahadó (e dia di sosiegu mester kai kada 13 siman maske ta un biaha riba djadumingu).
• Diariamente e tempu promé i despues di durashon di su trabou, kon tal ku su tempu di sosiegu den 24 ora ta mínimal 11 ora sin interupshon.
• Dianan di fiesta
Riba kada dia ku un trahadó traha mas ku seis ora, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora, basta ku trabou ta permití esaki.
Overtaim
Overtaim ta ora e trahadó:
• traha mas largu ku durashon maksimal di trabou pa dia òf pa siman; e tin e ora ei derecho riba pago di 150%
• traha riba su dia di sosiegu òf un dia di fiesta; e tin e ora ei derecho riba 200%
Partidonan por kumbiní por eskrito ku ta paga overtaim den forma di “time-back”
Si e trahadó keda yamá pa traha “overtaim riba un dia, ku no ta su dia di trabou ta konsiderá sin mas ku e overtaim e dia ei a dura minimal 3 ora.
Den kaso ku traha overtaim i durashon di trabou inkluso overtaim ta 10 ora òf mas e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf sèn p’esaki.
Stand-by (konsignashon)
Konsignashon ta un lapso di tempu entre dos servisio durante kual e trahadó ta obligá pa ta alkansabel.
Den e kaso aki ta e oranan ku realmente labor a keda ehersé despues di yamada ta konta komo orario di trabou. Den kaso di un òf mas yamada dentro di mei ora di tempu ta ser konsiderá ku labor a dura por lo ménos mei ora.
Trabou hasi durante konsignashon mester keda paga komo overtaim.
Direktor di Direktorado di Labor por buta kondishonnan èkstra pa durashon di trabou (inkluso overtaim),orario di trabou, pousa i oranan di sosiegu pa un trahadó òf un grupo di trahadó.
Ojo: tur otro stipulashonnan di reglulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no 67) ta keda
na vigor manera:
• prohibishon di trabou pa menor di edat bou 15 aña;
• ku ta dunadó di trabou ta disidí en prinsipio ku e tin trahadó di skema òf no trahadó di skema;
• den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá;
• “arbeidslijsten” ku ta enserá trahadónan di skema mester keda entrega” na Direktorado di Labor;
• dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktorado entrega un registro di su personal;
• dunadó di trabou ta obligá pa registrá overtaim i entrega esaki riba petishon di Direktorado;
• krímen ta keda sanshoná ku kastigu di prizon di maksimal 4 aña i/òf un multa di maksimal Nafls. 100.000,--;
• infrakshon ta keda sanshoná ku enkarselashon di maksimal 1 aña i/òf un multa di maksimal Nafls 25.000,--.
16 AREGLO DI RETIRO I ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS
I.
Entrante 1 di ougùstùs 2000 a bini kambio den e ordenansa: “Landsverordening Beëindiging Arbeidsovereenkomsten” (Lei di Retiro); mira e ordenansa Fleksibilisashon di Leinan Laboral (P.B. 2000 no. 68).
Ademas di e kasonan di eksepshon eksistente (ku ta konta pa empleadonan den servisio di un kuerpo di derecho polítiko, personal den ensenansa, esta maestro i dosentenan, personanan ku ta okupá puesto religioso, sirbientenan na kas di famia) Lei di Retiro lo no ta aplikabel tampoko pa kontrato di trabou di un direktor.
Ademas (huntu ku kasonan di un motibu urgente, aseptashon di tur dos banda, tempu di prueba) no tin nodi di pidi pèrmit pa duna retiro den kaso di bankarota, ni tampoko den kaso di un kontrato di trabou ku ta kontinuá pa un tempu definí di kua su terminashon ta tuma lugá promé ku e fecha kumbiní (ku eksepshon di dos kaso esta: un relashon di servisio ku a sera pa tempu indefiní ku a kontinuá den un relashon di servisio pa tempu definí i relashon di servisio di e mesun trahadó ku susesivamente tabata den servisio serka diferente dunadó di trabou ku rasonablemente por konsiderá komo susesor di otro).
II.
Ora ta terminá un relashon di servisio mester tene kuenta entre otro ku loke ta sigui aki:
? Kondishonnan di disolushon nulo:
• Kualke stipulashon segun kua e relashon di servisio ta terminá segun lei pa motibu di kasamentu òf pa motibu di embaraso òf parto di un trahadó ta nulo.
? Notifikashon di retiro nulo:
E dunadó di trabou no mag den sierto kasonan duna notifikashon di retiro, a pena di nulidat:
A.
• durante e promé ana di enfermedat;
• durante ferlòf di embaraso òf di parto di e trahadó;
• durante e tempu ku un trahadó mayor di edat (un trahadó menor di edat di kende su relashon di servisio a dura por lo ménos seis luna) ta inkapas pa hasi e trabou stipulá, pa motibu ku e ta kumpliendo ku servisio militar;
Por desviá di e kasonan menshoná aki riba via un c.a.o. (kontrato kolektivo di trabou).
B.
• pa motibu di kasamentu di e trahadó;
• pa motibu ku e trahadó ta miembro di un sindikato o pa motibu ku debí na aktividatnan sindikal, a ménos ku e aktividatnan ta tuma lugá den ora di trabou di e trahadó i e dunadó di trabou ku motibunan rasonabel a keda sin duna su aprobashon pa eseinan.
? Plaso di preaviso:
E plaso di preaviso ku awor e dunadó di trabou mester tene kuenta ta dependé en prinsipio di durashon di e relashon di servisio di e trahadó:
a. ménos ku sinku ana: un luna
b. sinku ana òf mas, pero ménos ku dies ana: dos luna
c. dies ana òf mas, pero ménos ku diesinku ana: tres luna
d. diesinku ana òf mas: kuater luna
Via c.a.o. por hasi e plaso mas kòrtiku òf den kontrato por eskrito por hasi e plaso mas largu.
? Dia di ekspirashon (dia ku e kontrato di trabou ta terminá)
Entrante 1 di ougùstùs 2000 kualke dia por ta dia di ekspirashon, ke men riba kualke dia por terminá e kontrato di trabou (no mester ta nesesariamente fin di luna, fin di kinsena ni fin di siman) a ménos ku den e kontrato por eskrito òf den “reglement” en kuestion tin un otro dia indiká.
? Ora e dunadó di trabou ta bai duna notifikashon di retiro e tin di tene kuenta ademas ku entre otro:
• E prinsipio di ansianidat den kaso di dunamentu di retiro;
• Ku den kaso ku ta terminá e relashon di servisio debí na komportashon di e trahadó esaki en prinsipio mester ta sensurabel.
III.
Asistensia hurídiko grátis
Un trahadó di kende e entrada anual bruto ku e ta hana di su trabou no ta monta mas ku NAFL. 22.500,- pa ana (NAFL 1.875,- pa luna) tin entrante 1 di desèmber 2000 derecho riba asistensia hurídiko den kaso di un disputa laboral, a ménos ku e depositá un suma propio den kaha di gobièrnu sentral (landsontvanger) konforme e skema ku ta sigui:
Entrada bruto pa aña
Depósito propio ku e trahadó ta hasi
No mas ku NAFL. 12.000,-
Nada
Mas ku NAFL. 12.000,- pero no mas ku NAFL. 15.000,-
NAFL. 50,-
Mas ku NAFL. 15.000,- pero no mas ku NAFL. 17.500,-
NAFL. 125,-
Mas ku NAFL. 17.500,- pero no mas ku NAFL.20.000,-
NAFL. 225,-
Mas ku NAFL. 20.000,- pero no mas ku NAFL. 22.500,-
NAFL. 350,-
17. Durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu i overtaim
Lei di Regulashon di Trabou ta kontene stipulashonnan tokante entre otro: durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu, servisio kontinuo, sobretiempu (Overtaim). Trabou dor di mucha, trabou nokturno, trabou peligroso i trabou ehersé dor di trahadó domestiko.
Lei di Regulashon 2000 ta aplikabel riba trahadónan ku un entrada igual o menos ku e nivel máksimo di e prima pa seguro di malesa ku entrante 1 yanüari 2005 a keda fihá.
E stipulashonnan di Lei di Regulashon 2000 pues ta aplikabel riba trahadónan ku ta gana pa luna, pa kinsena o pa siman i ku nan entrada ta igual of menos ku Nafl.46.846,80 brutu pa aña.
Ambtenar, nabegante, trahadónan di den haf i profeshonnan liber no ta kai bou stipulashonnan di Lei di Regulashon di Trabou.
Pa Lei di Regulashon di Trabou 2000, ta ser konsiderá komo entrada, entrada optené pa medio di trabou den servisio di un doño di trabou eklusivo e.o.overtaim.
Ku introdukshon di Lei di Regulashon di Trabou 2000 entrante 1 ougùstùs 2000, a distingui trahadónan di skema (trahadónan ka ta presta labor na diferente momentunan, fuera di oranan regular di kantor) i no-trahadó di skema.
Pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, rosternan di trabou etc.
Den e foyet’aki nos ta duna atenshon na reglanan legal tokante durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu i overtaim.
A. NO-TRAHADÓ DI SKEMA
Durashon di trabou
• maksimal 10 ora pa dia i un promedio di maksimal 40 ora pa siman, kalkula riba un periodo di 4 siman.
• durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 50 ora pa siman kalkula riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou inkluso overtaim ta suma maksimal 11 ora pa dia i kalkula riba un periodo di 13 siman no surpasa 45 ora pa siman. Pa medio di C.A.O. por desvia for di esaki.
Pousa
• E oranan di trabou di un trahadó diariamente mester wòrdu interumpi pa un pousa di por lo menos mei ora despues di maksimalmente 5 ora di trabou den kaso ku sea pa motibu di overtaim o nò e tin ku traha mas ku 6 ora.
Oranan di sosiegu
• Generalmente e tempu entre 8 or di anochi i 7 or di mainta.
• Dos parti di dia liber segun roster (sea pega na otro o separá, por ehèmpel un diasabra kompletu o un diasabra mainta i un djaluna mainta).
• Djadumingunan.
• Dianan di fiesta.
B. TRAHADÓNAN DI SKEMA.
Durashon di trabou.
• maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman.
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimalmente 55 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kontal ku e total durashon di trabou, inkluso overtaim, sumá pa dia maksimal 11 ora i kalkulá riba 13 siman no ta mas ku 50 ora pa siman.
Meskos ku no-trahadónan di skema, trahadónan di skema tambe por traha maksimal 10 ora di overtaim pa siman riba nan oranan regular, kalkulá riba un periodo di 4 siman.
Pousa
• E oranan di trabou di un trahadó mester wòrdu interumpi pa un pousa di por lo menos mei ora despues di maksimal 5 ora di trabou den kaso ku sea pa motibu di overtaim o nò e tin ku traha mas ku 6 ora.
Oranan di sosiegu
• diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orarionan di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo menos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu un bia den shete dia por wòrdu redusi te por lo menos 8 ora.
• e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme su roster di trabou vigente (por lo menos un bia den kada shete siman esaki mester kai riba un djadumingu).
• semanalmente por lo menos un parti di dia liber konforme roster prome o despues di 1 or.
• pa aña por lo menos sinku dia di fiesta.
C. SERVISIO KONTINUO
Pa trabou den un empresa ku ta duna servisio, pues trabou ku no eksklusivamente tin un karakter di sostenimiento i ku ta wòrdu ehersé den un empresa na unda a base di karakter di e proseso di negoshi o produkshon, durante 24 ora pa dia trabou a wòrdu hasi sin interupshon (por ehèmpel siertu partinan di kuido di salú o refineria).
Durashon di trabou
• Maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman.
• durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 60 ora pa siman.
Pousa.
• E dunadó di trabou mester konsede e trahadó un pousa di por lo menos mei ora riba kada dia ku esaki traha mas ku 6 ora, a lo menos ku e trabou ta permiti esaki.
Oranan di sosiegu
• diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orarionan di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo menos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu, un bia den shete dia, por wòrdu redusi te por lo menos 8 ora;
• e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme e roster di trabou vigente (por lo menos un bia den kada shete siman esaki mester kai riba un djadumingu);
• semanalmente por lo menos un parti di dia liber konforme roster prome of despues di 1 or;
• pa aña por lo menos sinku dia di fiesta.
D SERVISIO NOKTURNO
Pa esnan ku konforme nan roster di trabou mester traha 12 or di anochi o prome ku 6 or di mainta ta konta stipuilashonnan specifiko enkuanto durashon di trabou, oranan di sosiegu i kantidat di warda nokturno.
OVERTAIM I PAGO DI OVERTRAIM
Overtaim por surgi a base di:
• Traha durante ora di sosiegu di e trahadó
• traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou ku ta permiti sea pa dia o pa siman.
Atenshon: un part-timer tin derecho riba pago di overtaim solamente den kaso ku komo sifuera un full-timer lo e tabatin derecho riba dje. (Por ehémpel traha riba un dia di sosiegu/ un djadumingu o un dia di fiesta etc.).
Esaki por ta otro si partidonan -asina leu ku lei ta permiti- kumbini algu otro.
Obligashonnan den kaso di overtaim.
• Den kaso ku un dunadó di trabou yama un trahadó pa traha overtaim riba su dia liber, e mester pagé por lo menos tres ora di overtaim.
• Den kaso ku e durashon di trabou inkluso overtaim ta por lo menos 10 ora pa dia e dunadó di trabou ta obliga pa duna e trahadó un kuminda kayente o un kompensashon sufisiente pa esaki.
• E dunadó di trabou mester ordená e trahadó hopi na tempu pa traha overtaim. Den esaki e dunadó di trabou mester tene kuenta mas tantu posibel ku e interesnan di e trahadó.
PAGO DI OVERTIME
Situashon
kompensashon (inkl.sueldo)
surpasá durashon di trabou máksimo (pa dia o despues di 4 siman)
150%
traha durante pousa
150%
Overtaim riba parti di dia liber segun roster
175%
Overtaim riba dia di sosiegu
200%
Overtaim riba dia di fiesta
250%
Overtaim den kombinashon
ku trabou nokturno(solamente pa trahadónan di skema)
175%
Pa medio di kontrato kolektivo por kumbini porsentahenan mas haltu o mas abou.
Atenshon: Un trahadó di skema ku konforme su roster mester traha riba un dia di fiesta mester risibi por lo menos pago dòbel (200%). Overtaim riba un dia di fiesta ta 250%.
Luego un dunadó di trabou i un trahadó por kumbini por eskrito ku na luga di pago ku sèn, ta paga overtime sea parsialmente o kompleto na dianan liber (“time-back”) a rason di e porsentahenan ariba menshoná.
E. RESOLUSHON HORECA
Entrante 23 di September 2000, ta konta otro reglanan pa e ramonan di empresa den e sektor di hotel, restorant i casino.
Durashon di trabou
• E durashon di trabou ta suma di mas tantu 48 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou pa dia no suma mas ku 10 ora.
• e durashon di trabou inkluso overtaim ta suma di mas tantu 55 ora pa siman, kalkula riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou pa dia no suma mas ku 11 ora.
• e durashon pa servisio nokturno (= den kaso ku e trahadó eherse labor 12 or djanochi of despues of prome ku 6 or di mainta konforme su roster di trabou) sin pousa ta suma di mas tantu 8½ ora pa dia.
Pousa
• E dunadó di trabou mester konsedé e trahadó un pousa di por lo menos mei ora riba un dia ku e traha mas ku 6 ora, basta ku trabou ta permiti esaki.
Ora di sosiegu
• E dia di sosiegu mester kai por lo menos un bia den 13 siman riba un djadumingu.
• Diariamente e tempu fuera di e orarionan di komienso i terminashon di e durashon di trabou, kontal ku e ora di sosiegu - pa kada 24 ora- suma por lo menos 11 ora sin interupshon.
• Dianan di fiesta.
Overtaim
• traha mas tantu ku e durashon di trabou máksimo permiti pa dia o pa siman: 150%
• traha durante pousa: 150%
• Traha riba dia di sosiegu o riba un dia di fiesta: 200%
Pa mas informashon konsulta e foyeto” Arbeidsbesluit hotels, restaurants en casino’s
F. PERSONAL DOMESTIKO
Durashon di trabou.
• maksimal 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman.
Pousa.
• E trahadó tin derecho riba por lo menos mei ora di pousa despues di kada 5 ora di trabou.
Ora di sosiegu.
• E tempu entre 10 or di anochi i 6 or di mainta ta konta komo oranan di sosiegu alomenos ku e relashon di trabou ta regarda kuido ku unikamente i ekplisitamente mester tuma luga entre e orarionan ariba menshona.
• Pa kada shete dia e trahadó tin derecho riba un dia di sosiegu.
• Dianan di fiesta.
Overtaim.
• Traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou permiti pa dia o pa siman: 150%
• Traha durante pousa: 150%
• Traha riba dia di sosiegu o un dia di fiesta: 200%
OBLIGASHONNAN ATMINISTRATIVO
• Den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá na un manera bisto.
• “Arbeidslijst” konteniendo roster di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu mandá pa Direktorado di Labor.
• E dunadó di trabou a petishon mester presentá un registro di personal.
• E dunadó di trabou tin e obligashon pa mantene un registro di overtaim i a petishon mester por presenta esaki.
SANKSHON
E “Lei di Regulashon di Trabou 2000” konose sankshonnan severo i ta distingui krimen (intenshonalmente aktua en pugna ku sierto artikulo di lei) i violashon (no kumplimentu o kumplimentu parsial ku reglanan, obligashonnan o kondishonnan).
• Pa krimen: kastigu di prizòn pa maksimalmente 4 aña i/o un but di maksimalmente Nafl. 100.000,-.
• Pa violashon: detenshon pa maksimal 1 aña i/o un but di maksimal Nafl. 25.000,-
AREGLO TRANSITORIO
“Lei di Areglo di Trabou 2000" a drenta na vigor dia 1 di ougustus 2000. En prinsipio ta konta un areglo transitorio pa un periodo di 12 luna pa entre otro regla roster di trabou nobo i pa introdusi sistemanan nobo di pago. Esaki por ta di importansha pa kombenionan (kolektivo) di trabou eksistente, reglamentunan i areglonan di orario ya aprobá.
18. Rekompensa overtaim i dianan di fiesta
LEI DI REGULASHON DI TRABOU 2000
No-trahadó di skema – versus - Trahadónan di skema.
Lei di Regulashon di Trabou 2000 ta kontene stipulashonnan tokante entre otro: durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu, servisio kontinuo, overtaim, trabou dor di mucha, trabou nokturno, trabou peligroso i trabou ehersé dor di trahadó doméstiko.
Lei di Regulashon di Trabou 2000 ta aplikabel riba trahadónan ku un entrada igual òf ménos ku e nivel máksimo di e prima pa seguro di malesa.
Ku introdukshon di Lei di Regulashon di Trabou 2000 entrante 1 ougùstùs 2000, a distinguí no-trahadó di skema i trahadónan di skema. Pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, rosternan di trabou etc.
Den e foyeto aki nos ta duna atenshon na e diferensha entre no-trahadó di skema i trahadó di skema i nan respektivo rekompensa pa overtaim i rekompensa riba dianan di fiesta.
I. No-trabou di skema
• Labor, ku no ta overtaim, prestá durante oranan regular di kantor, esta:
- Entre 7 or di mainta i 8 or di anochi;
- No riba dos parti di dia liber segun roster (sea pega na otro òf separá, por ehèmpel un djasabra kompletu òf un djasabra mainta i un djaluna mainta);
- No riba djadumingunan;
- No riba dianan di fiesta.
Asina ta ku:
• No-trahadó di skema ta trahadó ku un siman di trabou di sinku òf seis dia i (ku un promedio maksimal di) 40 ora di trabou pa siman.
II. Trabou di skema
• Labor, ku no ta overtaim, prestá segun roster di trabou periódikamente na diferente momento, ku ta nesesario en bista di karakter di e empresa, pa kual e ora di trabou ta kai kompletamente of parsialmente denter di ora di sosiegu manera stipulá den artíkulo 9 promé insiso (art. 2 insiso 2 sub e Lei di Regulashon di Trabou 2000).
• Labor, ku no ta overtaim, prestá periódikamente segun un roster di trabou di kual e ora di trabou ta kai kompletamente of parsialmente:
- Promé ku 7 or di mainta i despues di 8 or di anochi;
- Riba djadumingunan;
- Riba dianan di fiesta.
Asina ta ku trabou di skema:
• Ta konserní empresanan ku servisio kontinuo òf semi- kontinuo, horeca, kasino etc.
• Trahadónan di skema ta trahadó ku un siman di trabou di sinku òf seis dia ku (un promedio maksimal di) 45 ora di trabou pa siman ku ta tuma lugá na diferente momento (fuera di oranan regular di kantor).
Prohibishon di algun roster di trabou/oranan di trabou
E Direktor ta outorisá pa prohibí kompletamente òf parsialmente aplikashon di orarionan di trabou òf un roster di trabou òf pa duna instrukshonnan fiho relashoná ku esakinan, den kaso ku:
• e karakter di e empresa no ta hustifiká trabou di skema;
• e aspekto di salú òf bienestar di e trahadó konserní ta hasi esaki deseabel (art. 28, insiso tres sub a).
NO-TRAHADÓ DI SKEMA
KOMPENSASHON PA OVERTAIM
Tur sektor
Sektornan partikular
Horeca Personal doméstiko Art 15 Insiso 1:
Pa overtaim ehersé (traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman) e trahadó ta kobra ademas di e suèldo pa ora ku ta konta p’e, un pago èkstra di por lo ménos 50% di su suèldo pa ora komo kompensashon
Suèldo +50%
(150%)
Suèldo + 50%
(150%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub f)
Suèldo + 50%
150%)
Art. 15 Insiso 2:
Ademas di e pago èkstra, menshoná den e promé insiso, mester paga e trahadó ku ta ehersé no trabou di skema un pago èkstra di:
Art. 15 Insiso 2a:
Por lo ménos 25% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim durante ora di sosiegu manera meshoná den artíkulo 9, promé insiso, sub c; (= parti di dia liber segun roster);
Suèldo + 50%
25%
(175%)
No ta aplikabel
(art. 15 insiso 1)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub f)
Suèldo + 50%
(150%)
Art. 15 Insiso 2b:
Por lo ménos 50% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba dia di sosiegu, menshoná den artíkulo 9, promé insiso, sub b; òf
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
Art. 2 insiso 1 sub L
Dekreto di trabou pa Horeca.
Suèldo+50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub g)
Ta rekompensa labor ehersé riba un dia di sosiegu ku un pago èkstra di 100%.
Suèldo + 100%
=
(200%)
Art. 15 Insiso 2c:
Por lo ménos 100% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba un dia di fiesta, inkluso loke ta stipulá den artíkulo 22, promé insiso.
Suèldo + 50%
+
100%
=
(250%)
Areglo partikular
Art. 2 insiso 1 sub L
Dekreto di trabou pa Horeca.
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub g)
Ta rekompensa labor ehersé riba un dia di fiesta ku un pago èkstra di 100%.
Suèldo + 100%
=
(200%)
Hasi un suma será: e kantidat di minüt mas ku mitar ora ta bira/hasi un ora será
(art.14 insiso 4 i art. 25 insiso 1 sub f i g)
NO-TRAHADÓ DI SKEMA
SUÈLDO RIBA DIANAN DI FIESTA
Tur sektor
Sektornan partikular
Horeca
Personal doméstiko
Art. 22 Insiso 1:
E trahadó ta mantené, riba un dia di fiesta, derecho riba por lo ménos e suèldo ku e lo a gana riba e dia ei den kaso ku e dia ei no ta dia di fiesta.
Aplikashon
Por lo ménos e suèldo.
=
(100%)
Aplikashon
Por lo ménos e suèldo.
=
(100%)
Aplikashon
Por lo ménos e suèldo.
=
(100%)
DURASHON DI TRABOU PA NO-TRAHADÓ DI SKEMA
Durashon di trabou
• maksimal 10 ora pa dia i un promedio di maksimal 40 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman (art. 8, insiso 1).
Durashon di trabou inkluso overtaim
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 50 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman, kon tal ku e durashon total di trabou inkluso overtaim ta suma maksimal 11 ora pa dia i kalkulá riba un periodo di 13 siman no surpasa 45 ora pa siman (art. 14 insiso 1). Pa medio di kontrato kolektivo (C.A.O.) por desvia for di esaki.
TRAHADÓ DI SKEMA
KOMPENSASHON PA OVERTAIM
Tur sektor
Sektornan partikular
Horeca
Personal doméstiko
Art 15 insiso 1:
Pa overtaim ehersé (traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman) e trahadó ta kobra ademas di e suèldo pa ora ku ta konta p’e, un pago èkstra di por lo ménos 50% di su suèldo pa ora na kompensashon
Suèldo + 50%
=
(150%)
Suèldo + 50%
=
(150%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub f)
Suèldo + 50%
=
(150%)
Art. 15 insiso 3
Ademas di e pago èkstra, menshoná den e promé insiso, mester paga e trahadó ku ta ehersé trabou di skema un pago èkstra di:
Art. 15 insiso 3a:
Por lo ménos 25% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim durante ora di sosiegu manera meshoná den artíkulo 9, insiso dos, sub c; (= parti di dia liber segun roster);
Suèldo + 50%
+
25%
=
(175%)
No ta aplikabel
(art. 15 insiso 1)
No ta aplikabel
(art. 15 insiso 1)
Art. 15 insiso 3b:
Por lo ménos 25% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba mesun dia ku ehersé trabou nokturno; òf
Suèldo + 50%
+
25%
=
(175%)
No ta aplikabel
(art. 15 insiso 1)
No ta aplikabel
(art. 25 insiso 1 sub f)
Suèldo + 50% =
(150%)
Art. 15 insiso 3c:
Por lo ménos 50% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba e dia ku segun su roster di trabou ta dia di sosiegu; òf
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
Art. 2 insiso 1 sub o
Dekreto di trabou pa Horeca.
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub g)
Labor ehersé riba un dia di sosiegu ta wòrdu rekompensa ku un pago èkstra di 100%.
Suèldo + 100%
=
(200%)
Art. 15 Insiso 3d:
Por lo ménos 100% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba un dia di fiesta, inkluso loke ta stipulá den artíkulo 22, promé insiso.
Suèldo + 50%
+
100%
=
(250%)
Areglo partikular
Art. 2 insiso 1 sub o
Dekreto di trabou pa Horeca.
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub g)
Labor ehersé riba un dia di fiesta ta wòrdu rekompensa ku un pago èkstra di 100%.
Suèldo + 100%
=
(200%)
Hasi un suma será: e kantidat di minüt mas ku mitar ora ta bira/hasi un ora será
(art. 14 insiso 4 i art. 25, insiso 1 sub f i g)
TRAHADÓ DI SKEMA
SUÈLDO RIBA DIANAN DI FIESTA
Tur sektor
Sektornan partikular
Horeca
Personal doméstiko
Art. 22 Insiso 2:
Desviando di promé insiso, e trahadó ku en berdat a traha trabou di skema riba un dia di fiesta tin derecho riba por lo ménos dos biaha e suèldo, ku e lo a gana riba e dia ei den kaso ku e dia no ta dia di fiesta
Aplikashon
por lo ménos dos biaha e suèldo.
=
(200%)
Aplikashon
por lo ménos dos biaha e suèldo.
=
(200%)
Aplikashon
por lo ménos dos biaha e suèldo.
=
(200%)
DURASHON DI TRABOU PA TRAHADÓNAN DI SKEMA.
Durashon di trabou.
• maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman (art. 8, insiso 2).
Durashon di trabou inkluso overtaim
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kon tal ku e durashon total di trabou inkluso overtaim suma pa dia ta maksimal 11 ora i kalkulá riba 13 siman no ta mas ku 50 ora pa siman (art. 14 insiso 2). Pa medio di kontrato kolektivo (C.A.O.) por desvia for di esaki.
DURASHON DI TRABOU HORECA
• Durashon di trabou ta maksimal 48 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman kon tal ku e durashon di trabou no surpasá 10 ora pa dia
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman kon tal ku durashon di trabou no surpasá 11 ora pa dia.
• Durashon di trabou pa servisio nokturno (ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba of despues di 0.00’or i promé ku 6’or di mainta) ta, sin konta pousa, maksimal 8½ ora pa dia.
DURASHON DI TRABOU DI PERSONAL DOMÉSTIKO
• maksimal 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman.
DIANAN DI FIESTA
1. Aña nobo
2. Djaluna di karnaval i na St. Maarten e dia promé ku karnaval
3. Bièrnèsantu
4. Promé dia di Pasku di Resurekshon
5. Di dos dia di Pasku di Resurekshon
6. Dia di Asenshon
7. Promé dia di Pentekòster
8. Aña di la Reina
9. Dia di Reino 15 desèmber
10. Promé dia di Pasku di Nasimentu (25 desèmber)
11. Di dos dia di Pasku di Nasimentu (26 desèmber)
12. Dia di Bandera: 6/9 Boneiru; 2/7 Kòrsou; 11/11 St. Maarten; 16/11 St. Eustatius; promé djabièrnè den des. Saba
13. Dia di Obrero
DEBERNAN ATMINISTRATIVO PA E DUNADÓ DI TRABOU
En prinsipio e dunado di trabou ta liber, konsiderando e karakter di trabou den su empresa, pa apliká trabou di skema òf no-trabou di skema.
Lista di trabou
• Den tur empresa mester tin un lista di trabou kologá.
• Mester mandá lista di trabou, konteniendo roster di trabou pa trahadónan di skema, pa Direktorado di Labor.
• E lista di trabou ta duna un bista sistemátiko di:
- E diferente funshonnan presente den e empresa
- Kantidat di personal
- Oranan di trabou òf roster di trabou
- Oranan di sosiegu
Formularionan di lista di trabou ta optenibel na Direktorado di Labor. Ademas por download nan for di wepsait di Direktorado di Labor: www.diraz.an, bou di “formulieren”.
Registro di personal
• E dunadó di trabou riba petishon mester presentá un registro di personal.
• Un registro di personal ta kontené nòmbernan, fechanan di nasementu i nashonalidat di e trahadónan. Di trahadónan ku no ta atmití outomátikamente den Antia Hulandes, ta menshoná tambe number i fecha di entrega di e pèrmit di estadia.
Registro di overtaim
• E dunadó di trabou ta obligá di mantene un registro di overtaim i mester por presenta esaki riba petishon. E registro no mester ta mas bieu ku un aña.
• E registro di overtaim ta duna un bista di:
- Nòmber di e trahadónan ku a traha overtaim,
- Fechanan riba kua a trahá overtaim,
- Durashon di e overtaim pa kada trahadó,
- Kompensashon.
19. Disposishon hudisial (Rechterlijke beschikking) den kasonan laboral
For di 1 di ougùstùs 2005 ta posibel pa pidi hues duna un disposishon den kasonan ku ta trata un kombenio laboral, un kombenio di agentür ò un kontrato kolektivo di trabou. Esaki ta nifika ku por entama un kaso hudisial mas barata awor den kasonan asina. Pa kasonan kaminda ta duna un disposihon por yama partido pa medio di un karta registrá. Asina ta spar gastunan envolví ku yamamentu dor di un deurwaarder. Un otro redukshon di gastu ta trata griffierechten. Pa e kasonan ariba menshoná, esaki ta monta f 50,- si e trahadó ò e agente ta entamá e kaso. Esaki ta nifika ku trahadó por plantia nan konflikto na hues pa menos ku shen florin. Disposishon hudisial por ta ehekutabel di imediato tambe. Esei ta nifika ku un eventual apelashon no ta suspendé e veredikto inisial i tambe ku por eksihí un indemnisashon di daño i perhuisio mesora.
Si un persona ke asistensia di un abogado, naturalmente gastunan lo subi konsiderablemente. No ta obligá pa hasi uzo di un abogado. Tin organisashon di trahadó ku den sierto kaso ta sòru pa asistensia hurídiko pa nan mièmbronan. Fuera di esei ta eksistí tambe e areglo di asistensia hurídiko grátis (krb):
• Trahadonan ku un entrada anual di menos ku f 12.000,- por bini na remarke pa asistensia hurídiko grátis.
• Trahadonan ku un entrada anual entre f 12.000,- i f 22.500,- por bini na remarke pa asistensia hurídiko, basta ku nan paga un kontribushon na kaha di Gobièrnu ku ta varia di f 50,- (pa un entrada anual entre 12 i 15 mil florin) te ku f 350,- (entrada anual entre 20 i 22,5 mil florin).
• Den kasonan eksepshonal trahadó ku entrada anual riba 22,5 mil florin por haña asistensia hurídiko tòg, basta ku situashon ekonómiko di trahadó ta di tal índole, ku ounke su entrada (segun impuesto) ta surpasá e montante preskribí, no por konsider'e den posishon di por paga gastunan di un abogado. Den kasonan asina Direktorado di Labor ta eksigí si e kontribushon personal máksimo di f 350,-.
Gobièrnu ta konsidera disposishon hudisial komo un alternativa pa un korte laboral o un kamara laboral. Na momentu di introdukshon di fleksibilisashon di legislashon laboral na aña 2000 a primintí di instalá un korte laboral pa fasilitá akseso na hues pa trahadó. A realisá e meta aki ku e lei aktual sin ku tabata nesesario pa institui un órgano separá. Esaki ta mas efèktivo i mas barata.
20. Ferlof ekstraordinario
1. Introdukshon
Pa sierto okashon trahadó no mester tuma fakansi. Por ehèmpel si e ta bai kasa òf si un famia hopi yegá fayesé. Na e otro banda, dunadó di trabou en prinsipio no mester paga salario pa e tempu ku e trahadó no a ehersé e trabou palabrá (no work, no pay). Trahadó si por hasi un apelashon riba fèrlòf ekstraordinario. Pa esei trahadó mester konsultá ku su dunadó di trabou delantá.
2. Kiko nos ta komprondé bou di fèrlòf ekstraordinario?
Bou di fèrlòf ekstraordinario (tambe fèrlòf speshal òf ousensia kòrtiku) ta komprondé ku trahadó ta haña tempu liber manteniendo derecho riba salario pasobra tin sirkunstansha speshal. E sirkunstanshanan speshal bou di kua e trahadó ta mantené derecho riba su suèldo ta regla den artíkulo 1614c di Kódigo Sivil di Antia Hulandes.
Solamente den un kantidat limitá di kaso lei ta indiká ki por komprondé bou di sirkunstansha speshal. Den un kombenio por eskrito, den un reglamento òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) por regla den kua otro sirkunstansha speshal ta duna fèrlòf ekstraordinario i pa kuantu tempu (ora òf dia).
3. Ki ora trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario?
Segun artíkulo 1614c di Kódigo Sivil trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario pa kumpli ku un obligashon legal i komo konsekuensha di sirkunstansha partikular.
Komo sirkunstansha partikular lei ta menshoná:
Tambe den otro kasonan ku no ta menshoná den lei, dunadó di trabou por duna trahadó fèrlòf ekstraordinario si sirkunstansha ta hustifiká esei segun su opinion.
4. Kuantu tempu fèrlòf ekstraordinario ta dura?
Kódigo Sivil di Antia Hulandes ta stipulá den artíkulo 1614c ku “trahadó ta mantené derecho riba salario pa un tempu relativamente kòrtiku ku ta kalkulá segun rasonabilidat”. Lei ta laga kompletamente na partidonan kon ta definí “un tempu relativamente kòrtiku kalkulá segun rasonabilidat”.
Den un kontrato laboral por eskrito, reglamentu òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) por regla den kua kasonan partikular i pa kuantu tempu dunadó di trabou ta obligá di sigui paga salario. Den kaso ku nada ta reglá por eskrito dunadó di trabou i trahadó mester kumbiní durashon di e fèrlòf ekstraordinario.
Relashoná ku elekshonnan pa sea konseho insular òf staten, dunadó di trabou ta obligá di garantisá ku kada trahadó ku ta outorisá pa partisipá na e elekshon ta haña kuater ora di trabou konsekutivo liber ku pago di salario. E regla aki no ta aplikabel si e trahadónan konserní na un otro manera kaba tin kuater ora konsekutivo liber durante e oranan di elekshon (di 08.00 or te 19.00 or).
5. Por sosodé ku no ta paga salario durante fèrlòf ekstraordinario?
Si dunadó di trabou konsedé fèrlòf ekstraordinario e fèrlòf ei ta pagá, a menos ku a ekskluí pagamentu den un kombenio por eskrito òf den un reglamentu.
6. Trahadó por spar fèrlòf ekstraordinario?
No por spar e fèrlòf ekstraordinario. Ta konsedé fèrlòf ekstraordinario riba e dia òf na momentu ku e suseso ekstraordinario tuma luga.
Tambe, dunadó di trabou no tin mag di retené dia di fakansi den kaso di fèrlòf ekstraordinario. E ta konsedé fèrlòf ekstraordinario si òf no. Naturalmente den e delaster kaso trahadó por pidi fakansi (snipperdag). Si trahadó no a sobra dia di fakansi e por pidi fèrlòf sin pago.
7. Kiko ta sosede si trahadó ta òf a bira malu durante su fèrlòf ekstraordinario?
E fèrlòf ekstraordinario ta sigui kana si trahadó ta òf a bira malu durante e fèrlòf ekstraordinario. No por tuma e dia(nan) ei despues.
8. Trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario pa un bishita na dòkter òf dentista?
Lei no a regla nada pa kasonan asina. Tur hende tin ku bishitá dòkter, dentista, terapista, frumu òf poliklinika de bes en kuando. No semper ta posibel pa realisá un bishita asina fuera di oranan di trabou. Den kaso asina trahadó mester di un par di ora liber. Den sièrto empresa esei por riba kosto di empresa (ta duna fèrlòf ekstraordinario pa esei). Trahadó no mester tuma fakansi e ora ei. Dunadó di trabou por ekisigí ku trahadó ta hasi e bishitanan ei mas tantu posibel den su oranan liber.
9. Algun ehèmpel di fèrlòf ekstraordinario a base di kontrato kolektivo di trabou
Algun ehèmpel di fèrlòf ekstraordinario ku ta reglá den kontrato kolektivo di trabou (CAO):
Lei no ta hopi spesífiko tokante fèrlòf ekstraordinario. Fuera di e kasonan spesifikamente menshoná (mira párafo 3 ariba) i kasonan kaminda esaki ta reglá den un reglamentu òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) dunadó di trabou i trahadó por kumbiní den kua kaso mas ta duna fèrlòf ekstraordinario i pa kuantu tempu (ora òf dia).
1. Kiko ta un Kombenionan pa eherse trabou?
Kódigo Sivil di Pais Curacao ta menshoná, pa loke ta trata kombenionan pa traha kontra pago, enfátikamente tres sorto di kombenio:
1. kombenio pa traha trabou hustá.
2. kombenio pa presta algun servisio.
3. kombenio di trabou (pa hasi trabou).
Kiko ta Kombenio Trabou hustá?
Trabou hustá
Trabou hustá ta un kombenio kaminda un partido, e kontratista, ta mara su mes pa ku e otro partido, e kontratador, pa realisá un trabou di karakter material, pafó di un relashon di trabou, pa un preis stipulá pa e kontratador; i.c. partidonan tin un sierto resultado na bista.
Kiko ta Kombenio Presta algun servisio?
Presta algun servisio
Kombenionan pa presta algun servisio ta presentá den práktika bou di tur sorto di nòmber. Ta trata prinsipalmente di un relashon entre un profeshonal ku ta ehersé un profeshon liber (abogado, notario, accountant, guia, etc.) i su kliente. I mas aleu tur otro kombenio unda sa hasi trabou, pero kaminda nò tin kestion di un relashon di outoridat (falta e elemento di outoridat), p.e. limpiamentu di un kura, labamentu di outo, etc.
Kiko ta Kombenio di trabou (pa hasi trabou)?
Kombenio di trabou (pa hasi trabou)
Un kombenio pa hasi trabou ta un kombenio pa kua un partido, e obrero (trahadó), ta komprometé su mes pa traha, den servisio di e otro partido, e patron (dunadó di trabou), pa un suèldo durante sierto tempu.
Ora un persona a ehersé trabou pa un otro kontra pago durante tres luna konsekutivo, por lo menos 8 ora pa siman òf 35 ora pa luna, ta wòrdu suponé ku ta eksistí un kombenio di trabou, a menos ku e dunadó di trabou por proba lo kontrario.
2. Ki ora nos ta papia di un kombenio di trabou?
Pa por papia di un kombenio di trabou mester tin:
A. Suèldo
B. Trabou
C. Un relashon di outoridat ("den servisio di")
A. Suèldo ta loke ta kombení komo kontra-prestashon pa e trabou kual e dunadó di trabou debe òf lo debe e trahadó.
Suèldo ta e kontra prestashon di e dunadó di trabou; plaka (un suma fiho, provishon, parti den ganashi) kuminda, paña, produktonan di e empresa i uso di un kas por ta elementonan di e suèldo.
E dunadó di trabou mester tene kuenta ku e stipulashonnan di Lei di Suèldo Mínimo.
B. E trahadó ta obligá di traha; e trabou mester ta di balor i mester hasié personalmente; kier men, e trahadó no ta liber pa laga otro persona hasi su trabou.
C. E trahadó ta den servisio di un dunadó di trabou; e dunadó di trabou ta outorisá pa praktiká outoridat; e dunadó di trabou ta outorisá pa duna direkshon na e trabou; e dunadó di trabou ta outorisá pa kontrolá e trabou i pa duna instrukshon ku mester sigui.
Ta trata kada bes di e situashon real (konkreto) i no kon partidonan ta yama nan relashon.
3. Kiko ta e forma/kontenido di un kombenio di trabou?
E forma/kontenido
E kombenio di trabou ta "vormvrij", kier men e por ta verbal òf por eskrito; sinembargo pa algun areglo e forma por eskrito ta preskribí. Un kombenio por eskrito tin preferensha riba un verbal, speshalmente en konekshon ku posibilidatnan di prueba; e gastunan ta na kuenta di dunadó di trabou.
En general partidonan lo kombení na ora di sera un kombenio di trabou entre otro e durashon, e tipo di trabou ku mester hasi, e funshon, e suèldo, vakashon, algun sobresuèldo, etc.
4. Periodo di prueba den un kombenio di trabou?
Periodo di prueba
Partidonan por kombení ku maksimalmente e promé dos lunanan ta konta komo periodo di prueba.Durante e periodo di prueba tur dos partido por tèrminá e kombenio inmediatamente sin duna un motibu.Un periodo di prueba por ta solamente por eskrito.Un periodo di prueba di mas ku dos luna no ta bálido.
5. Durashon di Kombenio di trabou (pa hasi trabou)
Durashon
Por kombení un kombenio di trabou pa un periodo definí (por ehèmpel un siman, seis luna, un aña, pa durashon di un trabou spesífiko, miéntras ku ta remplasá un trahadó ku ta malu) òf pa un periodo indefiní (e asina yama "vaste dienst").
Desde ku Lei di Fleksibilisashon a drenta na vigor (1 ougùstùs 2000) no por prolongá kombenio di trabou pa tempu definí ilimitá mas. Pa terminashon (nò interino) di un kombenio di trabou temporal prolongá, no ta rekerí pre-aviso, di moda ku e kombenio di trabou temporal prolongá (te ku e di tres kombenio) tambe ta termina outomátiko.
Kontrali na esei despues di un kadena di 4 kombenio di trabou temporal prolongá, kaminda entre kada kombenio kada biaha tin menos ku tres luna, e di kuater kombenio outomatikamente ta bira un relashon di trabou pa tempu indefiní (“servisio permanente”). E mesun kos ta konta ora ku menos ku 4 kombenio di trabou pa tempu definí a sigui otro ku interupshonnan di no mas ku tres luna i esakinan huntu a surpasa un periodo di 36 luna (inkluso e interupshonnan).
Un kombenio di trabou temporal solamente por wòrdu termina promé ku tempu si e derecho aki a wòrdu kumbiní por eskrito pa kada un di e partidonan.
E distinshon entre un kombenio pa un periodo definí i un indefiní ta di importansha pa e manera di tèrminá e kombenio di un banda i pa prolongáshon di e kombenio di un otro banda (mira e foyeto di dunadó di trabou i retiro i trahadó i retiro).
6. Derechi riba Suèldo
Suèldo
E dunadó di trabou ta obligá di paga e trahadó por lo ménos e suèldo mínimo pa ora. Entrante 1 ougùstùs 2001 e sistema di suèldo mínimo a kambia di tal forma ku ta solamente suèldo mínimo pa ora ta aplikabel. Pa suèldo mínimo aktual wak folder 4 na Ulandes of Ingles.Den e sistema nobo suèldonan mínimo pa siman ta wòrdu kalkulá dor di multipliká e kantidat di oranan laborá pa siman ku e suèldo mínimo pa ora. E suèldo mínimo pa luna ta wòrdu kalkulá dor di multipliká promé e suèldo mínimo pa ora ku e kantidat di oranan laborá pa siman i despues multipliká e resultado ku 7,33 (pa mas informashon mira foyeto "minimumlonen")
7. Obligashon di paga suèldo.
Obligashon di paga suèldo.
Mester paga suèldo stipulá (por ehèmpel suèldo pa ora, pa siman, pa kinsena òf pa luna) di e momentu ku e trahadó a drenta den servisio te na final di e relashon di trabou.
E dunadó di trabou en prinsipio no tin mesté di paga suèldo pa e tempu, ku e trahadó no a traha e trabou kombení (no work, no pay).
Sinembargo, e trahadó ta keda ku e derecho riba suèldo den e siguiente kasonan:
a. Malesa òf aksidente
Si e trahadó a hañ'é stroba di hasi su trabou dor di malesa òf aksidente, e mester risibí durante un periodo relativamente kòrtiku (algun siman) su suèldo kompleto for di promé dia. Partidonan por kombení algo otro;
sinembargo esaki mester sosodé por eskrito (por ehèmpel den kaso di kontrato kolektivo)
(Paga tinu: Esnan ku ta kai bou di S.V.B. (esei ta esnan ku tin entrante di 1-1-2002 un suèldo pa dia di maksimál fl. 144,55 den kaso di un siman di trabou di 6 dia òf un suèldo pa dia di maksimál fl. 173,46 den kaso di un siman di trabou di 5 dia òf un suèldo pa luna di fl. 3758,30) tin maksimalmente 2 aña largu derechi riba pago pa enfermedat.
b. Kumplimentu ku obligashon legal
Si e trahadó hañ'é stroba di traha dor di kumplimentu ku obligashon imponé pa un dekreto general, ku no por sosodé den tempu liber (por ehèmpel vota, kumplimentunan obligatorio na Registro Sivil, etc.) durante periodo kòrtiku pero hustu (= algun ora) e mester risibí su suèldo korespondiente kompleto.
c. Sirkunstanshanan particular
Si e trahadó pa motibu di sirkunstanshanan partikular hañ'é stroba di traha (por ehèmpel dunamentu di lus di su señora, morto i entiero di un miembro di kas òf mayornan, wela i tanwelonan, yu, ñetu, ruman hòmber o ruman muhé) tambe mester haña su suèldo kompleto durante tempu kòrtiku pero hustu (= un òf mas dia).
Den kontrato kolektivo e asuntunan aki i otro asuntunan ekstraordinario ta keda regla detayadamente.
d. Negligensha di dunadó di trabou
Si e trahadó ta dispuesto pa traha pero e dunadó di trabou nò ta hasi uzo di dje, e ora ei e trahadó mester haña su suèldo kompleto paga.
8. Ki ora ta paga Overtaim
Overtaim
Den e Lei di Regulashon di Trabou 2000 distinshon a wòrdu hasi entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Un trahadó di skema ta un trahadó ku su orarionan di trabou ta kaí kompletamente òf parsialmente fuera di oranan regular di kantor.
Ta importante pa sa si un trahadó ta un trahadó di skema sí of nò, pasombra pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, orarionan di sosiegu, overtaim, etc. (wak foyeto: Flexibilisering van de Arbeidswetgeving).
Overtaim por surgi a konsekwensia:
Trahamentu durante oranan di sosiegu di e trahadó;
Traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou permití sea pa dia òf pa siman.
Kompensashon pa overtaim
E kompensashon pa overtaim ta suma den kaso di:
Kompensashon (inkl.suèldo)
Surpasá durashon di trabou máksimo (pa dia òf despues di 4 siman)
150%
- Overtaim durante pousa
- 150%
- Overtaim riba parti di dia liber segun roster
175% - Overtaim riba dia di sosiegu
- 200%
- Overtaim riba dia di fiesta
- 250%
- Overtaim den kombinashon ku trabou nokturno (solamente pa trahadónan di skema)
- 175%
- Luego e dunadó di trabou i e trahadó por kumbiní por eskrito ku na luga di pago ku sèn, ta paga overtaim sea parsialmente òf kompletamente na dianan liber (“time back”) a rason di e persentahenan ariba menshona.
Pa hotel-, restaurant- i casinonan ta konta otro reglanan. Mira foyeto: “Resolushon Horeca”.
Tambe pa personal domestiko ta konta otro reglanan. Mira e foyeto: “Flexibilisering van de Arbeidswetgeving”.
Fakansi
Den dekreto di fakansi e dianan mínimo di fakansi pa aña ta stipulá: tres biaha e kantidat di dianan di trabou pa siman kombení. Kiermen si un hende ta traha 4 dia pa siman, e ora ei e tin derecho riba un mínimo di 4 x 3 = 12 dia di fakansi paga. Sinembargo un trahadó ku ta traha seis dia pa siman tin derecho riba no mas ku 15 dia di fakansi. Naturalmente semper por kumbiní mas. Durante dianan di vakashon mester sigui paga e suèldo. Mester duna mitar di e dianan di fakansi sin interupshon. Pago di fakansi ta solamente pèrmití na ora di terminashon di kombenio di trabou (mira foyeto fakansi i dianan di fiesta).
10. Terminashon di kombenio di trabou
Terminashon di kombenio di trabou
Por terminá un kombenio di trabou di e siguiente manera:
a. Ku aprobashon (konsentimentu) mutuo
Partidonan por kombení pa tèrminá un kombenio di trabou ku aprobashon mutuo bou di algun kondishon.
b. Ora e trahadó muri
Un kombenio di trabou entre dunadó di trabou i trahadó ta tèrminá outomátikamente ora e trahadó muri. Sinembargo, ora e dunadó di trabou muri, un kombenio di trabou no ta tèrminá outomátikamente.
c. Ora kontrato pa un periodo definí a vense
Un kombenio di trabou pa tempu definí ta tèrminá, si no a kombení nada otro, outomátikamente si e tempu kombení a pasa. Esei kier men, ku previo pre-aviso ("opzegging") no ta nesesario, si no a kombení esei.
Si un kombenio di trabou pa tempu definí kontinuá silensiosamente òf keda prolongá eksplisitamente no mester di previo pre-aviso pa tèrminá e kombenio aki. Un kombenio di trabou pa tempu definí ku a wòrdu prolongá (te ku e di tres kontrato) tambe ta termina outomatikamente.
d. Anulashon dor di hues.
E kombenio por terminá tambe dor ku hues ta anulá e kombenio riba petishon di un di e dos partidonan a base di motibunan importante. Esun ku a pidi e anulashon tin biaha mester paga indemnizashon na e otro partido.
e. Terminashon durante periodo di prueba
Durante periodo di prueba semper por terminá es kombenio sin ku mester duna pre-aviso i paga indemnisashon.
f. Retiro inmediato
Tantu un trahadó komo un dunadó di trabou por terminá un kombenio inmediatamente pa motibunan urgente.
E retiro mester tuma lugá inmediatamente i mester partisipá e motibu urgente mes ora na e otro partido.
g. Pre-aviso ("opzegging")
Por terminá un kombenio di trabou mediante aviso adelantá.
Mester tene kuenta ku e dia di aviso i e periodo di aviso. E dia di aviso (=dia di terminashon) ta e dia riba kua e kombenio di trabou ta termina a konsekuensia di pre-aviso (pues no e dia riba kua e pre-aviso a tuma luga). Awendia aviso por wòrdu duna riba kualkier dia, a menos si por eskrito tin algu otro kumbiní. E periodo di pre-aviso ta kuminsa kana for di e dia riba kua e pre-aviso a tuma luga. Pues den kaso di un periodo di pre-aviso di un luna, e relashon di trabou ta terminá entrante 21 di aprel si pre-aviso a tuma luga riba 20 di mart.
E periodo di pre-aviso ku un dunadó di trabou mester tene na kuenta ta dependé di e durashon di e relashon di trabou. Si e relashon di trabou riba e dia di aviso:
1. a dura menos ku sinku aña: e periodo ta un luna;
2. a dura sinku aña òf mas, pero menos ku dies aña: e periodo ta dos luna;
3. a dura dies aña òf mas, pero menos ku diessinku aña: e periodo ta tres luna;
4. a dura mas ku diessinku aña: e periodo ta kuater luna.
E periodo di pre-aviso pa e dunadó di trabou por wòrdu hasi mas kòrtiku solamente pa medio di kontrato kolektivo. Prolongáshon por tuma lugá solamente pa medio di un kombenio por eskrito.
E periodo di pre-aviso pa e trahadó (tantu pa esun ku ta kobra pa luna, siman òf quinsena) entrante 1 ougùstùs 2000 ta un luna. E termino aki por wòrdu hasi mas kòrtiku òf prolongá pa medio di un kombenio por eskrito. E periodo di aviso pa e trahadó no mag di wòrdu alargá mas ku seis luna.
Entrante 16 sèptèmber 2000 permit pa retironan individual na Kòrsou solamente te nesesario den e siguiente ramonan di empresa:
- Servisio Komersial, ku eksepshon di aktividatnan di bien i kòmpùiter i aktividatnan parentá;
- Enseñansa (ku eksepshon di institutonan internashonal pa enseñansa komersial);
- Kuido mediko i trabou sosial;
- Sobra servisionan sosial i personal;
- Organisashonnan i entidatnan èkstra teritorial.
11. Cessantía
Cessantía
Ora retirá un trahadó fuera di su kulpa, e tin derecho riba pago di cessantía. Pago di cessantía ta un solo pago basa riba e kantidat di añanan di trabou.
E komposishon di cessantía ta lo siguiente:
pa e promé te ku di dies aña di servisio: un siman di pago pa kada aña;
di diesun te ku di binti aña di servisio: un siman i un kuart pa kada aña;
di binti-un aña p'ariba dos siman pa kada aña di servisio;
(pa mas detaye mira foyeto pago di cessantia).
Pa mas informashon tuma kontakto ku Direktorado di Asuntunan Laboral:
AREGLO DI FAKANSI 1949
1. Ken ta kai bou di Areglo di Fakansi 1949?
Tur trahadó ku ta traha a base di un kombenio laboral ta kai bou di Areglo di Fakansi 1949 (P.B. 1949, no. 17). Un kombenio laboral por ta tanto verbalmente komo por eskrito.
No ta konsiderá komo trahadó e.o., nabegante, trahadó na kas i yiu di e doño di trabou ku ta biba serka dje i ta traha pe.
Atenshon!: trahadó doméstiko tambe ta kai bou di e areglo aki.
2. Kuantu dia di fakansi bo tin derecho ariba?
Pa kada aña ku bo a traha sin interupshon serka e mes un doño di trabou, bo tin derecho riba fakansi di por lo ménos tres bes e kantidat di dia di trabou ku bo ta traha pa siman manteniendo bo suèldo.
Por ehèmpel:
· Un trahadó ku ta traha dos dia pa siman tin derecho riba tres x dos = 6 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo;
· Un trahadó ku ta traha tres dia pa siman tin derecho riba tres x tres = 9 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo;
· Un trahadó ku ta traha sinku dia pa siman tin derecho riba tres x sinku = 15 dia di fakansi pa aña ku mantenshon di su suèldo;
Sinembargo, si bo ta traha seis dia pa siman, bo tin solamente derecho riba un fakansi di por lo ménos 15 dia di trabou.
Atenshon!: semper por kombení mas dia di fakansi.
3. Kon ta duna fakansi?
Preferiblemente ta duna fakansi sin interupshon. Riba bo petishon o si trabou ta eksigí, por splet fakansi. Por lo ménos mitar di e dianan di fakansi mester ta na unu. E desishon tokante ki dia por tuma fakansi ta tuma lugá despues di un deliberashon mutuo, pero finalmente e desishon ta keda den man di e doño di trabou.
4. Ki ora doño di trabou por posponé o hala fakansi aden?
Riba petishon di bo o pa bienestar di trabou, doño di trabou por posponé o hala fakansi aden ku ya a kuminsá. Si pa motibu di bienestar di trabou doño di trabou stòp bo fakansi, e ta obligá di paga bo daño ku bo por a sufri ku gastunan di biahe o estadia.
Si na kuminsamentu di bo fakansi bo ta malu (a.o.) pa motibu di aksidente den sentido di Dekreto di Aksidente (P.B. 1966, no. 14) o na e momento ku bo fakansi mester kuminsá o durante bo fakansi bo tabata malu o bira malu (a.o.) den sentido di Dekreto di Seguro di Malesa (P.B. 1966, no. 15), bo fakansi o e parti di fakansi ku bo no a gosa di dje ainda ta wòrdu suspendé.
5. Ki ora bo ta pèrdè bo derecho riba fakansi?
Bo derecho riba fakansi di e aña anterior ta kaduká, si durante e aña’ey bo a keda sin bini trabou pa motibu di:
a. malesa o aksidente, pa un total di por lo ménos seis luna;
b. kumplimentu ku un obligashon legal, pa un total di por lo ménos seis siman.
6. Kiko ta pasa ku fakansi ku bo no a tuma?
E kantidat di dianan di fakansi ku bo tin derecho riba dje, pero ku bo no a tuma na e momentu ku bo derecho riba fakansi nobo a presentá, ta akumulá te ku un máksimo di seis biaha e kantidat di dianan di trabou pa siman. Dianan di fakansi, mas ku e máksimo aki ta kaduká.
Doño di trabou ta obligá di duna e máksimo di dianan di fakansi akumulá dentro di tres luna ku bo a hasi un petishon, miéntras bo ta obligá di tuma e dianan di fakansi aki, anke bo mes no a pidi nan.
Pa empresanan ku ta traha 24 ora, e periodo dentro kua mester duna e dianan di fakansi akumulá ta seis luna.
Mester duna na unu e máksimo na dianan di fakansi akumulá i no por posponé ni retené, solamente si na komienso di bo fakansi bo ta malu (a.o.) o durante bo fakansi bo a bira malu (a.o.).
7. Kiko ta pasa ku dianan di fakansi ku bo no a tuma na momento di terminashon di akuerdo laboral?
Na momentu di terminashon di trabou e dianan di fakansi ku bo no a tuma ta wòrdu paga. Na momentu di kalkulashon di dianan di fakansi un parti di un dia ta wòrdu kalkulá na un dia.
Ta kalkulá suèldo pa dia di siguiente manera:
Pa un trahadó ku tin un siman di trabou di sinku dia:
e suèldo pa ora kombení entre doño di trabou i e trahadó x e promedio di kantidat di ora di trabou pa siman : 5; o
suèldo pa siman : 5; o
(suèldo pa luna x 3 ) : 65.
Pa un trahadó ku tin un siman di trabou di seis dia:
e suèldo pa ora kombení entre doño di trabou i e trahadó x e promedio di kantidat di ora di trabou pa siman : 6; o
suèldo pa siman : 6; o
(suèldo pa luna x 3 ) : 78.
POR EHEMPLO
Un trahadó ta traha sinku dia pa siman.
E ta gana Nafl. 1.000,- pa luna.
Suèldo pa dia pa un siman di trabou di sinku dia ta (suèldo pa luna x 3) dividí pa 65 = (Nafl. 1.000,- x 3) : 65 = Nafl. 46,15. Un trahadó tin derechi riba (5 x 3 =) 15 dia di fakansi pa aña.
Tuma ku na terminashon di su akuerdo laboral e tin ainda 7½ dia di fakansi. Na terminashon di su trabou e doño mester pagué:
7 biaha Nafl. 46,15 NAfl. 323,05
½ dia ta wòrdu kalkulá pa 1 dia 46,15 +
NAfl. 369,20
DIANAN DI FIESTA
· Aña nobo
· Djaluna di karnaval i na St. Maarten e dia promé ku karnaval
· Bièrnèsantu
· Promé i di dos dia di Pasku di Resurekshon
· Ascension
· Promé dia di Pentekostu
· Aña di la Reina
· 15 desèmber “Dia di Reino”
· Promé i di dos dia di Pasku di Nasimentu
· Dia di Bandera: 6/9 Boneiru; 2/7 Kòrsou; 11/11 St. Maarten; 16/11 St. Eustatius; promé djabièrnè den dec. Saba
· Dia di Obrero
(mira: dekreto p.b. 2000 no. 67)
Atenshon!: dianan di fiesta no ta fakansi, pero ta ekstra dianan liber pa e trahadó.
8. Prohibishon di trabou pa mucha, trabou nokturno/trabou peligroso pa hobennan i hende muhe
LEI DI REGULASHON DI TRABOU 2000
(P.B. 2000 no. 67)
Lei di regulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no. 67) ta enserá reglanan tokante durashon di trabou, oranan di sosiegu, sobretiempu (overtaim), trabou nokturno, servisio stand-by (consignatiedienst), dianan di fiesta, prohibishon di trabou pa mucha, prohibishon di trabou nokturno i peligroso pa hóbennan tambe trabou ehersé dor di trahadó domestiko.
E lei no ta konta pa trahadónan ku ta gana mas ku e entrada stipulá pa Banko di Seguro Sosial òf trahadónan ku ta hasi sierto trabounan pa kompanianan di aviashon, di barku, amtenarnan etc……
E límite di suèldo ta igual na e prima di seguro di malesa kual ta wòrdu stipulá pa Banko di Seguro Sosial. E límite di suèldo ta kambia tur aña.
E foyeto aki ta duna un splikashon riba e prohibishon di trabou pa mucha, trabou nokturno i trabou peligroso pa hóbennan.
1. Kiko mester wòrdu komprende bou di mucha i hóbennan?
Mucha:
Mucha muhé òf hòmber ku no a alkansa e edat di 15 aña.
Hóbennan:
Mucha muhé òf hòmber ku tin e edat di 15 aña pero no a alkansa e edat di 18 aña.
2. Kon e reglanan di prohibishon di trabou pa mucha ta?
En prinsipio ta prohibí pa laga mucha sea kontra un suèldo o un kompensashon ehersé trabou. Ku trabou nos ke men, tur tipo di trabou tantu paden o pafó di un empresa ku eksepshon di:
a. trabounan den o pa e famia kaminda e mucha ta wòrdu kriá;
b. trabounan na skol, kampamentu o institutonan edukativo, basta ku e trabounan ta kontené un karakter edukativo i no ta dirigí riba realisashon di probecho ekonómiko.
Luego no ta konsiderá komo trabou pa mucha, trabounan ehersé dor di muchanan ku tin e edat di 12 aña i ku a kaba 6e klas di skol básiko i kual trabounan pa medio di un dekreto gubernamental a keda determiná, basta si e trabounan aki:
a. ta nesesario pa nan por siña un ofishi o profeshon (“stage”);
b. no ta peligroso o psychosomatikamente no ta eksigí hopi di e muchanan (parti korant).
3. Kon e reglanan di prohibishon di trabou nokturno pa muchanan i hóbennan ta?
Ta prohibí pa muchanan i hóbennan sea kontra di un suèldo o un kompensashon ehersé trabou nokturno.
Bou di nokturno ta wòrdu konsiderá: e orario di 7or di anochi te ku 7or di mainta
4. Kiko ta nifiká trabou peligroso?
Ta prohibí di laga hóbennan ehersé trabou peligroso.
Ku trabou peligroso nos no kier men solamente peliger di morto o keda heridá, pero tambe otro peligernan pa salubridat, manera venenu i kontaminashon.
Hóbennan pa medio di e “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen” (P.B. 1989, no. 47) no tin mag di ehersé trabou ku ta okashoná daño pa su salú i/o peliger p’e.
Ta p’esei hóbennan p.e. no tin mag di ehersé trabou kaminda ku nan:
- mester usa aparato di klaba/bati i stamp ku preshon di airu;
- ku regularidat mester hisa o karga kos pisá;
- mester traha ku betonmolen ku baki mekániko, cirkelzaag i aparato pa dobla i kòrtá heru;
- mester kuida pashèntnan ku ta sufri di un malesa di infekshon.
Un resúmen mas amplio di tur forma di trabou peligroso ku hóbennan no tin mag di ehersé ta pará den e “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen”(P.B. 1989, no. 47).
E artikulonan 2 te ku 26 di e Arbeidsbesluit aki no ta bálido ora ku un hóben di 16 aña ta ehersé trabou bou di ouspisio di un eksperto den kuadro di un preparáshon profeshonal rekonosé.
5. Ta eksistí posibilidat pa dispensashon riba e reglanan di prohibishon?
Pa mucha
No tin dispensashon riba prohibishon di trabou pa mucha.
Pa hóbennan
A base di e dekreto “Arbeidsbesluit Jeugdige Personen” ta eksistí e posibilidat pa den sierto kaso haña dispensashon di e prohibishonnan menshoná den dje.
Pa esaki e dunado di trabou mester hasi un petishon por ekstrito serka Direktor di Direktorado di Iabor.
9. KIKO HASI DEN KASO DI AKSIDENTE NA TRABOU
TA EKSISTI UN OBLIGASHON PA MÈLDU?
Konforme art.2 insiso 7 di e ordenansa pa seguridat, un donyo o gerensia di un empresa tin e obligashon pa mèldu tur aksidente na trabou na entre otro e Inspekshon di Seguridat i polis.
KUA TA E AKSIDENTENAN KU MESTER MÈLDU?
Donyo o gerensia di e empresa sin mas mester notifiká e siguiente aksidentenan:
a. Aksidentenan ku morto komo konsekuensia;
b. Aksidentenan den kua e viktima(nan) mester wordu atendé den un instituto di kuido;
c. Aksidentenan ku ta okashona heridanan di kual e viktima(nan) por keda kompleta mente o parsialmente inbalido;
d. Aksidentenan ku pa motibu di sirkumstansianan pa kasualidat no a resulta den danyo personal;
e. Aksidentenan ku ta okashona heridanan ku lo tin komo konsekuensia “absenteismo”.
LUGA DI E AKSIDENTE.
E lugá kaminda e aksidente a tuma luga mester keda mas tantu ku ta posibel intakto pa di tal manera fasilitá un eventual investigashon di e instansia gubernamental (Inspekshon di Seguridat).
KI ORA I SERKA KEN MESTER MÈLDU?
E donyo o gerensia di e empresa mester méldu mas pronto posibel despues di e aksidente -en todo kaso dentro di bintikuater ora- na Inspekshon di Seguridat.
Pa méldu aksidente pero tambe pa tur otro akontesimentu di seguridat por yama e siguiente numbernan:
-den oranan di ofisina den siman
Dienst voor Arbeidszorg
(Servisio di Asuntu di Labor i Seguridat)
Sekshon di Inspekshon di Seguridat
Bellisimaweg 17
tel. 737-1200 begin_of_the_skype_highlighting 737-1200 end_of_the_skype_highlighting
-riba dianan di fiesta o dianan liber i despues di oranan di ofisina
Sentral di polis tel.: 911
10 ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS
Bou di entrada nos ta komprondé: entrada neto pa impuesto riba entrada.
b. Den kaso di un konflikto laboral ta konsiderá (entrante 1-12-2000) un persona sin- òf di ménos rekurso, si su entrada for di trabou ta igual òf ménos ku Naf. 12.000,- bruto pa aña..
Ademas un persona ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 12.000,- pero no mas ku Naf. 22.500,-, por apliká pa asistensia hurídiko basta ku e paga un kontribushon na kaha di Landsontvanger di:
· Naf. 50,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 12.000,- pero no mas ku Naf. 15.000,-;
· Naf. 125,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 15.000,- pero no mas ku Naf. 17.500,-;
· Naf. 225,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 17.500,- pero no mas ku Naf. 20.000,-;
· Naf. 350,- den kaso ku su entrada bruto pa aña ta mas ku Naf. 20.000,- pero no mas ku Naf. 22.500,-.
Ku otro palabra segun bo entrada subi bo kontribushon tambe ta subi.
! Mira: e kontribushon aki ta konta
solamente den kaso di konflikto laboral !
Bou di entrada ta wòrdu komprondé: salario bruto for di trabou, eventualmente komplementá ku entrada for di trabou sekundario si akaso e entrada aki ta forma por lo ménos 1/10 parti di bo entrada bruto total pa aña.
5. Kiko bo mester hasi pa bin na remarke pa asistensia hurídiko grátis?
Den kasonan sivil ku eksepshon di konflikto laboral òf kasonan penal, bo tin ku aserká e sekshon di asistensia hurídiko grátis di Direkshon Asuntunan Laboral na Kòrsou, ku un deklarashon di impuesto. E deklarashon aki bo por haña na Ofisina di Inspekshon di Impuesto na Regentesselaan z/n.
Den kaso di un konflikto laboral tambe bo tin ku aserká e Direkshon ariba menshoná ku bo salaris-slip òf salaris-slipnan resien i asina leu ku ta aplikabel riba bo situashon, ku e deklarashon di pago di bo kontribushon di Landsontvanger.
Si akaso bo no por entregá bo salaris-slip, bo tin ku bin ku un deklarashon di impuesto di Inspekshon di Impuesto basta ku riba e deklarashon no solamente bo entrada nèto ta aparese, pero tambe bo entrada bruto for di trabou.
Riba e otro islanan di Antia Hulandes, bo mester aserká e siguiente instanshanan:
na Boneiru, Direkshon Asuntunan Laboral, Kaya Korona 30, tel. (599-717) 8941 begin_of_the_skype_highlighting (599-717) 8941 end_of_the_skype_highlighting
na Islanan Ariba, Direkshon Asuntunan Laboral na St. Maarten, Ch.E.W. Vogesstraat 5, tel. (599-54) 22240 begin_of_the_skype_highlighting (599-54) 22240 end_of_the_skype_highlighting.
6. Kiko bo por hasi den kaso ku nengabo asistensia hurídiko grátis?
Den un kaso asina ainda bo tin e posibilidat pa aserká e Minister di Hustisia.
E por disidí ku den kasonan eksepshonal por otorgá un karchi tòg, basta bo situashon ekonómiko ta di tal índole, ku ounke bo entrada (segun impuesto) ta surpasá e suma preskribí, no por konsiderabo den posishon pa paga gastunan di un abogado.
Naturalmente bo mester proba esaki.
7. Ki paso bo por tuma, si na bo huisio bo abogado no ta dedikando sufisiente atenshon na bo kaso?
Den un kaso asina bo por pone e Minister di Hustisia ku argumentunan fundá na altura, kende na su turno por ordená un investigashon den esaki.
11 Suministro di forsa laboral (“Uitzendwezen)
1.General
Pa medio di un ordenansa fechá 4 di desèmber 1989 (P.B. 1989 no. 73) suministrashon di forsa laboral a ser reglá legalmente. E ordenansa aki ta reglá suministro di forsa laboral òf e asina yamá “uitzendwezen”.
Pa medio di e dekreto fechá 25 di òktober 1996 (P.B.1996 no. 139) a stipulá algun kondishon den kaso di suministro di forsa laboral.
E ordenansa a drenta na vigor dia 1 di novèmber 1996 pa teritorio insular di Kòrsou i dia 7 de febrüari 2009 pa teritorio insular di Bonèiru. E stipulashonnan den e ordenansa no ta konta pa e otro islanan. Sinembargo esaki no ta nifiká ku suministro di forsa laboral riba e otro islanan no ta posibel ya ku no tin reglanan legal ku ta prohibi esaki.
2. Pèrmit di suministro
Tur agensia di suministro di forsa laboral pa empleo temporal (uitzendbureau’s) mester tin un pèrmit di suministro. Un permit di suministro mester wòrdu pidí na Gobiernu insular. Gobiernu insular por konsede un permit ku kondishonnan limitativo i por mara esaki na sierto reglanan.
Suministro di trahadó pa empleo temporal sin e pèrmit nesesario, ta kastigabel. Esaki ta konta tambe den kaso di violashon di reglanan legal i eventual kondishonnan mará na e pèrmit.
3. Ki ora nos ta papia di suministro di forsa laboral pa empleo temporal?
Ta papia di “suministro di forsa laboral pa empleo temporal” den kaso ku kontra pago
suministrá trahadó pa ehersé labor usual den un kompania sin establese un kombenio di trabou entre e trahadó (=”uitzendkracht”) i e kompania (=”inlener”).
Bou di esaki no ta kai:
a) fabor di amistat (den forma di fabor di amigo, sin ningun klase di ganashi, presta trahadó ku ta den bo servisio na un otro kompania);
b) servisio prestá dor di un agensia òf un kontratista (den forma di servisio, presta trahadó temporalmente pa ehersé trabou relashona ku e merkansia entregá òf eherse algun tarea na un trabou inisiá);
c) un instansia konhuntamente instituí dor di komersiantenan òf organisashon di komersio sea ku òf sin partisipashon di organisashon sindikal, pa suministro di trahadó na otro sin intenshon di hasi ganashi.
4. Den ki kaso por apliká pa un “uitzendkracht”?
Ta kontra e importansha di un merkado laboral bon balansá, ora ku trabounan permanente wòrdu ehersé dor di un trahadó suministrá dor di un “uitzendbureau “
P’esey “uitzendkrachten” solamente por wòrdu poné den trabounan di durashon temporal, por ehemplo den kaso di :
1) remplaso di un trahadó temporalmente ousente;
2) remplaso di un trahadó kende su kontrato temporalmente a ser di posponé, alomenos si no ta trata di un konflikto laboral kolektivo;
3) Okupashon temporal di un vakatura pa motibu di terminashon di kontrato di un trahadó fiho en espera di entrada den serviso di un trahadó fiho nobo.
4) Oumento di trabou kasual;
5) Inisio di trabou nobo;
6) Trabou di urgensia kual mester ser hasi urgente pa prevení desgrasia, pa organisá medidanan di salbashon òf korigí/drecha fayonan material na instalashonnan òf edifisionan ku por trese peliger pa trahadónan.
5. Kon largu un “uitzendkracht” por trahá?
Un “uitzendkracht” por trahá maksimal 12 luna serka e mesun kompania.
Dos suministro, dentro di 3 luna, di e mesun “uitzendkracht” na e mesun kompania ta wòrdu konsidera komo un suministro i tin un durashon total di maksimal 12 luna.
Tambe ta konta komo un suministro ora ku un ‘uitzendbureau” den un lapso di tempu di menos ku 3 luna suministrá un otro “uitzendkracht” komo remplasante di unu ku ya tabata traha na e kompania.
6. Relashon entre “uitzendkracht”, “uitzendbureau” i empresa
Den kaso ku un hende inskribí su mes na un “uitzendbureau” nos por papia di un pre-kombenio pa yega na un kombenio laboral. Na e momentu ku e “uitzendkracht” pa promé biaha wòrdu suministrá nos por papia di un kombenio laboral konforme artikulo 1613a di Kodigo Sivil entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”.
Esaki ta enserá ku e “uitzendbureau” mester paga e salario i no e kompania na kual e “uitzendkracht” a ser suministrá. Esaki ta nifiká ku ofisina di suministro formalmente ta ehersé e outoridat riba e “uitzendkracht”. Sinembargo den praktika ta sosede ku e kompania ta duna instrukshon i enkargo.
Ademas ta asina ku tur areglonan legal ku ta aplikabel den kaso di un kombenio laboral manera formula den artikulo 1613a di Kodigo Sivil ta konta tambe pa un kombenio laboral entre un “uitzendbureau” i un “uitzendkracht”. Ta trata entre otro di Lei di Suèldo Mínimo, Lei di regulashon di trabou 2000, Lei di Vakashon 1949 i Lei di Cessantia.
Den práktika mayoria “uitzendbureau” ta enserá e klóusula di “no work, no pay” den nan kontrato. Esaki ta nifiká ku un “uitzendkracht” ku despues di un suministro no wòrdu suministrá di nobo no tin derecho riba pago ounke ku awor na lugá di un pre-kombenio e tin un kombenio laboral ku e “uitzendbureau”.
Al final t’asina ku e “uitzendbureau” komo dunado di trabou mester retené i paga impuesto i primanan sosial.
7. Periodo entre dos suministro
Dos suministro di e mesun “uitzendkracht” na e mesun empresa ta wòrdu konsiderá komo unu ora ku esaki tuma luga den un lapso di tempu di menos ku 3 luna. E mesun kos ta konta ora ku e “uitzendbureau” den un lapso di tempu di menos ku 3 luna suministrá un otro “uitzendkracht” komo remplasante di esun promé.
Si entre e suministronan tin un periodo di mas ku 3 luna, por bisa ku unikamente ta eksisti un pre-kombenio pa al final yega na un kombenio laboral entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”.
8. Algun obligashon pa e ofisina di suministro
E ofisina di suministro tin e obligashon pa será e kombenio laboral por eskrito.
Un ofisina di suministro no mag kooperá ku e asina yamá “draaideur-constructie”. Es desir e “uitzendbureau” no por suministra un “uitzendkracht” na un empresa ora ku e “uitzendkracht” aki te ku 3 luna anterior a traha na e empresa konserni ku un kontrato di korto durashon i promé ku esaki a traha komo “uitzendkracht” na e mesun empresa.
Por lo demas un “uitzendbureau” ta obligá na paga e “uitzendkracht” e mesun suèldo i kompensashonnan (por ehèmpel sèn di vakashon,
pago di overtaim, etc,) ku un trahadó ku den e empresa ey ta hasi e mesun trabou òf un trabou komparabel, a lo menos ku suèldo i otro kompensashon di e “uitzendkracht” ya kaba ta regla den C.A.O. di e “uitzendbureau” òf si den e C.A.O. di e empresa mes tin stipulashonnan tokante suèldo i kompensashonnan pa trahadó suministrá (“uitzendkracht”).
Un “uitzendbureau” no mag stroba un “uitzendkracht” -pa medio di obligashonnan òf otro estorbonan- di realisá un relashon laboral ku un otro empresa ku no ta e “uitzendbureau”.
Por ehèmpel ta prohibi pa den e kombenio laboral ku e “uitzendkracht” inkluí klousula di indemnisashon di daño i perhuisio.
Korte ta konsidera kondishon di indemnisashon di daño i perhuisio entre un “uitzendbureau” i un empresa, ku ta stroba e “uitzendkracht” di drenta den servisio di e empresa, komo no permitibel.
9. Aktuashon kontra di e ordenansa i e kondishonnan stipulá den e pèrmit
Den kaso ku un “uitzendbureau” aktua en pugna ku stipulashonnan ankrá den e ordenansa su permit konforme artikulo 9 di e ordenansa por ser retirá.
Manehá un “uitzendbureau” sin e permit nesesario ta wòrdu konsiderá komo un krimen.
Un huisio penal por keda entamá kontra tantu e “uitzendbureau” komo e empresa ku ta hasi uso di “uitzendkrachten” ora ku nan aktua kontra stipulashonnan di e ordenansa.
E sankshonnan den kaso di aktuashon kontra di stipulashonnan di e ordenansa ta varia di enkarselashon te maksimal 2 aña i/òf un but di maksimal 25.000,- florin.
Un empresa ku ta desvia for di e lei, dor di kada 12 luna aplika pa un “uitzendkracht” na diferente “uitzendbureau” por wòrdu persiguí pa un huisio penal.
Aktua kontra stipulashonnan den lei ta trese kune ku nunka un empresa no ta sera un kombenio laboral ku e “uitzendkracht”.
Den kaso ku empresanan apliká e asina yamá “draaideur-constructie” den kual trahadónan alternativamente ta traha komo “uitzendkracht”, despues ku kontrato di korto durashon i despues atrobe komo “uitzendkracht”, ta konsiderá ku ta trata aki di kontinuashon di kombenio laboral entre e trahadó i e empresa, loke ta nifiká ku na inisio di e di kuater kontrato òf tambe den kaso e periodonan di kontinuashon di e kombenionan laboral huntu a surpasá 36 luna, outomatikamente e trahadónan ta den servisio permanente na e empresanan konserní.
10. Kon e situashon ta na Boneiru, St.Maarten, Saba i St.Eustatius?
Tantu na Boneiru, St. Maarten, Saba i St. Eustatius e lei di suministro di forsa laboral no ta vigente.
Por en general ta wòrdu konsiderá ku ora un trahadó inskribi su mes na un uitzendbureau un pre-kombenio ta ser establesé entre e “uitzendkracht” i e “uitzendbureau”, ku na momentu di suministro ta wòrdu kompletá ku un kontrato di korto durashon.
11. Mas informashon
Pa mas informashon tokante suministro di forsa laboral, petishon di permit pa suministrashon etc., por akudi na Dienst voor Arbeidszorg di Terirotio Insular di Korsou, Bellisimaweg 17, tel 7371200.
“Uitzendkrachten” ku tin keho riba pago, retiro òf otro problemanan ku nan doño di trabou por akudí na Direktorado di Asuntunan Laboral, Schouwburgweg 22.
12. Fèrlòf di embaraso i parto
Na momentu ku e fèrlòf di embaraso ta bai kuminsá (e empleada mes por skohe e momentu), mester determiná kuantu siman esaki ta kai promé ku e supuesto fecha di parto(e fecha aki mester wòrdu stipulá dor di e dòkter di kas, ginekólogo o spesialista).
Si esaki ta kai 6 siman promé ku e fecha di parto, e empleada tin e ora ey derecho riba 6 siman di fèrlòf di parto.
Den kaso di 5 siman fèrlòf di embaraso e empleada tin derecho riba 7 siman di fèrlof di parto.
Den kaso di 4 siman e tin derecho riba 8 siman di fèrlòf di parto.
E empleada no por tuma fèrlòf di embaraso pa un periodo menos ku 4 siman ya ku e fèrlòf di parto por dura maksimal 8 siman.
Parto promé ku tempu o parto despues di tempu:
Si e durashon real di fèrlòf di embaraso resultá mas kòrtiko o mas largu ku e durashon plania debi ku e parto a tuma lugá mas promé o mas lat ku e fecha stipulá, esaki lo tin influensha riba e durashon di fèrlòf di parto.
E momentu di parto de fakto por hasi finalmente durashon di fèrlòf di embaraso i fèrlòf di parto konhuntamente mas largu o mas kòrtiko ku 12 siman.
EHÈMPEL 1 (Parto promé ku tempu, menos ku 12 siman fèrlòf)
- Supuesto fecha di parto: 16 di febrüari
- Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 4 siman promé: 19 yanüari
- Fecha real di parto: 8 febrüari
- Derecho riba 8 siman fèrlòf di parto for di dia 8 febrüari fèrlòf te 5 aprel.
Splikashon: E empleada a disidí di tuma 4 siman fèrlòf di embaraso. E parto ta tuma luga un siman promé. E trahadó tin derecho riba 8 siman fèrlòf di parto. E siman of dianan di fèrlòf di embaraso no usa den a kaso aki no por pasa pa fèrlòf di parto pasobra fèrlòf di parto no mag dura mas largu ku 8 siman. Pa e motibu akí e periodo total ta 11 siman
EHÈMPEL 2 (Parto mas tempran, sin embargo 12 siman fèrlòf)
- Supuesto fecha di parto: 1 di yüli
- Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 5 siman promé : 27 mei
- Fecha real di parto: 24 yüni
- Derecho riba 8 siman fèrlòf di parto for di dia 24 yüni te 19 ougùstùs.
Splikashon: E empleada a disidí di tuma 5 siman fèrlòf di embaraso; e fèrlòf di parto ta e or’ ei 7 siman. Pero e parto ta tuma luga un siman promé. E trahadó tin den e kaso aki ainda derecho riba 8 siman fèrlòf di parto pasobra fèrlòf di embaraso i parto konhuntamente mag di dura maksimal 12 siman
EHÈMPEL 3 (Parto mas lat ku tempu, mas ku 12 siman fèrlòf)
- Supuesto fecha di parto: 19 di òktober
- Eskoho di e empleada fèrlòf di embaraso 6 siman promé: 7 sèptèmber
- Fecha real di parto: 27 òktober
- Derecho riba 6 siman fèrlòf di parto for di dia 27 òktober fèrlòf te 8 desèmber.
Splikashon: E empleada a disidí di tuma 6 siman fèrlòf di embaraso. E parto ta tuma luga un siman despues di supuesto fecha di parto. E empleada ta haña pa e motibu akí, a pesar di e durashon di fèrlòf di embaraso (den e kaso aki 7 siman) derecho riba por lo ménos 6 siman fèrlòf di parto. Den e kaso aki e periodo total ta 13 siman
E durashon mínimo di fèrlòf di embaraso i parto ta un derecho di lei obligatorio kual ta nifiká ku no por desviá for di dje na inkumbinensia di e trahadó.
Wèl t’asina ku e doño di trabou huntu ku e trahadó por palabrá periodonan ku durashon mas largu.
RETIRO DURANTE FÈRLÒF DI EMBARASO I DI PARTO
Durante e fèrlòf di embaraso i parto un doño di trabou no por terminá e relashon di trabou ku e trahadó (Wak e foyeto “Doño di trabou i retiru i “Trahado i Retiru”).
13. But den un relashon di trabou
Kondishonnan den kaso di aplikashon di BUT den un relashon di trabou
Introdukshon
Ta resultá ku den praktiká dunadónan di trabou ta duna nan trahadónan but den kaso ku nan no kumpli ku reglanan vigente den e empresa (palabrashon pa apliká but). E butnan aki ta wòrdu retené for di nan salario.
Den e foyeto aki nos lo mira kiko ta un palabrashon pa apliká but i kiko ta e kondishonnan den kaso di aplikashon di but den un relashon di trabou.
Kiko ta un palabrashon pa apliká but?
Palabrashon pa apliká but ta un kombenio entre partidonan, dunadó di trabou i trahadó, kaminda algun reglanan, ta wòrdu kombení, kua pa violashon di nan por duna but. E butnan ta wòrdu retené for di e salario.
Kiko ta e eksigensianan pa imponé un but?
A base di artíkulo 1613s Kódigo Sivil di Antia solamente por duna but ora ku esaki ta kumpli ku e siguiente kondishonnan:
• Reglanan, ku den kaso di violashon por resultá den un but, mester ta ankrá den un kombenio di trabou òf un REGLAMENTU manera indiká den artíkulo 1613i di Kódigo Sivil di Antia òf den un C.A.O. Tal reglamentu tin balides, solamente si un ehemplar di esaki a keda deponé na “griffie” di Korte den Promé Instansia i ku e trahadó tambe a risibi kopia di esaki.
• E reglanan konserni mester ta hopi kla. E reglamentu òf kombenio di trabou ademas mester indiká bon kla e altura di e but. (sea den florin, o si akaso e salario ta wòrdu pagá den un otro valuta, den seña di e valuta p.e. US$)
• E autorisashon pa duna un trahadó un but, mester a ser akordá ku e trahadó pa medio di un kombenio por eskrito. Kombenionan verbal pa apliká but o aplikashon di but unilateral ( otro ku den reglamentu ta indiká) no ta válido
• E altura di un but por ta maksimalmente sueldo di un dia di trabou. E total di but risibí durante un siman no por ta mas tantu ku sueldo di un dia di trabou (den kaso di 5 dia di trabou den un siman e maksimo ta 20% di e sueldo pa siman)
• Butnan retené dor di un dunado di tabou no mag di bai pa su mes benefisio (ni direktamente ni indirektamente), pero mester wòrdu hinká por ehempel den un fondo di karidat.
• Ademas artíkulo 1613t di Kódigo Sivil di Antia ta stipulá ku un dunado di trabou no mag pone but i alabes eksigí dano i perhuisio, pa violashon di e mesun regla.
• Palabrashonnan kontra e kondishonnan ariba menshoná ta invalido.
Tur dunado di trabou ku a apliká but (o ta aplikando but) ku no ta kuadra ku e reglanan manera menshoná tin e obligashon di debolbé e sumanan retené na e trahadó. Konsiderando ku ta trata’ki di sueldo retené ilegalmente, e trahadó konforme artíkulo 1614q Kódigo Sivil di Antia, por eksihí un interes di retraso di maksimalmente 50%.
Trahadónan – ku den kaso ku nan dunadonan di trabou ta nenga di paga nan bek e sumanan retené – por akudí na Direktorado di Asuntunan Laboral (Sekshon di keho).
14. Fleksibilisashon di leinan laboral
Fleksibilisashon di derecho di trabou
1.1 Abolishon di kondishon di kompetensia
Un kondishon di kompetensia ta un kondishon ku ta limitá e trahadó pa den sierto forma ehersé labor despues di terminashon di e relashon di trabou,i hopi bia bou di pena di but. E kondishon ta sirbi pa protehá e dunadó di trabou kontra kompetensia inhustu di e eks-trahadó.
Un kondishon di kompetensia ta nulo. E dunadó di trabou no por apelá riba esaki. Si un trahadó despues di terminashon di e relashon di trabou aktuá komo kompetidó di e dunadó di trabou, miéntras ku na un forma ilegítimo e hasi uso di su konosementu laboral atkerí serka su dunadó di trabou anterior, e ora ei si e dunadó di trabou por eksigí daño di perhuisio pa motibu di kompetensia inhustu. (akto deliktuoso.) Tambe e dunadó di trabou por pidi Hues pa prohibí e trahadó di kontinuá ku e kompetensia inhustu.
Un kondishon ku ta prohibí e trahadó pa durante di e relashon di trabou desaroyá aktividatnan kompetitivo si ta keda posibel.
Meta
Promové mobilidat di trahadónan.
Teksto di Lei Artíkulo 1613v Kódigo Sivil.
1.2 Simplifikashon di e periodo di preaviso
Entrante 1-8-2000 e periodo di preaviso ku e dunadó di trabou tin ku tuma na kuenta ta dependé di e durashon di e relashon di trabou. Si e relashon di trabou riba e dia di aviso:
a. a. a dura ménos ku sinku aña: e periodo ta un luna;
b. b. a dura sinku aña òf mas, pero ménos ku dies aña: e periodo ta dos luna;
c. c. a dura dies aña òf mas, pero ménos ku diesinku aña: e periodo ta tres luna;
d. d. a dura mas ku diesinku aña: e periodo ta kuater luna.
Den kaso di retiro individual despues di pèrmit di direktor i tambe di retiro kolektivo e tèrmino pa trata e petishon òf husga e plan di retiro dor di Direktor di direktorado di asuntunan laboral (mira 1.4) por wòrdu kita for di e periodo di preaviso, basta ku e sobra periodo pa preaviso ta por lo ménos un luna.
E periodo di preaviso pa e dunadó di trabou por wòrdu hasi mas kòrtiku solamente pa medio di kontrato kolektivo. Solamente pa medio di un kombenio por eskrito por kombení un periodo mas largu i esaki mester ta por lo ménos dos biaha mas largu ku esun di e trahadó.
Pa relashonnan di trabou ku wòrdu prolongá (denter di tres luna) e periodo di preaviso ta wòrdu determiná dor di kalkulá e durashon di e kombenio di trabou saliendo for di e fecha di komienso di e promé relashon di trabou.Esaki ta konta tambe den kaso ku un kombenio di trabou pa tempu indefiní wòrdu kontinuá k’un kombenio di trabou pa tempu definí. (mira parti 3 pa “relashon di trabou prolongá”).
Pa trahadó
E periodo di preaviso pa e trahadó ta un luna. E tèrmino aki por wòrdu hasi mas kòrtiku òf largu pa medio di un kombenio por eskrito. E periodo di aviso pa e trahadó no mag di wòrdu alargá mas ku seis luna.
Meta
Simplifiká e reglanan di retiro.
Artíkulonan
1615i, 1615e i 1615fa Kódigo Sivil
1.3 Suavisashon di dia di aviso
E dia di aviso ta e dia riba kual e kombenio di trabou ta terminá a konsekuensia di aviso (Pues no e dia riba kua e aviso ta tuma lugá).
Entrante 1-8-2000 aviso por wòrdu duná riba kualkier dia, a ménos si por eskrito tin algu otro kombení.
Pues, e situashon a wòrdu kambiá di tal forma ku: si nada no ta reglá, e ora ei aviso por wòrdu duná riba kualkier dia. Por ehèmpel: aviso ta tuma lugá riba 18 di yanüari; den kaso di un periodo di preaviso di un luna e kombenio di trabou ta terminá entrante 19 di febrüari.
Meta
Hasi e tèrmino di aviso real mas kòrtiku (te asina leu ku partidonan ta deseá
Teksto di lei
Artíkulo 1615h, insiso unu, Kódigo Sivil
1.4 Kambio di lei di retiro
Lei di retiro banda di e kasonan eksepshonal eksistente (trahadónan serka un instansha públiko, personal di enseñansa i edukashon, personanan ku ta ehersé un profeshon religioso i kria di kas) lo no bai ta aplikabel tampoko riba kombenio di trabou di un Direktor, un kombenio di trabou pa tempu definí ku eksepshon di e kombenio manera intenshoná den e artíkulo nobo 1615e insiso 7 o 8 Kódigo Sivil i den kaso di bankarota. Mas aleu e área di aplikashon di e husgamentu preventivo di retiro individual por wòrdu limitá riba petishon di e kolegio ehekutivo di un teritorio insular.
Meta
Simplifiká /suavisá Lei di Retiro.
Teksto di Lei
Artíkulo 2, parti e, artíkulo 2a
Artíkulo 4, parti d i e
Artíkulo 5, insiso 3 i 4 Lei di Retiro.
1.5 Prolongashon durashon máksimo di e tempu di disposishon
Entrante 1-8-2000 “Uitzendkrachten” por wòrdu pone na disposishon di mesun prestatario pa maksimalmente 12 luna. Disposishonnan ku ta sigui otro denter di 3 luna ta konta komo un disposishon (mesun kos ta konta pa e asina yamá “draaideurconstructie”). Despues di a pone un “uitzendkracht”na disposishon di un prestatario ta te despues di 3 luna por bolbe ponele atrobe na disposishon di e mesun prestatario..
Atenshon:
Violashon di e tèrminonan aki no tin konsekuensia pa e relashon di trabou entre e trahadó i e “ uitzendbureau”. E kombenio di trabou ku e trahadónan na disposishon (“Uitzendkrachten”) tini ku e “uitzendbureau” no ta wòrdu afektá. E “uitzendbureau” si ta kore peliger di wòrdu sanshoná dor di gobièrnu.
Meta
Promové uso di Trahadónan na disposishon (“Uitzendkrachten”)
Teksto di Lei
Artíkulo 6 di “Landsverordening op het ter beschikking stellen van arbeidskrachten”. E lei aki te ainda ta konta solamente pa Kòrsou.
1.6 Intermediashon laboral privá
Intermediashon privá pa buska òf ofresé trabou ta prohibí, a ménos ku tin pèrmit di Bestuurscollege.
Intermediashon privá pa buska òf ofresé trabou ta pèrmití.
Meta
Promové mobilidat di trahadónan.
2 Siguridatnan den derecho di trabou
2.1 Anulashon periodo di prueba verbal
Durante e periodo di prueba dunadó di trabou i trahadó por terminá e kombenio na kualkier momentu, sin tene kuenta ku un periodo di pre aviso òf sin duna e motibu di e terminashon.
Entrante 1-8-2000 un kombenio di prueba ta solamente bálido den kaso ku e keda kombení por eskrito. Eksistensia di dje pues por wòrdu proba solamente via un kombenio por eskrito entre dunadó di trabou i trahadó. E durashon máksimo di un periodo di prueba ta keda 2 luna.
Meta
Prevení inseguridat pa loke ta trata eksistensia di periodo di prueba.
Teksto di lei
Artíkulo 1615n Kódigo Sivil.
2.2 Obligashon “Slep di Salario”
Entrante 1-8-2000 e dunadó di trabou ta obligá pa na kada pago di salario suministrá un spesifikashon di suèldo por eskrito (slep di salario)
E slep di salario mester menshoná lo siguiente:
- e montante di suèldo i e sumanan di kual e ta konsistí;
- tur e sumanan ku wòrdu retené riba e montante di suèldo;
- e suèldo mínimo ku ta konta pa e trahadó a base di e lei di suèldo mínimo;
- nòmber di e dunadó di trabou i e trahadó;
- fecha ku a drenta den servisio;
- e tèrmino riba kua e suèldo ta wòrdu kalkulá;
- e durashon di trabou kumbiní (kantidat di orarionan di trabou pa siman òf pa luna.)
Nota: Den kaso di kombenionan di konvokashon/kombenionan di sero-ora (oproepcontract/nulurencontracten) etc. esaki ta variabel.
Meta
Suministrá informashon na e trahadónan enkuanto suèldo i retenshonnan i fortifiká posishon hurídiko di trahadónan (espesífiko pa por prueba un ke otro).
Teksto di lei
Artíkulo 1614 pa Kódigo Sivil
2.3 Suposishonnan-hurídiko refutabel den kaso i trabou partaim i kombenionan di konvokashon
Un suposishon hurídiko refutabel ta enserá, ku si sierto sirkunstansianan surgi, hues tin ku sali for di e punto di bista ku pa aplikashon di e stipulashon di lei konserní e posishon hurídiko, manera deskribí, hurídikamenta ta esun korekto, pero ku e kontra partido ku pruebanan kontra por mustra ku e posishon hurídiko ta otro di loke ta wòrdu ‘suponé’.
Suposishon hurídiko enkuanto eksistensia di un kombenio di trabou
Entrante 1-8-2000 ta wòrdu suponé ku un kombenio di trabou ta eksistí, den kaso ku un persona presta labor pa un otro kontra pago durante tres luna sigui, durante minimal 8 ora pa siman òf durante di por lo ménos 35 ora pa luna. Si e trahadó por proba ku su situashon ta kumpli ku e kriterionan aki, por ehèmpel dor di presentá pruebanan di pago (di salario), mester sali for di e punto di bista ku tin un kombenio di trabou, a ménos ku e dunadó di trabou por proba lo kontrario.
Suposishon enkuanto e durashon di trabou palabrá
Si un akuerdo di trabou den kual no tin durashon fiho di trabou palabrá (p.e. kombenio di sero-ora/kombenio min-maks) a dura por lo ménos tres luna, entrante 1-8-2000 te keda suponé ku e kantidat di ora trahá den e di kuater luna ta promedio di e kantidat di oranan trahá den e promé tres lunanan. Por ehèmpel: si un trahadó a traha den lunanan yanüari te ku mart un promedio di 100 ora pa luna, e ora ei mester sali for di e punto di bista ku den aprel tambe e la traha 100 ora i e por reklamá pues un suèldo di 100 ora, a ménos ku e dunadó di trabou por proba — por ehèmpel pa medio di karchi di prek —ku den e luna konserní a trahá ménos ku den e tres lunanan anterior i ku ademas tin un palabrashon di “no work, no pay”
Meta
Fortifiká e posishon hurídiko di trahadónan ku un kombenio flèksibel.
Teksto di lei
Artíkulonan 1613 ca 1613 cb Kódigo Sivil.
2.4 Pago minimal pa kada konvokashon den kaso di kombenionan di sero-ora i di konvokashon
Ora un trahadó ku un kombenio di sero-ora, un kombenio di konvokashon òf un kombenio partaim di ménos ku 15 ora pa siman, riba un sierto dia keda yamá pa traha, entrante 1-8-2000 lo konta ku su ora di trabou a dura por lo ménos tres ora. Pues lo mester pag’é minimal 3 ora di trabou te hasta den kaso ku a traha ménos.
Meta
Fortifiká posishon di e trahadó ku un kombenio fleksibel.
Teksto di Lei
Artíkulo 1614da Kódigo Sivil
2.5 Introdukshon prohibishon di preaviso (malesa, embaraso i parto, matrimonio)
Entrante 1-8-2000 dunamentu di preaviso durante e promé aña di malesa òf durante ferlòf di embaraso/parto òf pa motibu di matrimonio di e trahadó ta nulo.
Esaki ta nifiká ku e kombenio di trabou apesar di e preaviso ta keda intakto. E dunadó di trabou, riba petishon di e trahadó, mester sigui paga su salario te na e momento ku e kombenio legalmente keda terminá.
Kondishonnan den un kombenio di trabou ku ta intenshoná pa terminá e kombenio outomátikamente pa motibu di a kontraé matrimonio òf embaraso/parto tambe ta nulo (por keda nulifiká).
E kombenio di trabou ta keda eksistí pasobra e dunadó di trabou simplemente no tin mag di usa kondishonnan asina.
Si e trahadó sinembargo no hasi uso di su derecho pa nulifiká e terminashon, e ora ei si e kombenio di trabou lo terminá.
Den e kaso aki e trahadó por pidi daño di perhuisio argumentando ku preaviso tabata “iregular”.
Meta
Reforsá posishon di trahadó den kaso di retiro diskriminatorio òf retiro durante malesa/aksidente.
Teksto di lei
Art 1615e, insiso sinku i seis
Art 1615h, insiso dos i sinku Kódigo Sivil
2.6 Introdukshon prohibishon di preaviso pa motibu di miembresia sindikal/aktividatnan sindikal
Entrante 1-8-2000 e dunadó di trabou no tin mag di duna preaviso (e trahadó por nulifká esaki) pa terminá e kombenio di trabou pa motibu di miembresia sindikal di e trahadó òf aktividatnan sindikal. Si e aktividatnan sindikal tuma lugá bou ora di trabou i e dunadó di trabou pa motibunan hustu no a duna pèrmit si preaviso ta posibel.
Teksto di lei
art 1615h, insiso 6 Kódigo Sivil
3 Seri (kadena) di kombenionan di durashon kòrtiku
Pa terminashon di un kombenio di trabou pa tempu definí (kombenio temporal) entrante 1-8-2000 no mester duna preaviso mas.
Esaki ta nifiká ku e kombenio temporal prolongá tambe lo terminá outomátikamente.
Pero kontrali na antes den kaso di un seri (kadena) di kuater kombenio temporal ku keda prolongá i di kual entre kada unu no tin interupshon di mas ku 3 luna, e di kuater kombenio outomátikamente ta bira un kombenio di tempu indefiní (=e trahadó ta den “vaste dienst”).
E mesun kos ta konta ora tin ménos ku kuater kombenio ku a keda prolongá dentro di no mas ku 3 luna i esakinan huntu (inkluso eventualmente e periodonan di interupshon) a traspasá un periodo di 36 luna.
E areglo aki tambe ta konta den kaso di kombenionan di trabou entre e trahadó i diferente dunadó di trabou ku por keda konsiderá di ta remplasante di otro (por ehempel den kaso di un “draaideur-constructie” òf ora tuma un negoshi over).
Pa un kombenio temporal di trabou di mas ku tres aña i ku solamente un biaha ta keda prolongá pa ménos ku 3 luna, e areglo aki di “vaste dienst” no ta konta. Pues den e kaso aki e trahadó no ta drenta den “vaste dienst”.
Si un dunadó di trabou, den kaso ku e kombenio temporal kambia di karakter i bira unu indefiní (vaste dienst), ke bai duna preaviso pa terminá e kombenio e tempu di aviso lo dependé di e durashon total di e relashonnan di trabou i pa esaki ta konta desde komienso di e promé kombenio inkluso e eventual interupshonnan (mira tambe parti 1.2)
Meta
Di un banda fasilitá uso di kombenionan di durashon kòrtiku i di otro banda protehá trahadónan.
Teksto di lei
art 1615fa Kódigo Sivil
4 Lei Regulashon di trabou
4.1. Kiko Lei regulashon di trabou 2000 ta regla?
Lei regulashon di trabou 2000 ta kontené reglanan enkuanto:
Oranan di trabou, oranan di sosiegu i roster di trabou
Durashon máksimo di trabou pa dia
Durashon máksimo di trabou pa siman (basá riba kuater siman)
Overtaim
Trabou nokturno
Servisio stand-by (consignatiedienst)
Trabou riba dianan di sosiegu, djadumingu i dianan di fiesta
Lei regulashon di trabou 2000 ta indiká enkuanto e tópikonan aki lokual por i lokuual no por, durante kuantu ora por ehersé trabou, bou di ki kondishon por traha overtaim etcetera.
Tambe e Lei regulashon di trabou 2000 ta kontené reglanan enkuanto:
• Trabounan ehersé dor di muchanan
• Trabounan peligroso i trabou nokturno ehersé dor di hóbennan
• Trabounan ehersé dor di personal doméstiko
Meta
Reglanan nobo enkuanto orarionan di trabou, ku di un banda ta mas fleksibel i di otro banda ta brinda mas siguridat.
4.2 Algun diferensia ku e lei regulashon di trabou 1952
Gruponan di Trahadó
E lei regulashon di trabou 1952 konosé diferente reglanan pa diferente gruponan di trahadó. E diferensianan ta surgi dor di e diverso dekretonan di trabou, manera e dekreto di trabou den Horeca, e dekreto di trabou den Kasino.
Den e regulashon di trabou 2000 ta eksistí solamente diferensia entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Esnan promé menshoná ta trahadónan ku mester por presta labor riba diferente momentu (fuera “orarionan normal di kantor”).
Pa motibu ku e sektornan di hotèl, restorant i kasino ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ku nan ta empleá hopi hende, gobièrnu bou di e sirkunstanshanan aktual a skohe pa bini ku reglanan apart pa e sektornan aki (mira folder: Dekreto di trabou den hotèl, restorant i kasino).
Orarionan di Trabou (roster)
Bou di e lei regulashon di trabou 1952 e orarionan di trabou ( ku ta desviá) mester wòrdu aprobá dor di direktorado di asuntunan laboral. Ademas tur desviashon di un roster tabata overtaim, a ménos ku pa e kambio aprobashon a wòrdu pidi di antemano na direktorado di asuntunan laboral.
Bou di e lei regulashon di trabou 2000 e orarionan di trabou no mester keda aprobá adelantá pa direktorado di asuntunan laboral. Orarionan di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu pone na konosementu di direktorado di asuntunan laboral. E Direktor di direktorado di asuntunan laboral tin e outorisashon pa prohibí sierto rosternan.
Desviashonnan insidental for di e roster ta posibel, basta etrahadónan keda poné na altura 48 ora promé.
Durashon di trabou
E lei regulashon di trabou 1952 konosé en general un durashon di trabou di 40 ora pa siman, pero pa hopi trahadó ta konta un durashon di trabou mas largu a base di un di e resolushonnan di trabou. Si e durashon di trabou semanal wòrdu surpasá, por papia direktamente di overtaim.
Den e lei regulashon di trabou 2000 e durashon di trabou semanal ta 40 ora (pa no trahadónan di skema) òf 45 ora (pa trahadónan di skema). E durashon di trabou pa trahadónan di skema ta mas largu pasobra esaki sea no ta stroba òf ta stroba e rosternan di trabou eksistente ménos. Rosternan kontinuo (24 ora) eksistente hopi biaha ta keda fihá a base di un siman di trabou ku un promedio di 42 ora pa siman basá riba kuater siman.
Kalkulashon di e oranan trahá ta tuma lugá kada kuater siman, di manera ku por skùif ku e oranan sin ku por papia di overtaim. E posibilidat pa skùif ta wòrdu limitá dor di e kantidat máksimo di oranan pèrmití, esta 10 ora pa no trahadónan di skema i tambe 10 ora pa trahadónan di skema.
Pèrmitnan
Pa aplikashon di orarionan di trabou no regular, pa laga traha overtaim i pa adaptá/desviá di orarionan di trabou tabatin mester di pèrmit adelantá di direktorado di asuntunan laboral bou di e lei regulashon di trabou 1952.
E lei regulashon di trabou 2000 no konosé evaluashon adelantá. Trahadónan por kehá si sierto aktonan, despues di kua posiblemente Departamentu por aktuá represivo. Partidonan por apelá un desishon di Departamentu.
Reglanan di Protekshon
E lei regulashon di trabou 1952 no konosé reglanan di protekshon pa trahadónan “vulnerabel’, manera trahadónan nokturno. Protekshon mester a keda brindá via pèrmitnan individual, di manera ku no tabata eksistí un sistema di garantia transparente.
E lei regulashon di trabou 2000 konosé stipulashonnan di protekshon speshal pa trahadónan nokturno òf servisio stand-by.
Sanshon
Sanshonnan bou di lei regulashon di trabou 1952 ta masha poko (e but maksimal ta NAF. 600,- pa infrakshon).
E lei regulashon di trabou 2000 sinembargo konosé kastigunan mas moderno i ta hasi distinshon entre delitu i infrakshon. E kastigu máksimo pa delitu ta konsistí di un kastigu di prison di máksimo 4 aña i/òf un but di maksimal NAf. 100.000,-. Esun pa infrakshon ta konsistí di un aresto preventivo di maksimal un aña i/òf un but di maksimalmente NAf. 25.000,-.
Personal domestiko
Pa personal doméstiko tin sierto medidanan di protekshon tumá, kontrali na lei regulashon di trabou 1952 (mira parti 6).
Prohibishon trabou dor di mucha
Prohibishon di trabou dor di mucha ta konta pa muchanan te ku 14 aña (Lei regulashon di trabou 1952 tabata stipulá te 14 aña). Esaki, den kuadro di tratado di ILO 182 enkuanto eliminashon di e pió formanan di trabou dor di mucha ku lo bai drenta na vigor.
Pero meskos ku e areglo di 1952 muchanan tin mag di traha trabou ku normalmente ta keda hasí dor di mucha òf ku físikamente òf spiritualmente no ta eksigí muchu òf ku no ta peligroso (parti korant/empaketá den supermerkadonan) basta ke esakinan no tuma lugá durante oranan di skol ni tampoko no tuma lugá promé ku 07.00’ or i despues di 19.00’ or.
4.3 Trahadónan di skema/no trahadónan di skema
Dos grupo
E Lei regulashon di trabou 2000 ta hasi distinshon entre trahadónan di skema i no-trahadónan di skema. Pa ámbos grupo tin reglanan distinto enkuanto orarionan di trabou, skema di trabou, etc.. Pa e trahadó ta importante pa sa si e ta trahadó di skema òf nò.
Definishon
Lei regulashon di trabou 2000 ta komprondé bou di un trahadó di skema: un trahadó di kual su orarionan regular di trabou (orarionan segun roster, pues no:overtaim) ta kai kompletamente òf parsialmente:
• diariamente promé ku 7.or di mainta òf despues di 8or di anochi
• riba djadumingunan
• riba dianan di fiesta
Eskoho via roster
E dunadó di trabou en prinsipio por disidí si su trahadónan ta trahadónan di skema òf no dor di stipulá e roster di trabou. Mirando ku trabou di skema por lo general ta resultá ménos faborabel pa trahadónan, e trahadónan por pidi Direktor di direktorado di asuntunan laboral pa prohibí aplikashon di trabou di skema den nan kompania. Den un kaso asina e dunadó di trabou mester apliká e stipulashonnan ku ta konta pa e no-trahadónan di skema.
Servisio kontinuo kompletu
Pa trahadónan di skema ku ta traha a base di un roster di servisio kontinuo (Un roster ku ta garantisá un okupashon kontinuo durante 24 ora pa dia ku p.e. tres warda), ta konta tambe algun stipulashon di eksepshon (mira kapítulo 5.10).
Desviashon for di Skema
Desviashon for di skema di trabou ta pèrmití. E dunadó di trabou no mester di permiso previo di direktorado di asuntunan laboral. E trahadó mester wòrdu pone na altura si, di e desviashon di orario di trabou por lo ménos 48 ora promé.
Teksto di lei
Artíkulonan 2, insiso 2, sup c i 13 lei regulashon di trabou 2000.
4.4 Durashon di trabou(sin overtaim)
No-trahadónan di Skema
E durashon di trabou (sin overtaim) ta maksimal 10 ora pa dia i maksimal 40 ora pa siman. E 40 ora aki ta wòrdu kalkulá over un periodo di 4 siman. Por ehèmpel den un siman drùk por sigui traha maksimal 5 ora (un ora pa dia durante maksimal 5 dia) sin ku tin kuestion di overtaim, basta e dunadó di trabou notifiká esaki na e trahadó adelantá i e oranan wòrdu ‘duna bek’ denter di tres siman.
Si labor wòrdu ehersé mas ku 10 ora largu, por papia di overtaim. Tambe por papia di overtaim den kaso ku oranan èkstra no wòrdu duná bek òf no keda duna bek na tempu. Overtaim mester wòrdu paga èkstra (mira kapítulo 5.7).
Trahadónan di Skema
Pa trahadónan di skema ta konta mesun kos, den e sentido ku e durashon máksimo di trabou ta (45 ora ku ta) un promedio di kada kuater siman.
Trabou nokturno
Den kaso di trabou nokturno i servisio stand-by ta konta sierto reglanan di desviashon (mira kapítulo 5.8 i 5.9)
Durashon di trabou mas largu
Direktor di direktorado di asuntunan laboral riba petishon (di dunadó di trabou) por stipulá un durashon di trabou mas largu pa medio di un dekreto pa tempu definí, tantu pa trahadónan di skema, komo pa no trahadónan di skema.
Teksto di lei
Artíkulo 8, 14 i 24 lei regulashon di trabou 2000
4.5 Oranan di trabou i oranan di sosiegu
No-trahadónan di Skema
Pa no-trahadónan di skema ta konta komo oranan di sosiegu:
• e oranan entre 8or di anochi i 7or di mainta
• dos parti di dia liber segun skema (sea na unu òf no, por ehempel un diasabra)
• djadomingunan
• dianan di fiesta
E oranan normal di trabou no tin mag di kai bou di oranan di sosiegu. Si pa un òf otro motibu mester traha tòg, anto e ora ei mester paga e oranan ei komo overtaim.
Trahadónan di den Pakus
Pa trahadónan di den pakus e orario di 8or di anochi por ta mas lat den kaso ku e ora ofisial pa pakusnan sera, ta riba un otro orario. Pa nan e oranan di sosiegu ta kuminsá di mas tarda mei ora despues di e ora ofisial di sera.
Trahadónan di Skema
Pa trahadónan di skema ta konta otro areglonan. E oranan di sosiegu di un trahadó di skema ta lo siguiente:
• diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orario di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo ménos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu aki, un biaha den kada shete dia por keda redusí te na ocho ora.
• e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme e roster di trabou vigente (por lo ménos un biaha den kada kuater siman esaki mester kai riba un djadumingu)
• semanalmente por lo ménos un parti di dia liber konforme roster promé òf despues di 1’or.
• pa aña por lo ménos sinku dia di fiesta
Den kaso di trabou nokturno ta konta reglanan partikular (mira 5.8).
Obligashon pa Notifika
Rosternan di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu manda pa Direktor di direktorado di asuntunan laboral pa e tuma konosementu di nan(mira tambe kapítulo 12). Direktor tin e outorisashon pa den sierto kasonan prohibí rosternan por kompleto òf parsialmente.
Teksto di lei
Artíkulo 9 lei regulashon di trabou 2000.
4.6 Pousa
Pousa
Riba kada dia ku un trahadó ehersé labor mas ku seis ora) sea pa medio di overtaim òf no, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora despues di maksimalmente sinku ora di labor. Un interupshon di trabou di ménos ku 15 minüt no ta konta pa pousa. Pa trahadónan den servisio kontinuo ta konta reglanan apart. (mira 5.10)
Sigui traha
Ta prohibí pa laga e trahadó ehersé labor durante su pousa, ku no ta pa medio di overtaim
Keda disponibel
Si e trahadó tin ku keda disponibel durante su pousa pa den kaso ku ta nesesario e por wòrdu yamá pa sigui traha, e ora ei nos por papia di konsignashon (“consignatie”). (mira 5 9)
Teksto di lei
Artíkulo 10 lei regulashon di trabou 2000.
4.7 Overtaim
Overtaim
Overtaim por surgi a konsekuensia di:
• traha durante oranan di sosiegu di e trahadó
• traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman
Atenshon: den kaso di un “kombenio partaim“ di por ehèmpel 20 ora pa siman, por papia di overtaim solamente ora e 40 ora normal pa siman (òf pa trahadónan di skema:45 ora pa siman) wòrdu surpasá. Esaki ta solamente otro den kaso ku tin un otro palabrashon entre partidonan.
Presta labor a base di un yamada durante estado di standby tambe ta overtaim (mira kapítulo 5.9)
Durashon di trabou inkluso overtaim ta pa no-trahadó di skema maksimal 11 ora pa dia i 50 ora pa siman, kon tal ku esaki no surpasá 45 ora kalkulá over un periodo di 13 siman.
Pa trahadó nokturno ta konta un durashon di trabou inkluso overtaim di 9 ora pa dia kontal ku esaki no surpasá 45 ora pa siman kalkulá over un periodo di 13 siman (mira tambe 5.8).
Kompensashon
Overtaim mester keda kompensá dor di un oumento èkstra riba e salario di en prinsipio 50%. Dunadó di trabou i trahadó por palabrá ku otro por eskrito ku overtaim no ta wòrdu pagá na sèn pero lo keda kompensá ku ora liber (en prinsipio un ora i mei pa kada ora èkstra trahá).
Parti di oranan di overtaim semper ta wòrdu di rònt af a rason di mei ora. Overtaim, di ménos ku 15 minüt pa dia i no di karakter regular, no ta keda konsiderá komo overtaim.
Sobresueldo èkstra
Den sierto kasonan un oumento èkstra mester wòrdu pagá riba e oumento normal di overtaim, dor di kual e rekompensa total ta bira mas haltu ku 150% (mira e resúmen aki bou)
Resúmen
E rekompensa total pa no-trahadónan di skema pa oranan èkstra ta lo siguiente:
Situashon Pago (inkl. suèldo)
- ora surpasá e durashon maksimal di trabou (pa dia òf despues di kuater siman) 150%
- overtaim riba parti di dia liber segun roster 175%
- overtaim riba dia di sosiegu 200%
- overtaim riba dia di fiesta 250%
Rekompensa total pa trahadónan di skema pa oranan èkstra ta lo siguiente:
Situashon Pago (inkl. suèldo)
- ora surpasá e durashon maksimal di trabou
(pa dia òf despues di kuater siman) 150%
- overtaim riba parti di dia liber segun roster 175%
- overtaim riba dia di sosiegu 200%
- overtaim riba dia di fiesta 250%
- overtaim den kombinashon ku trabou nokturno 175%
Kondishonnan
Si un dunadó di trabou yama un trahadó pa traha overtaim riba un dia liber di e trahadó, e mester paga e trahadó por lo ménos tres ora di overtaim.
Den kaso ku e durashon di trabou pa dia inkluso overtaim ta 10 ora òf mas, e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf un pago sufisiente p’esei.
Un enkargo pa traha overtaim mester keda duná mas tempran posibel na e trahadó. E dunadó di trabou mester tene kuenta ku interesnan di e trahadó (mas tantu posibel) ora e duna un enkargo pa traha overtaim.
Overtaim ta obligá?
Lei regulashon di trabou 2000 no ta duna un kontesta riba e pregunta si un trahadó por nenga pa traha overtaim den kaso ku no a kumbiní un obligashon pa traha overtaim. E pregunta aki mester keda kontestá den kuadro di “derecho di kombenio laboral”.
Por lo general ta konta ku e enkargo pa traha overtaim no por wòrdu nengá sin mas.
Teksto di lei
Artíkulonan 14 te ku17 lei regulashon di trabou 2000
4.8 Trabou nokturno
Definishon
Por papia di trabou nokturno ora un trahadó di skema, no den sentido di traha overtaim, ehersé labor konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00 or i promé ku 6 or di mainta
Durashon di trabou
E durashon di trabou pa servisio nokturno, ku eksepshon di pousa, ta maksimalmente ocho ora. Mas aleu e durashon di trabou pa siman pa trahadónan di skema ku ta ehersé trabou nokturno no ta suma 45 pero 40 pa siman, kontá over un periodo di 13 siman (inkluso overtaim: 45 ora).
Repartishon di Roster
E roster di trabou pa un trahadó ku ta trahá trabou nokturno mester kumpli ku e siguiente kondishonnan:
• e trahadó por trahá trabou nokturno no mas tantu ku 14 biaha den un periodo di kuater siman; (a ménos ku ta trata di funshonnan nokturno spesífiko manera guardia nokturno òf personal di sierto empresa di horeca o kasino).
• despues di trabou nokturno e trahadó mester di un periodo di sosiegu sin interupshon di:
a. por lo ménos 12 ora den kaso ku e trabou nokturno kaba promé ku 2or òf 2’or en punto.
b. por lo ménos 14 ora den kaso ku trabou nokturno kaba despues di 2or
• e periodo di sosiegu ariba menshoná por wòrdu redusí un solo biaha te 8 ora den un periodo pegá ku otro di 7 dia
• despues di ehersé trabou nokturno maksimal 6 biaha tras di otro, e trahadó tin un periodo di sosiegu sin interupshon di por lo ménos 48 ora.
Teksto di lei
Artíkulonan 12 i 14 Lei regulashon di trabou 2000
4.9 Servisio standby (konsignashon)
Definishon
Bou di konsignashon nos ta komprondé: un lapso di tempu entre dos servisio ku ta sigui otro òf un pousa, denter di kual e trahadó ta obligá pa ta disponibel (den kaso di sirkunstansianan imprevisto) pa e por wòrdu yamá pa ehersé labor mas lihé posibel.
Den kaso di “split-shifts” òf servisio interumpí, kaminda por ehèmpel labor mester keda ehersé mainta tempran i atardi, no por papia di konsignashon” si e trahadó no tin nodi di keda disponibel den e lapso di tempu entre mainta tempran i atardi.
Diferente Prohibishon
Ta prohibí pa imponé konsignashon riba trahadónan ménos ku 18 aña.Durante por lo ménos 14 dia konsekutivo den kuater siman di tempu no ta pèrmití pa imponé konsignashon riba un trahadó. Tampoko ta pèrmití pa imponé konsignashon den kombinashon ku trabou nokturno riba e mesun dia.
Durashon di trabou
Si konsignashon ta kubri e periodo entre 0.00or di anochi i 6or di mainta, e durashon normal di trabou di 45 ora (pa trahadónan di skema) no ta kontá e ora ei. E durashon di trabou, kontá riba un periodo di 13 siman, por suma e ora ei maksimalmente 40 ora pa siman. Por lo de mas durashon di trabou ta keda meskos.
E labor ku surgi for di konsignashon, no ta konta ora ta kalkulá e durashon total di trabou regular (inkluso overtaim òf laga) manera ta e intenshon den e partinan 5.4 i 5.7).
Kompensashon
Durante di konsignashon ta konta komo orario di trabou e oranan ku realmente labor a keda ehersé a konsekuensia di un konvokashon (oproep).Sinembargo, un òf mas konvokashon den mèi ora ta wòrdu konsiderá di ta dura por lo ménos mei ora. Si denter di mei ora despues di ehersé labor konsignante atrobe un konvokashon wòrdu hasi, e periodo meimei ei tambe ta keda konsiderá komo orario di trabou ku mester wòrdu pagá.
E labor ku keda ehersé durante konsignashon mester wòrdu pagá komo overtaim.
Sobresueldo pa Standby
A ménos ku partidonan a kumbiní otro kos pa medio di un kombenio por eskrito, e dunadó di trabou ta paga e trahadó riba ken konsignashon ta wòrdu imponé i no opstante ku en realidat konvokashonnan a wòrdu hasi pa ehersé labor òf nò, pa dia, un oumento di un porshentu di su suèldo brutu pa luna. E sobresueldo pa konsignashon no por wòrdu kita for di e pago ku mester keda pagá ora ku labor wòrdu ehersé despues di un konvokashon (oproep).
Teksto di Lei
Artíkulo 11 Lei di regulashon di trabou 2000.
4.10 Servisio kontinuo di 24 ora
Definishon
Bou di trabou den un empresa ku servisio kontinuo kompletu nos ta komprondé: trabou, ku no solamente un karakter di sosten, i ku ta wòrdu ehersé den un empresa den kual a konsekuensia di e proseso di produkshon, e trabou tin ku keda ehersé sin interupshon durante 24 ora di dia (por ehèmpel den (partinan di) kuido médiko, refineria di zeta)
Reglanan Eksepshonal
Kontrali na stipulashonnan regular ku ta konta pa trahadónan di skema, pa trahadónan nokturno ta konta ku:
• e dia di sosiegu por lo ménos un biaha den diestres siman ta kai riba un djadumingu (en bes di un biaha den shete siman);
• e pousa por wòrdu duná mas lat ku seis ora di trabou den kaso ku trabou no ta pèrmití;
• No tin un máksimo di durashon di trabou inkluso overtaim pa dia;
• e durashon di trabou inkluso overtaim pa siman ta maksimal 60 ora. E durashon di trabou sin overtaim si ta normal 45 ora pa siman i den kaso di trabou nokturno tambe 45 ora pa siman.
Pa loke ta trata servisio “standby” (mira kapítulo 5.9) pa trahadónan di skema den servisio kontinuo kompletu no ta konta e periodo liber di konsignashon di 14 dia, ni e prohibishon di servisio “standby” den kombinashon ku trabou nokturno ni e prima/sobresueldo fiho.
Teksto di Lei
Artíkulo 26 Lei regulashon di trabou 2000
4.11 Debernan atministrativo pa e dunadó di trabou
“Arbeidslijst”
Den tur empresa mester tin un Lista di trabou (“arbeidslijst”) kologá na un lugá, ku ta libramente aksesibel pa e trahadónan. E lista di trabou ta duna un bista sistemátiko di e diferente funkshonan den e empresa i e personal korespondiente, tambe e orarionan di trabou òf rosternan di trabou aplikabel den e empresa i e oranan di deskanso ku ta konta den e empresa. E modelo di “arbeidslijst” en prinsipio ta igual na e “arbeidslijst” konforme lei regulashon di trabou 1952.
Obligashon pa Notifiká
“Arbeidslijstnan”, riba kua rosternan di trabou pa trahadónan di skema ta aparesé, mester wòrdu mandá inmediatamente pa Direktor despues di a keda fiha dor di dunadó di trabou. Mesun kos ta konta pa kambionan struktural hasí den rosternan.
Desviashon Insidental
Den kaso ku un trahadó mester traha insidentalmente mas ku òf ménos ku e roster ta indiká (esaki relashoná ku e posibilidat pa skùif oranan di trabou: mira kapítulo 5.4) esaki mester keda notifiká 48 ora adelantá na e trahadó.
Prohibishon direktorado di asuntunan laboral
E Direktor di direktorado di asuntunan laboral ta outorisá pa prohibí kompletamente òf parsialmente aplikashon di orarionan di trabou òf un roster di trabou, stipulá den e Arbeidslijst, pa un trahadó òf un grupo di trahadónan den un empresa òf pa duna instrukshonnan fiho relashoná ku esakinan, den kaso ku:
• e ta di opinion ku e karakter di e empresa no ta hustifiká trabou di skema, òf si
• mirá for di e aspekto di salú òf bienestar di e trahadó konserní òf di e trahadónan esaki ta deseabel.
Registro di personal
E dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktor direktorado di asuntunan laboral e mustra un registro di personal. E registro di personal ta kontené nòmbernan, fechanan di nasementu i nashonalidat di e trahadónan den e empresa. Di trahadónan ku no outomátikamente ta wòrdu atmití den Antia Hulandes, e number i fecha di entrega di e pèrmit di estadia ta wòrdu menshoná.
Registro di overtaim
E dunadó di trabou ta tene un registro di overtaimnan trahá den su empresa. E registro di overtaim ta menshoná nòmber di e trahadónan ku a traha overtaim, fechanan riba kua overtaim a wòrdu trahá, i tambe e durashon di e overtaim pa kada trahadó.
Teksto di lei
Artíkulonan 28 te ku 30 Lei regulashon di trabou 2000.
4.12 Fecha i Areglo transitorio
Fecha
E lei ta drenta na vigor entrante 1 ougùstùs 2000.
Teksto di lei
Artíkulonan 37 te ku 43 Lei regulashon di trabou 2000.
5 Personal doméstiko
Den Lei regulashon di trabou 2000 tin un stipulashon pa personal doméstiko, kual stipulashon ta kontené algun normanan ku (un persona natural ku ta aktua komo dunadó di trabou) mester tene kuenta kuné.
Durashon di trabou
E durashon di trabou máksimo ta suma 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman. Si traha mas tantu ora (overtaim) esakinan mester wòrdu pagá kontra 150%
Pousa
Despues di maksimalmente sinku ora di labor e trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo menos mei ora. Labor durante e pousa mester wòrdu paga na 150%.
Oranan di sosiegu
E oranan entre 10-or di anochi i 6-or di mainta ta konta komo oranan di sosiegu a ménos ku e relashon di trabou únikamente i prinsipalmente tin mira riba kuido ku eksklusivamente mester tuma lugá durante e orarionan ariba menshoná. Trabou den e oranan ei (ora di sosiegu) mester wòrdu pagá na 150%. Pa kada 7 dia e trahadó tin derecho riba un dia di deskanso. Trabou riba e dia di deskanso mester wòrdu pagá na 200%.
Dianan di fiesta
Riba dianan di fiesta e trahadó ta liber di trabou ku mantenshon di suèldo. Trabou riba un dia di fiesta mester wòrdu paga na 200%.
Suèldo mínimo
( mira foyeto sueldo minimo).
kuminda i bibienda (personal habitá den kas di su dunadó di trabou) òf pa kumindanan suministrá ( personal no habitá den kas di su dunadó di trabou) por keda kitá manera akibou menshoná:
I Kuminda i Bibienda (persona bibá den kas di dunadó di trabou)
a Naf 300,- na Kòrsou
b Naf 300,- na Boneiru
c Naf 425,- na St. Maarten
d Naf 300,- na Saba
e Naf 300,- na Statia
II Almuerso/sèntwich (persona no bibá den kas di dunadó di trabou)
a Naf 1,50 na Kòrsou
b Naf 1,50 na Boneiru
c Naf 2,10 na St. Maarten
d Naf 1,50 na Saba
e Naf 1,50 na Statia
III Kuminda kayente (persona no bibá den kas di dunadó di trabou)
a Naf 5,00 na Kòrsou
b Naf 5,00 na Boneiru
c Naf 7,00 na St. Maarten
d Naf 5,00 na Saba
e Naf 5,00 na Statia
Teksto di lei:
art. 25 Lei regulashon di trabou 2000, art. 7 insiso 3 i art. 9 insiso 4 Lei
salario mínimo.
15.DEKRETO DI TRABOU PA HOTÈL, RESTORANT I KASINO
(P.B. 2000 NR.91)
Introdukshon
Ya komo e sektornan hotèl, restorant i kasino ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ta sektornan ku ta krea hopi kupo di trabou, gobièrnu a skohe pa bini ku reglanan distinto pa e sektornan aki.
Entrante di 23 di sèptèmber 2000 e siguiente reglanan, ku ta desviá for di lei regulashon di trabou 2000 ta válido.
Durashon di trabou
• Durashon di trabou ta maksimal 48 ora pa siman kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 10 ora pa dia
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 11 ora pa dia.
Ku otro palabra, pa konta e kantidat di ora trahá ta sali for di un periodo di 4 siman i asina ta krea posibilidat pa skùif ku ora.
• Durashon di trabou nokturno (trabou nokturno = ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00’or i promé ku 06’or di mainta), ta, sin konta pousa, maksimal 8½ pa dia.
Periodo di sosiegu i pousa
• E dia den siman ku segun roster ta konta komo dia di sosiegu di e trahadó (e dia di sosiegu mester kai kada 13 siman maske ta un biaha riba djadumingu).
• Diariamente e tempu promé i despues di durashon di su trabou, kon tal ku su tempu di sosiegu den 24 ora ta mínimal 11 ora sin interupshon.
• Dianan di fiesta
Riba kada dia ku un trahadó traha mas ku seis ora, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora, basta ku trabou ta permití esaki.
Overtaim
Overtaim ta ora e trahadó:
• traha mas largu ku durashon maksimal di trabou pa dia òf pa siman; e tin e ora ei derecho riba pago di 150%
• traha riba su dia di sosiegu òf un dia di fiesta; e tin e ora ei derecho riba 200%
Partidonan por kumbiní por eskrito ku ta paga overtaim den forma di “time-back”
Si e trahadó keda yamá pa traha “overtaim riba un dia, ku no ta su dia di trabou ta konsiderá sin mas ku e overtaim e dia ei a dura minimal 3 ora.
Den kaso ku traha overtaim i durashon di trabou inkluso overtaim ta 10 ora òf mas e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf sèn p’esaki.
Stand-by (konsignashon)
Konsignashon ta un lapso di tempu entre dos servisio durante kual e trahadó ta obligá pa ta alkansabel.
Den e kaso aki ta e oranan ku realmente labor a keda ehersé despues di yamada ta konta komo orario di trabou. Den kaso di un òf mas yamada dentro di mei ora di tempu ta ser konsiderá ku labor a dura por lo ménos mei ora.
Trabou hasi durante konsignashon mester keda paga komo overtaim.
Direktor di Direktorado di Labor por buta kondishonnan èkstra pa durashon di trabou (inkluso overtaim),orario di trabou, pousa i oranan di sosiegu pa un trahadó òf un grupo di trahadó.
Ojo: tur otro stipulashonnan di reglulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no 67) ta keda
na vigor manera:
• prohibishon di trabou pa menor di edat bou 15 aña;
• ku ta dunadó di trabou ta disidí en prinsipio ku e tin trahadó di skema òf no trahadó di skema;
• den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá;
• “arbeidslijsten” ku ta enserá trahadónan di skema mester keda entrega” na Direktorado di Labor;
• dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktorado entrega un registro di su personal;
• dunadó di trabou ta obligá pa registrá overtaim i entrega esaki riba petishon di Direktorado;
• krímen ta keda sanshoná ku kastigu di prizon di maksimal 4 aña i/òf un multa di maksimal Nafls. 100.000,--;
• infrakshon ta keda sanshoná ku enkarselashon di maksimal 1 aña i/òf un multa di maksimal Nafls 25.000,--.
16 AREGLO DI RETIRO I ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS
I. Entrante 1 di ougùstùs 2000 a bini kambio den e ordenansa: “Landsverordening Beëindiging Arbeidsovereenkomsten” (Lei di Retiro); mira e ordenansa Fleksibilisashon di Leinan Laboral (P.B. 2000 no. 68).
Ademas di e kasonan di eksepshon eksistente (ku ta konta pa empleadonan den servisio di un kuerpo di derecho polítiko, personal den ensenansa, esta maestro i dosentenan, personanan ku ta okupá puesto religioso, sirbientenan na kas di famia) Lei di Retiro lo no ta aplikabel tampoko pa kontrato di trabou di un direktor.
Ademas (huntu ku kasonan di un motibu urgente, aseptashon di tur dos banda, tempu di prueba) no tin nodi di pidi pèrmit pa duna retiro den kaso di bankarota, ni tampoko den kaso di un kontrato di trabou ku ta kontinuá pa un tempu definí di kua su terminashon ta tuma lugá promé ku e fecha kumbiní (ku eksepshon di dos kaso esta: un relashon di servisio ku a sera pa tempu indefiní ku a kontinuá den un relashon di servisio pa tempu definí i relashon di servisio di e mesun trahadó ku susesivamente tabata den servisio serka diferente dunadó di trabou ku rasonablemente por konsiderá komo susesor di otro).
II. Ora ta terminá un relashon di servisio mester tene kuenta entre otro ku loke ta sigui aki:
? Kondishonnan di disolushon nulo:
• Kualke stipulashon segun kua e relashon di servisio ta terminá segun lei pa motibu di kasamentu òf pa motibu di embaraso òf parto di un trahadó ta nulo.
? Notifikashon di retiro nulo:
E dunadó di trabou no mag den sierto kasonan duna notifikashon di retiro, a pena di nulidat:
A.
• durante e promé ana di enfermedat;
• durante ferlòf di embaraso òf di parto di e trahadó;
• durante e tempu ku un trahadó mayor di edat (un trahadó menor di edat di kende su relashon di servisio a dura por lo ménos seis luna) ta inkapas pa hasi e trabou stipulá, pa motibu ku e ta kumpliendo ku servisio militar;
Por desviá di e kasonan menshoná aki riba via un c.a.o. (kontrato kolektivo di trabou).
B. • pa motibu di kasamentu di e trahadó;
• pa motibu ku e trahadó ta miembro di un sindikato o pa motibu ku debí na aktividatnan sindikal, a ménos ku e aktividatnan ta tuma lugá den ora di trabou di e trahadó i e dunadó di trabou ku motibunan rasonabel a keda sin duna su aprobashon pa eseinan.
? Plaso di preaviso:
E plaso di preaviso ku awor e dunadó di trabou mester tene kuenta ta dependé en prinsipio di durashon di e relashon di servisio di e trahadó:
a. ménos ku sinku ana: un luna
b. sinku ana òf mas, pero ménos ku dies ana: dos luna
c. dies ana òf mas, pero ménos ku diesinku ana: tres luna
d. diesinku ana òf mas: kuater luna
Via c.a.o. por hasi e plaso mas kòrtiku òf den kontrato por eskrito por hasi e plaso mas largu.
? Dia di ekspirashon (dia ku e kontrato di trabou ta terminá)
Entrante 1 di ougùstùs 2000 kualke dia por ta dia di ekspirashon, ke men riba kualke dia por terminá e kontrato di trabou (no mester ta nesesariamente fin di luna, fin di kinsena ni fin di siman) a ménos ku den e kontrato por eskrito òf den “reglement” en kuestion tin un otro dia indiká.
? Ora e dunadó di trabou ta bai duna notifikashon di retiro e tin di tene kuenta ademas ku entre otro:
• E prinsipio di ansianidat den kaso di dunamentu di retiro;
• Ku den kaso ku ta terminá e relashon di servisio debí na komportashon di e trahadó esaki en prinsipio mester ta sensurabel.
III. Asistensia hurídiko grátis
Un trahadó di kende e entrada anual bruto ku e ta hana di su trabou no ta monta mas ku NAFL. 22.500,- pa ana (NAFL 1.875,- pa luna) tin entrante 1 di desèmber 2000 derecho riba asistensia hurídiko den kaso di un disputa laboral, a ménos ku e depositá un suma propio den kaha di gobièrnu sentral (landsontvanger) konforme e skema ku ta sigui:
Entrada bruto pa aña
Depósito propio ku e trahadó ta hasi
No mas ku NAFL. 12.000,-
Nada
Mas ku NAFL. 12.000,- pero no mas ku NAFL. 15.000,-
NAFL. 50,-
Mas ku NAFL. 15.000,- pero no mas ku NAFL. 17.500,-
NAFL. 125,-
Mas ku NAFL. 17.500,- pero no mas ku NAFL.20.000,-
NAFL. 225,-
Mas ku NAFL. 20.000,- pero no mas ku NAFL. 22.500,-
NAFL. 350,-
15.DEKRETO DI TRABOU PA HOTÈL, RESTORANT I KASINO
(P.B. 2000 NR.91)
Introdukshon
Ya komo e sektornan hotèl, restorant i kasino ta vulnerabel pa konkurensha internashonal i ta sektornan ku ta krea hopi kupo di trabou, gobièrnu a skohe pa bini ku reglanan distinto pa e sektornan aki.
Entrante di 23 di sèptèmber 2000 e siguiente reglanan, ku ta desviá for di lei regulashon di trabou 2000 ta válido.
Durashon di trabou
• Durashon di trabou ta maksimal 48 ora pa siman kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 10 ora pa dia
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman kalkulá over un periodo di kuater siman i no mag surpasá 11 ora pa dia.
Ku otro palabra, pa konta e kantidat di ora trahá ta sali for di un periodo di 4 siman i asina ta krea posibilidat pa skùif ku ora.
• Durashon di trabou nokturno (trabou nokturno = ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba òf despues di 0.00’or i promé ku 06’or di mainta), ta, sin konta pousa, maksimal 8½ pa dia.
Periodo di sosiegu i pousa
• E dia den siman ku segun roster ta konta komo dia di sosiegu di e trahadó (e dia di sosiegu mester kai kada 13 siman maske ta un biaha riba djadumingu).
• Diariamente e tempu promé i despues di durashon di su trabou, kon tal ku su tempu di sosiegu den 24 ora ta mínimal 11 ora sin interupshon.
• Dianan di fiesta
Riba kada dia ku un trahadó traha mas ku seis ora, su trabou mester keda interumpí dor di un pousa di por lo ménos mei ora, basta ku trabou ta permití esaki.
Overtaim
Overtaim ta ora e trahadó:
• traha mas largu ku durashon maksimal di trabou pa dia òf pa siman; e tin e ora ei derecho riba pago di 150%
• traha riba su dia di sosiegu òf un dia di fiesta; e tin e ora ei derecho riba 200%
Partidonan por kumbiní por eskrito ku ta paga overtaim den forma di “time-back”
Si e trahadó keda yamá pa traha “overtaim riba un dia, ku no ta su dia di trabou ta konsiderá sin mas ku e overtaim e dia ei a dura minimal 3 ora.
Den kaso ku traha overtaim i durashon di trabou inkluso overtaim ta 10 ora òf mas e dunadó di trabou ta obligá pa duna e trahadó un kuminda kayente òf sèn p’esaki.
Stand-by (konsignashon)
Konsignashon ta un lapso di tempu entre dos servisio durante kual e trahadó ta obligá pa ta alkansabel.
Den e kaso aki ta e oranan ku realmente labor a keda ehersé despues di yamada ta konta komo orario di trabou. Den kaso di un òf mas yamada dentro di mei ora di tempu ta ser konsiderá ku labor a dura por lo ménos mei ora.
Trabou hasi durante konsignashon mester keda paga komo overtaim.
Direktor di Direktorado di Labor por buta kondishonnan èkstra pa durashon di trabou (inkluso overtaim),orario di trabou, pousa i oranan di sosiegu pa un trahadó òf un grupo di trahadó.
Ojo: tur otro stipulashonnan di reglulashon di trabou 2000 (P.B. 2000 no 67) ta keda
na vigor manera:
• prohibishon di trabou pa menor di edat bou 15 aña;
• ku ta dunadó di trabou ta disidí en prinsipio ku e tin trahadó di skema òf no trahadó di skema;
• den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá;
• “arbeidslijsten” ku ta enserá trahadónan di skema mester keda entrega” na Direktorado di Labor;
• dunadó di trabou ta obligá pa riba petishon di Direktorado entrega un registro di su personal;
• dunadó di trabou ta obligá pa registrá overtaim i entrega esaki riba petishon di Direktorado;
• krímen ta keda sanshoná ku kastigu di prizon di maksimal 4 aña i/òf un multa di maksimal Nafls. 100.000,--;
• infrakshon ta keda sanshoná ku enkarselashon di maksimal 1 aña i/òf un multa di maksimal Nafls 25.000,--.
16 AREGLO DI RETIRO I ASISTENSIA HURÍDIKO GRÁTIS
I.
Entrante 1 di ougùstùs 2000 a bini kambio den e ordenansa: “Landsverordening Beëindiging Arbeidsovereenkomsten” (Lei di Retiro); mira e ordenansa Fleksibilisashon di Leinan Laboral (P.B. 2000 no. 68).
Ademas di e kasonan di eksepshon eksistente (ku ta konta pa empleadonan den servisio di un kuerpo di derecho polítiko, personal den ensenansa, esta maestro i dosentenan, personanan ku ta okupá puesto religioso, sirbientenan na kas di famia) Lei di Retiro lo no ta aplikabel tampoko pa kontrato di trabou di un direktor.
Ademas (huntu ku kasonan di un motibu urgente, aseptashon di tur dos banda, tempu di prueba) no tin nodi di pidi pèrmit pa duna retiro den kaso di bankarota, ni tampoko den kaso di un kontrato di trabou ku ta kontinuá pa un tempu definí di kua su terminashon ta tuma lugá promé ku e fecha kumbiní (ku eksepshon di dos kaso esta: un relashon di servisio ku a sera pa tempu indefiní ku a kontinuá den un relashon di servisio pa tempu definí i relashon di servisio di e mesun trahadó ku susesivamente tabata den servisio serka diferente dunadó di trabou ku rasonablemente por konsiderá komo susesor di otro).
II.
Ora ta terminá un relashon di servisio mester tene kuenta entre otro ku loke ta sigui aki:
? Kondishonnan di disolushon nulo:
• Kualke stipulashon segun kua e relashon di servisio ta terminá segun lei pa motibu di kasamentu òf pa motibu di embaraso òf parto di un trahadó ta nulo.
? Notifikashon di retiro nulo:
E dunadó di trabou no mag den sierto kasonan duna notifikashon di retiro, a pena di nulidat:
A.
• durante e promé ana di enfermedat;
• durante ferlòf di embaraso òf di parto di e trahadó;
• durante e tempu ku un trahadó mayor di edat (un trahadó menor di edat di kende su relashon di servisio a dura por lo ménos seis luna) ta inkapas pa hasi e trabou stipulá, pa motibu ku e ta kumpliendo ku servisio militar;
Por desviá di e kasonan menshoná aki riba via un c.a.o. (kontrato kolektivo di trabou).
B.
• pa motibu di kasamentu di e trahadó;
• pa motibu ku e trahadó ta miembro di un sindikato o pa motibu ku debí na aktividatnan sindikal, a ménos ku e aktividatnan ta tuma lugá den ora di trabou di e trahadó i e dunadó di trabou ku motibunan rasonabel a keda sin duna su aprobashon pa eseinan.
? Plaso di preaviso:
E plaso di preaviso ku awor e dunadó di trabou mester tene kuenta ta dependé en prinsipio di durashon di e relashon di servisio di e trahadó:
a. ménos ku sinku ana: un luna
b. sinku ana òf mas, pero ménos ku dies ana: dos luna
c. dies ana òf mas, pero ménos ku diesinku ana: tres luna
d. diesinku ana òf mas: kuater luna
Via c.a.o. por hasi e plaso mas kòrtiku òf den kontrato por eskrito por hasi e plaso mas largu.
? Dia di ekspirashon (dia ku e kontrato di trabou ta terminá)
Entrante 1 di ougùstùs 2000 kualke dia por ta dia di ekspirashon, ke men riba kualke dia por terminá e kontrato di trabou (no mester ta nesesariamente fin di luna, fin di kinsena ni fin di siman) a ménos ku den e kontrato por eskrito òf den “reglement” en kuestion tin un otro dia indiká.
? Ora e dunadó di trabou ta bai duna notifikashon di retiro e tin di tene kuenta ademas ku entre otro:
• E prinsipio di ansianidat den kaso di dunamentu di retiro;
• Ku den kaso ku ta terminá e relashon di servisio debí na komportashon di e trahadó esaki en prinsipio mester ta sensurabel.
III.
Asistensia hurídiko grátis
Un trahadó di kende e entrada anual bruto ku e ta hana di su trabou no ta monta mas ku NAFL. 22.500,- pa ana (NAFL 1.875,- pa luna) tin entrante 1 di desèmber 2000 derecho riba asistensia hurídiko den kaso di un disputa laboral, a ménos ku e depositá un suma propio den kaha di gobièrnu sentral (landsontvanger) konforme e skema ku ta sigui:
Entrada bruto pa aña
Depósito propio ku e trahadó ta hasi
No mas ku NAFL. 12.000,-
Nada
Mas ku NAFL. 12.000,- pero no mas ku NAFL. 15.000,-
NAFL. 50,-
Mas ku NAFL. 15.000,- pero no mas ku NAFL. 17.500,-
NAFL. 125,-
Mas ku NAFL. 17.500,- pero no mas ku NAFL.20.000,-
NAFL. 225,-
Mas ku NAFL. 20.000,- pero no mas ku NAFL. 22.500,-
NAFL. 350,-
17. Durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu i overtaim
Lei di Regulashon di Trabou ta kontene stipulashonnan tokante entre otro: durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu, servisio kontinuo, sobretiempu (Overtaim). Trabou dor di mucha, trabou nokturno, trabou peligroso i trabou ehersé dor di trahadó domestiko.
Lei di Regulashon 2000 ta aplikabel riba trahadónan ku un entrada igual o menos ku e nivel máksimo di e prima pa seguro di malesa ku entrante 1 yanüari 2005 a keda fihá.
E stipulashonnan di Lei di Regulashon 2000 pues ta aplikabel riba trahadónan ku ta gana pa luna, pa kinsena o pa siman i ku nan entrada ta igual of menos ku Nafl.46.846,80 brutu pa aña.
Ambtenar, nabegante, trahadónan di den haf i profeshonnan liber no ta kai bou stipulashonnan di Lei di Regulashon di Trabou.
Pa Lei di Regulashon di Trabou 2000, ta ser konsiderá komo entrada, entrada optené pa medio di trabou den servisio di un doño di trabou eklusivo e.o.overtaim.
Ku introdukshon di Lei di Regulashon di Trabou 2000 entrante 1 ougùstùs 2000, a distingui trahadónan di skema (trahadónan ka ta presta labor na diferente momentunan, fuera di oranan regular di kantor) i no-trahadó di skema.
Pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, rosternan di trabou etc.
Den e foyet’aki nos ta duna atenshon na reglanan legal tokante durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu i overtaim.
A. NO-TRAHADÓ DI SKEMA
Durashon di trabou
• maksimal 10 ora pa dia i un promedio di maksimal 40 ora pa siman, kalkula riba un periodo di 4 siman.
• durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 50 ora pa siman kalkula riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou inkluso overtaim ta suma maksimal 11 ora pa dia i kalkula riba un periodo di 13 siman no surpasa 45 ora pa siman. Pa medio di C.A.O. por desvia for di esaki.
Pousa
• E oranan di trabou di un trahadó diariamente mester wòrdu interumpi pa un pousa di por lo menos mei ora despues di maksimalmente 5 ora di trabou den kaso ku sea pa motibu di overtaim o nò e tin ku traha mas ku 6 ora.
Oranan di sosiegu
• Generalmente e tempu entre 8 or di anochi i 7 or di mainta.
• Dos parti di dia liber segun roster (sea pega na otro o separá, por ehèmpel un diasabra kompletu o un diasabra mainta i un djaluna mainta).
• Djadumingunan.
• Dianan di fiesta.
B. TRAHADÓNAN DI SKEMA.
Durashon di trabou.
• maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman.
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimalmente 55 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kontal ku e total durashon di trabou, inkluso overtaim, sumá pa dia maksimal 11 ora i kalkulá riba 13 siman no ta mas ku 50 ora pa siman.
Meskos ku no-trahadónan di skema, trahadónan di skema tambe por traha maksimal 10 ora di overtaim pa siman riba nan oranan regular, kalkulá riba un periodo di 4 siman.
Pousa
• E oranan di trabou di un trahadó mester wòrdu interumpi pa un pousa di por lo menos mei ora despues di maksimal 5 ora di trabou den kaso ku sea pa motibu di overtaim o nò e tin ku traha mas ku 6 ora.
Oranan di sosiegu
• diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orarionan di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo menos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu un bia den shete dia por wòrdu redusi te por lo menos 8 ora.
• e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme su roster di trabou vigente (por lo menos un bia den kada shete siman esaki mester kai riba un djadumingu).
• semanalmente por lo menos un parti di dia liber konforme roster prome o despues di 1 or.
• pa aña por lo menos sinku dia di fiesta.
C. SERVISIO KONTINUO
Pa trabou den un empresa ku ta duna servisio, pues trabou ku no eksklusivamente tin un karakter di sostenimiento i ku ta wòrdu ehersé den un empresa na unda a base di karakter di e proseso di negoshi o produkshon, durante 24 ora pa dia trabou a wòrdu hasi sin interupshon (por ehèmpel siertu partinan di kuido di salú o refineria).
Durashon di trabou
• Maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman.
• durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 60 ora pa siman.
Pousa.
• E dunadó di trabou mester konsede e trahadó un pousa di por lo menos mei ora riba kada dia ku esaki traha mas ku 6 ora, a lo menos ku e trabou ta permiti esaki.
Oranan di sosiegu
• diariamente e tempu fuera di e oranan di komienso i terminashon di su orarionan di trabou konforme su roster, bou di kondishon ku e ora di sosiegu pa kada 24 ora (konsekutivo) mester ta por lo menos 11 ora (konsekutivo). E oranan di sosiegu, un bia den shete dia, por wòrdu redusi te por lo menos 8 ora;
• e dia di sosiegu pa siman pa e trahadó konforme e roster di trabou vigente (por lo menos un bia den kada shete siman esaki mester kai riba un djadumingu);
• semanalmente por lo menos un parti di dia liber konforme roster prome of despues di 1 or;
• pa aña por lo menos sinku dia di fiesta.
D SERVISIO NOKTURNO
Pa esnan ku konforme nan roster di trabou mester traha 12 or di anochi o prome ku 6 or di mainta ta konta stipuilashonnan specifiko enkuanto durashon di trabou, oranan di sosiegu i kantidat di warda nokturno.
OVERTAIM I PAGO DI OVERTRAIM
Overtaim por surgi a base di:
• Traha durante ora di sosiegu di e trahadó
• traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou ku ta permiti sea pa dia o pa siman.
Atenshon: un part-timer tin derecho riba pago di overtaim solamente den kaso ku komo sifuera un full-timer lo e tabatin derecho riba dje. (Por ehémpel traha riba un dia di sosiegu/ un djadumingu o un dia di fiesta etc.).
Esaki por ta otro si partidonan -asina leu ku lei ta permiti- kumbini algu otro.
Obligashonnan den kaso di overtaim.
• Den kaso ku un dunadó di trabou yama un trahadó pa traha overtaim riba su dia liber, e mester pagé por lo menos tres ora di overtaim.
• Den kaso ku e durashon di trabou inkluso overtaim ta por lo menos 10 ora pa dia e dunadó di trabou ta obliga pa duna e trahadó un kuminda kayente o un kompensashon sufisiente pa esaki.
• E dunadó di trabou mester ordená e trahadó hopi na tempu pa traha overtaim. Den esaki e dunadó di trabou mester tene kuenta mas tantu posibel ku e interesnan di e trahadó.
PAGO DI OVERTIME
Situashon
kompensashon (inkl.sueldo)
surpasá durashon di trabou máksimo (pa dia o despues di 4 siman)
150%
traha durante pousa
150%
Overtaim riba parti di dia liber segun roster
175%
Overtaim riba dia di sosiegu
200%
Overtaim riba dia di fiesta
250%
Overtaim den kombinashon
ku trabou nokturno(solamente pa trahadónan di skema)
175%
Pa medio di kontrato kolektivo por kumbini porsentahenan mas haltu o mas abou.
Atenshon: Un trahadó di skema ku konforme su roster mester traha riba un dia di fiesta mester risibi por lo menos pago dòbel (200%). Overtaim riba un dia di fiesta ta 250%.
Luego un dunadó di trabou i un trahadó por kumbini por eskrito ku na luga di pago ku sèn, ta paga overtime sea parsialmente o kompleto na dianan liber (“time-back”) a rason di e porsentahenan ariba menshoná.
E. RESOLUSHON HORECA
Entrante 23 di September 2000, ta konta otro reglanan pa e ramonan di empresa den e sektor di hotel, restorant i casino.
Durashon di trabou
• E durashon di trabou ta suma di mas tantu 48 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou pa dia no suma mas ku 10 ora.
• e durashon di trabou inkluso overtaim ta suma di mas tantu 55 ora pa siman, kalkula riba un periodo di 4 siman, kontal ku e durashon di trabou pa dia no suma mas ku 11 ora.
• e durashon pa servisio nokturno (= den kaso ku e trahadó eherse labor 12 or djanochi of despues of prome ku 6 or di mainta konforme su roster di trabou) sin pousa ta suma di mas tantu 8½ ora pa dia.
Pousa
• E dunadó di trabou mester konsedé e trahadó un pousa di por lo menos mei ora riba un dia ku e traha mas ku 6 ora, basta ku trabou ta permiti esaki.
Ora di sosiegu
• E dia di sosiegu mester kai por lo menos un bia den 13 siman riba un djadumingu.
• Diariamente e tempu fuera di e orarionan di komienso i terminashon di e durashon di trabou, kontal ku e ora di sosiegu - pa kada 24 ora- suma por lo menos 11 ora sin interupshon.
• Dianan di fiesta.
Overtaim
• traha mas tantu ku e durashon di trabou máksimo permiti pa dia o pa siman: 150%
• traha durante pousa: 150%
• Traha riba dia di sosiegu o riba un dia di fiesta: 200%
Pa mas informashon konsulta e foyeto” Arbeidsbesluit hotels, restaurants en casino’s
F. PERSONAL DOMESTIKO
Durashon di trabou.
• maksimal 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman.
Pousa.
• E trahadó tin derecho riba por lo menos mei ora di pousa despues di kada 5 ora di trabou.
Ora di sosiegu.
• E tempu entre 10 or di anochi i 6 or di mainta ta konta komo oranan di sosiegu alomenos ku e relashon di trabou ta regarda kuido ku unikamente i ekplisitamente mester tuma luga entre e orarionan ariba menshona.
• Pa kada shete dia e trahadó tin derecho riba un dia di sosiegu.
• Dianan di fiesta.
Overtaim.
• Traha mas tantu ora ku e máksimo durashon di trabou permiti pa dia o pa siman: 150%
• Traha durante pousa: 150%
• Traha riba dia di sosiegu o un dia di fiesta: 200%
OBLIGASHONNAN ATMINISTRATIVO
• Den tur empresa mester tin un “arbeidslijst” kologá na un manera bisto.
• “Arbeidslijst” konteniendo roster di trabou pa trahadónan di skema mester wòrdu mandá pa Direktorado di Labor.
• E dunadó di trabou a petishon mester presentá un registro di personal.
• E dunadó di trabou tin e obligashon pa mantene un registro di overtaim i a petishon mester por presenta esaki.
SANKSHON
E “Lei di Regulashon di Trabou 2000” konose sankshonnan severo i ta distingui krimen (intenshonalmente aktua en pugna ku sierto artikulo di lei) i violashon (no kumplimentu o kumplimentu parsial ku reglanan, obligashonnan o kondishonnan).
• Pa krimen: kastigu di prizòn pa maksimalmente 4 aña i/o un but di maksimalmente Nafl. 100.000,-.
• Pa violashon: detenshon pa maksimal 1 aña i/o un but di maksimal Nafl. 25.000,-
AREGLO TRANSITORIO
“Lei di Areglo di Trabou 2000" a drenta na vigor dia 1 di ougustus 2000. En prinsipio ta konta un areglo transitorio pa un periodo di 12 luna pa entre otro regla roster di trabou nobo i pa introdusi sistemanan nobo di pago. Esaki por ta di importansha pa kombenionan (kolektivo) di trabou eksistente, reglamentunan i areglonan di orario ya aprobá.
18. Rekompensa overtaim i dianan di fiesta
LEI DI REGULASHON DI TRABOU 2000
No-trahadó di skema – versus - Trahadónan di skema.
Lei di Regulashon di Trabou 2000 ta kontene stipulashonnan tokante entre otro: durashon di trabou, pousa, oranan di sosiegu, servisio kontinuo, overtaim, trabou dor di mucha, trabou nokturno, trabou peligroso i trabou ehersé dor di trahadó doméstiko.
Lei di Regulashon di Trabou 2000 ta aplikabel riba trahadónan ku un entrada igual òf ménos ku e nivel máksimo di e prima pa seguro di malesa.
Ku introdukshon di Lei di Regulashon di Trabou 2000 entrante 1 ougùstùs 2000, a distinguí no-trahadó di skema i trahadónan di skema. Pa ambos grupo ta konta reglanan apart enkuanto orarionan di trabou, rosternan di trabou etc.
Den e foyeto aki nos ta duna atenshon na e diferensha entre no-trahadó di skema i trahadó di skema i nan respektivo rekompensa pa overtaim i rekompensa riba dianan di fiesta.
I. No-trabou di skema
• Labor, ku no ta overtaim, prestá durante oranan regular di kantor, esta:
- Entre 7 or di mainta i 8 or di anochi;
- No riba dos parti di dia liber segun roster (sea pega na otro òf separá, por ehèmpel un djasabra kompletu òf un djasabra mainta i un djaluna mainta);
- No riba djadumingunan;
- No riba dianan di fiesta.
Asina ta ku:
• No-trahadó di skema ta trahadó ku un siman di trabou di sinku òf seis dia i (ku un promedio maksimal di) 40 ora di trabou pa siman.
II. Trabou di skema
• Labor, ku no ta overtaim, prestá segun roster di trabou periódikamente na diferente momento, ku ta nesesario en bista di karakter di e empresa, pa kual e ora di trabou ta kai kompletamente of parsialmente denter di ora di sosiegu manera stipulá den artíkulo 9 promé insiso (art. 2 insiso 2 sub e Lei di Regulashon di Trabou 2000).
• Labor, ku no ta overtaim, prestá periódikamente segun un roster di trabou di kual e ora di trabou ta kai kompletamente of parsialmente:
- Promé ku 7 or di mainta i despues di 8 or di anochi;
- Riba djadumingunan;
- Riba dianan di fiesta.
Asina ta ku trabou di skema:
• Ta konserní empresanan ku servisio kontinuo òf semi- kontinuo, horeca, kasino etc.
• Trahadónan di skema ta trahadó ku un siman di trabou di sinku òf seis dia ku (un promedio maksimal di) 45 ora di trabou pa siman ku ta tuma lugá na diferente momento (fuera di oranan regular di kantor).
Prohibishon di algun roster di trabou/oranan di trabou
E Direktor ta outorisá pa prohibí kompletamente òf parsialmente aplikashon di orarionan di trabou òf un roster di trabou òf pa duna instrukshonnan fiho relashoná ku esakinan, den kaso ku:
• e karakter di e empresa no ta hustifiká trabou di skema;
• e aspekto di salú òf bienestar di e trahadó konserní ta hasi esaki deseabel (art. 28, insiso tres sub a).
NO-TRAHADÓ DI SKEMA
KOMPENSASHON PA OVERTAIM
Tur sektor
Sektornan partikular
Horeca Personal doméstiko Art 15 Insiso 1:
Pa overtaim ehersé (traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman) e trahadó ta kobra ademas di e suèldo pa ora ku ta konta p’e, un pago èkstra di por lo ménos 50% di su suèldo pa ora komo kompensashon
Suèldo +50%
(150%)
Suèldo + 50%
(150%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub f)
Suèldo + 50%
150%)
Art. 15 Insiso 2:
Ademas di e pago èkstra, menshoná den e promé insiso, mester paga e trahadó ku ta ehersé no trabou di skema un pago èkstra di:
Art. 15 Insiso 2a:
Por lo ménos 25% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim durante ora di sosiegu manera meshoná den artíkulo 9, promé insiso, sub c; (= parti di dia liber segun roster);
Suèldo + 50%
25%
(175%)
No ta aplikabel
(art. 15 insiso 1)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub f)
Suèldo + 50%
(150%)
Art. 15 Insiso 2b:
Por lo ménos 50% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba dia di sosiegu, menshoná den artíkulo 9, promé insiso, sub b; òf
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
Art. 2 insiso 1 sub L
Dekreto di trabou pa Horeca.
Suèldo+50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub g)
Ta rekompensa labor ehersé riba un dia di sosiegu ku un pago èkstra di 100%.
Suèldo + 100%
=
(200%)
Art. 15 Insiso 2c:
Por lo ménos 100% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba un dia di fiesta, inkluso loke ta stipulá den artíkulo 22, promé insiso.
Suèldo + 50%
+
100%
=
(250%)
Areglo partikular
Art. 2 insiso 1 sub L
Dekreto di trabou pa Horeca.
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub g)
Ta rekompensa labor ehersé riba un dia di fiesta ku un pago èkstra di 100%.
Suèldo + 100%
=
(200%)
Hasi un suma será: e kantidat di minüt mas ku mitar ora ta bira/hasi un ora será
(art.14 insiso 4 i art. 25 insiso 1 sub f i g)
NO-TRAHADÓ DI SKEMA
SUÈLDO RIBA DIANAN DI FIESTA
Tur sektor
Sektornan partikular
Horeca
Personal doméstiko
Art. 22 Insiso 1:
E trahadó ta mantené, riba un dia di fiesta, derecho riba por lo ménos e suèldo ku e lo a gana riba e dia ei den kaso ku e dia ei no ta dia di fiesta.
Aplikashon
Por lo ménos e suèldo.
=
(100%)
Aplikashon
Por lo ménos e suèldo.
=
(100%)
Aplikashon
Por lo ménos e suèldo.
=
(100%)
DURASHON DI TRABOU PA NO-TRAHADÓ DI SKEMA
Durashon di trabou
• maksimal 10 ora pa dia i un promedio di maksimal 40 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman (art. 8, insiso 1).
Durashon di trabou inkluso overtaim
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 50 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman, kon tal ku e durashon total di trabou inkluso overtaim ta suma maksimal 11 ora pa dia i kalkulá riba un periodo di 13 siman no surpasa 45 ora pa siman (art. 14 insiso 1). Pa medio di kontrato kolektivo (C.A.O.) por desvia for di esaki.
TRAHADÓ DI SKEMA
KOMPENSASHON PA OVERTAIM
Tur sektor
Sektornan partikular
Horeca
Personal doméstiko
Art 15 insiso 1:
Pa overtaim ehersé (traha mas largu ku e durashon di trabou máksimo pèrmití pa dia òf pa siman) e trahadó ta kobra ademas di e suèldo pa ora ku ta konta p’e, un pago èkstra di por lo ménos 50% di su suèldo pa ora na kompensashon
Suèldo + 50%
=
(150%)
Suèldo + 50%
=
(150%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub f)
Suèldo + 50%
=
(150%)
Art. 15 insiso 3
Ademas di e pago èkstra, menshoná den e promé insiso, mester paga e trahadó ku ta ehersé trabou di skema un pago èkstra di:
Art. 15 insiso 3a:
Por lo ménos 25% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim durante ora di sosiegu manera meshoná den artíkulo 9, insiso dos, sub c; (= parti di dia liber segun roster);
Suèldo + 50%
+
25%
=
(175%)
No ta aplikabel
(art. 15 insiso 1)
No ta aplikabel
(art. 15 insiso 1)
Art. 15 insiso 3b:
Por lo ménos 25% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba mesun dia ku ehersé trabou nokturno; òf
Suèldo + 50%
+
25%
=
(175%)
No ta aplikabel
(art. 15 insiso 1)
No ta aplikabel
(art. 25 insiso 1 sub f)
Suèldo + 50% =
(150%)
Art. 15 insiso 3c:
Por lo ménos 50% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba e dia ku segun su roster di trabou ta dia di sosiegu; òf
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
Art. 2 insiso 1 sub o
Dekreto di trabou pa Horeca.
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub g)
Labor ehersé riba un dia di sosiegu ta wòrdu rekompensa ku un pago èkstra di 100%.
Suèldo + 100%
=
(200%)
Art. 15 Insiso 3d:
Por lo ménos 100% di su suèldo pa ora, den kaso ku traha overtaim riba un dia di fiesta, inkluso loke ta stipulá den artíkulo 22, promé insiso.
Suèldo + 50%
+
100%
=
(250%)
Areglo partikular
Art. 2 insiso 1 sub o
Dekreto di trabou pa Horeca.
Suèldo + 50%
+
50%
=
(200%)
Areglo partikular
(art. 25 insiso 1 sub g)
Labor ehersé riba un dia di fiesta ta wòrdu rekompensa ku un pago èkstra di 100%.
Suèldo + 100%
=
(200%)
Hasi un suma será: e kantidat di minüt mas ku mitar ora ta bira/hasi un ora será
(art. 14 insiso 4 i art. 25, insiso 1 sub f i g)
TRAHADÓ DI SKEMA
SUÈLDO RIBA DIANAN DI FIESTA
Tur sektor
Sektornan partikular
Horeca
Personal doméstiko
Art. 22 Insiso 2:
Desviando di promé insiso, e trahadó ku en berdat a traha trabou di skema riba un dia di fiesta tin derecho riba por lo ménos dos biaha e suèldo, ku e lo a gana riba e dia ei den kaso ku e dia no ta dia di fiesta
Aplikashon
por lo ménos dos biaha e suèldo.
=
(200%)
Aplikashon
por lo ménos dos biaha e suèldo.
=
(200%)
Aplikashon
por lo ménos dos biaha e suèldo.
=
(200%)
DURASHON DI TRABOU PA TRAHADÓNAN DI SKEMA.
Durashon di trabou.
• maksimal 10 ora pa dia i un promedio di 45 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman (art. 8, insiso 2).
Durashon di trabou inkluso overtaim
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman, kalkulá riba un periodo di 4 siman, kon tal ku e durashon total di trabou inkluso overtaim suma pa dia ta maksimal 11 ora i kalkulá riba 13 siman no ta mas ku 50 ora pa siman (art. 14 insiso 2). Pa medio di kontrato kolektivo (C.A.O.) por desvia for di esaki.
DURASHON DI TRABOU HORECA
• Durashon di trabou ta maksimal 48 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman kon tal ku e durashon di trabou no surpasá 10 ora pa dia
• Durashon di trabou inkluso overtaim ta maksimal 55 ora pa siman kalkulá riba un periodo di 4 siman kon tal ku durashon di trabou no surpasá 11 ora pa dia.
• Durashon di trabou pa servisio nokturno (ora un trahadó traha konforme su roster di trabou riba of despues di 0.00’or i promé ku 6’or di mainta) ta, sin konta pousa, maksimal 8½ ora pa dia.
DURASHON DI TRABOU DI PERSONAL DOMÉSTIKO
• maksimal 11 ora pa dia i maksimal 55 ora pa siman.
DIANAN DI FIESTA
1. Aña nobo
2. Djaluna di karnaval i na St. Maarten e dia promé ku karnaval
3. Bièrnèsantu
4. Promé dia di Pasku di Resurekshon
5. Di dos dia di Pasku di Resurekshon
6. Dia di Asenshon
7. Promé dia di Pentekòster
8. Aña di la Reina
9. Dia di Reino 15 desèmber
10. Promé dia di Pasku di Nasimentu (25 desèmber)
11. Di dos dia di Pasku di Nasimentu (26 desèmber)
12. Dia di Bandera: 6/9 Boneiru; 2/7 Kòrsou; 11/11 St. Maarten; 16/11 St. Eustatius; promé djabièrnè den des. Saba
13. Dia di Obrero
DEBERNAN ATMINISTRATIVO PA E DUNADÓ DI TRABOU
En prinsipio e dunado di trabou ta liber, konsiderando e karakter di trabou den su empresa, pa apliká trabou di skema òf no-trabou di skema.
Lista di trabou
• Den tur empresa mester tin un lista di trabou kologá.
• Mester mandá lista di trabou, konteniendo roster di trabou pa trahadónan di skema, pa Direktorado di Labor.
• E lista di trabou ta duna un bista sistemátiko di:
- E diferente funshonnan presente den e empresa
- Kantidat di personal
- Oranan di trabou òf roster di trabou
- Oranan di sosiegu
Formularionan di lista di trabou ta optenibel na Direktorado di Labor. Ademas por download nan for di wepsait di Direktorado di Labor: www.diraz.an, bou di “formulieren”.
Registro di personal
• E dunadó di trabou riba petishon mester presentá un registro di personal.
• Un registro di personal ta kontené nòmbernan, fechanan di nasementu i nashonalidat di e trahadónan. Di trahadónan ku no ta atmití outomátikamente den Antia Hulandes, ta menshoná tambe number i fecha di entrega di e pèrmit di estadia.
Registro di overtaim
• E dunadó di trabou ta obligá di mantene un registro di overtaim i mester por presenta esaki riba petishon. E registro no mester ta mas bieu ku un aña.
• E registro di overtaim ta duna un bista di:
- Nòmber di e trahadónan ku a traha overtaim,
- Fechanan riba kua a trahá overtaim,
- Durashon di e overtaim pa kada trahadó,
- Kompensashon.
19. Disposishon hudisial (Rechterlijke beschikking) den kasonan laboral
For di 1 di ougùstùs 2005 ta posibel pa pidi hues duna un disposishon den kasonan ku ta trata un kombenio laboral, un kombenio di agentür ò un kontrato kolektivo di trabou. Esaki ta nifika ku por entama un kaso hudisial mas barata awor den kasonan asina. Pa kasonan kaminda ta duna un disposihon por yama partido pa medio di un karta registrá. Asina ta spar gastunan envolví ku yamamentu dor di un deurwaarder. Un otro redukshon di gastu ta trata griffierechten. Pa e kasonan ariba menshoná, esaki ta monta f 50,- si e trahadó ò e agente ta entamá e kaso. Esaki ta nifika ku trahadó por plantia nan konflikto na hues pa menos ku shen florin. Disposishon hudisial por ta ehekutabel di imediato tambe. Esei ta nifika ku un eventual apelashon no ta suspendé e veredikto inisial i tambe ku por eksihí un indemnisashon di daño i perhuisio mesora.
Si un persona ke asistensia di un abogado, naturalmente gastunan lo subi konsiderablemente. No ta obligá pa hasi uzo di un abogado. Tin organisashon di trahadó ku den sierto kaso ta sòru pa asistensia hurídiko pa nan mièmbronan. Fuera di esei ta eksistí tambe e areglo di asistensia hurídiko grátis (krb):
• Trahadonan ku un entrada anual di menos ku f 12.000,- por bini na remarke pa asistensia hurídiko grátis.
• Trahadonan ku un entrada anual entre f 12.000,- i f 22.500,- por bini na remarke pa asistensia hurídiko, basta ku nan paga un kontribushon na kaha di Gobièrnu ku ta varia di f 50,- (pa un entrada anual entre 12 i 15 mil florin) te ku f 350,- (entrada anual entre 20 i 22,5 mil florin).
• Den kasonan eksepshonal trahadó ku entrada anual riba 22,5 mil florin por haña asistensia hurídiko tòg, basta ku situashon ekonómiko di trahadó ta di tal índole, ku ounke su entrada (segun impuesto) ta surpasá e montante preskribí, no por konsider'e den posishon di por paga gastunan di un abogado. Den kasonan asina Direktorado di Labor ta eksigí si e kontribushon personal máksimo di f 350,-.
Gobièrnu ta konsidera disposishon hudisial komo un alternativa pa un korte laboral o un kamara laboral. Na momentu di introdukshon di fleksibilisashon di legislashon laboral na aña 2000 a primintí di instalá un korte laboral pa fasilitá akseso na hues pa trahadó. A realisá e meta aki ku e lei aktual sin ku tabata nesesario pa institui un órgano separá. Esaki ta mas efèktivo i mas barata.
20. Ferlof ekstraordinario
1. Introdukshon
Pa sierto okashon trahadó no mester tuma fakansi. Por ehèmpel si e ta bai kasa òf si un famia hopi yegá fayesé. Na e otro banda, dunadó di trabou en prinsipio no mester paga salario pa e tempu ku e trahadó no a ehersé e trabou palabrá (no work, no pay). Trahadó si por hasi un apelashon riba fèrlòf ekstraordinario. Pa esei trahadó mester konsultá ku su dunadó di trabou delantá.
2. Kiko nos ta komprondé bou di fèrlòf ekstraordinario?
Bou di fèrlòf ekstraordinario (tambe fèrlòf speshal òf ousensia kòrtiku) ta komprondé ku trahadó ta haña tempu liber manteniendo derecho riba salario pasobra tin sirkunstansha speshal. E sirkunstanshanan speshal bou di kua e trahadó ta mantené derecho riba su suèldo ta regla den artíkulo 1614c di Kódigo Sivil di Antia Hulandes.
Solamente den un kantidat limitá di kaso lei ta indiká ki por komprondé bou di sirkunstansha speshal. Den un kombenio por eskrito, den un reglamento òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) por regla den kua otro sirkunstansha speshal ta duna fèrlòf ekstraordinario i pa kuantu tempu (ora òf dia).
3. Ki ora trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario?
Segun artíkulo 1614c di Kódigo Sivil trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario pa kumpli ku un obligashon legal i komo konsekuensha di sirkunstansha partikular.
Komo sirkunstansha partikular lei ta menshoná:
- parto di kasá di e trahadó
- fayesimentu i entiero di hende di kas òf di famia òf pariente den linea estrecho sin limite (mayornan, wela i tawela, bisawela i bisatawela, yunan, ñetu i bisañetu) i den segundo grado den linea lateral (rumannan, swa i kuña)
- ehersé derecho di vota
- un obligashon imponé den un ordenansa general òf dor di gobièrnu.
Tambe den otro kasonan ku no ta menshoná den lei, dunadó di trabou por duna trahadó fèrlòf ekstraordinario si sirkunstansha ta hustifiká esei segun su opinion.
4. Kuantu tempu fèrlòf ekstraordinario ta dura?
Kódigo Sivil di Antia Hulandes ta stipulá den artíkulo 1614c ku “trahadó ta mantené derecho riba salario pa un tempu relativamente kòrtiku ku ta kalkulá segun rasonabilidat”. Lei ta laga kompletamente na partidonan kon ta definí “un tempu relativamente kòrtiku kalkulá segun rasonabilidat”.
Den un kontrato laboral por eskrito, reglamentu òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) por regla den kua kasonan partikular i pa kuantu tempu dunadó di trabou ta obligá di sigui paga salario. Den kaso ku nada ta reglá por eskrito dunadó di trabou i trahadó mester kumbiní durashon di e fèrlòf ekstraordinario.
Relashoná ku elekshonnan pa sea konseho insular òf staten, dunadó di trabou ta obligá di garantisá ku kada trahadó ku ta outorisá pa partisipá na e elekshon ta haña kuater ora di trabou konsekutivo liber ku pago di salario. E regla aki no ta aplikabel si e trahadónan konserní na un otro manera kaba tin kuater ora konsekutivo liber durante e oranan di elekshon (di 08.00 or te 19.00 or).
5. Por sosodé ku no ta paga salario durante fèrlòf ekstraordinario?
Si dunadó di trabou konsedé fèrlòf ekstraordinario e fèrlòf ei ta pagá, a menos ku a ekskluí pagamentu den un kombenio por eskrito òf den un reglamentu.
6. Trahadó por spar fèrlòf ekstraordinario?
No por spar e fèrlòf ekstraordinario. Ta konsedé fèrlòf ekstraordinario riba e dia òf na momentu ku e suseso ekstraordinario tuma luga.
Tambe, dunadó di trabou no tin mag di retené dia di fakansi den kaso di fèrlòf ekstraordinario. E ta konsedé fèrlòf ekstraordinario si òf no. Naturalmente den e delaster kaso trahadó por pidi fakansi (snipperdag). Si trahadó no a sobra dia di fakansi e por pidi fèrlòf sin pago.
7. Kiko ta sosede si trahadó ta òf a bira malu durante su fèrlòf ekstraordinario?
E fèrlòf ekstraordinario ta sigui kana si trahadó ta òf a bira malu durante e fèrlòf ekstraordinario. No por tuma e dia(nan) ei despues.
8. Trahadó tin derecho riba fèrlòf ekstraordinario pa un bishita na dòkter òf dentista?
Lei no a regla nada pa kasonan asina. Tur hende tin ku bishitá dòkter, dentista, terapista, frumu òf poliklinika de bes en kuando. No semper ta posibel pa realisá un bishita asina fuera di oranan di trabou. Den kaso asina trahadó mester di un par di ora liber. Den sièrto empresa esei por riba kosto di empresa (ta duna fèrlòf ekstraordinario pa esei). Trahadó no mester tuma fakansi e ora ei. Dunadó di trabou por ekisigí ku trahadó ta hasi e bishitanan ei mas tantu posibel den su oranan liber.
9. Algun ehèmpel di fèrlòf ekstraordinario a base di kontrato kolektivo di trabou
Algun ehèmpel di fèrlòf ekstraordinario ku ta reglá den kontrato kolektivo di trabou (CAO):
- hubileo di trabou
- matrimonio di trahadó
- dunamentu di man di trahadó
- hubileo matrimonial
- promé santa komunion òf bautismo
- mudansa
- kumpleaño
- kùrmentu pa servisio militar
- malesa grave di mayor, kasá òf yu
- èksamen di skol òf pa un estudio di fishi
- desaster, inundashon òf kandela
Lei no ta hopi spesífiko tokante fèrlòf ekstraordinario. Fuera di e kasonan spesifikamente menshoná (mira párafo 3 ariba) i kasonan kaminda esaki ta reglá den un reglamentu òf kontrato kolektivo di trabou (CAO) dunadó di trabou i trahadó por kumbiní den kua kaso mas ta duna fèrlòf ekstraordinario i pa kuantu tempu (ora òf dia).